«Ա­զատ Օր»-ը 81 տա­րե­կան

(­Ներ­կա­յիս ինչ կ­՚ակն­կա­լո­ւի «Ա­զատ Օր»-էն)

ՄԻՀՐԱՆ Ք.

­Յու­նա­հայ գա­ղու­թի ե­րի­տա­սարդ նա­հա­պե­տը լման 80 տա­րի ե­րի­տա­սար­դա­կան ա­ւիւ­նով ու ե­ռան­դով ան­խա­փան ծա­ռա­յե­լէ ետք, ա­հա կը թե­ւա­կո­խէ իր 81 տա­րի­քին: Ա­նոր ար­խիւ­նե­րուն ու պա­հո­ւած 80-ա­մեայ թի­ւե­րուն մէջ անգ­նա­հա­տե­լի հարս­տու­թիւն կայ, որ կու­տա­կո­ւած է մտա­ծու­մի ճա­ռա­գայ­թում­նե­րով, ան­հատ­նում աշ­խա­տան­քի քրտին­քով ու ան­չա­փե­լի զո­հո­ղու­թիւն­նե­րով: Այդ հարս­տու­թիւ­նը կը պատ­կա­նի բո­լո­րին՝ տա­րի­նե­րու ըն­թաց­քին «Ա­զատ Օր»-ի յար­կին տակ գոր­ծող գրա­շար­նե­րուն, ցրո­ւիչ­նե­րուն, հա­շո­ւա­պահ­նե­րուն, խմբա­գիր­նե­րուն ու յօ­դո­ւա­ծա­գիր­նե­րուն, ըն­թեր­ցող­նե­րուն ու նո­ւի­րա­տու­նե­րուն, գա­ղու­թա­յին գոր­ծօն­նե­րուն եւ յատ­կա­պէս ­Յու­նաս­տա­նի ­Հայ ­Յե­ղա­փո­խա­կան ­Դաշ­նակ­ցու­թեան պա­տաս­խա­նա­տու մար­մին­նե­րուն եւ ­Հայ ­Կա­պոյտ ­Խա­չեան վար­չու­թիւն­նե­րուն եւ ան­դա­մու­հի­նե­րուն, ո­րոնք ա­ռա­ջին օ­րէն մին­չեւ այ­սօր, տի­րոջ զգա­ցու­մով տի­րու­թիւն ը­րին ա­նոր, թեւ ու թի­կունք ե­ղան, նիւ­թա­պէս ու բա­րո­յա­պէս ո­չինչ խնա­յե­ցին, որ ան՝ «Ա­զատ Օր»-ը ա­մէն օր լոյ­սին ել­լէ, որ­պէս­զի լոյս բաշ­խէ ըն­թեր­ցող­նե­րուն, ամ­բողջ գա­ղու­թին: Այս մա­սին շատ բան գրո­ւած է եւ նոյն­քան շատ բան ը­սո­ւած է ար­դէն, ո­րով ա­ւե­լորդ է հոս ան­գամ մը եւս կրկնե­լու զա­նոնք…:
Այ­սու­հան­դերձ, ա­ւե­լորդ չէ ան­գամ մը եւս կրկնել ու ընդգ­ծու­մով շեշ­տել «Ա­զատ Օր»-ի մե­ծա­գոյն ու ան­փո­խա­րի­նե­լի ա­ռա­քե­լու­թիւ­նը, որ ի՛­րը ե­ղաւ եւ թե­րեւս՝ միայն ի՛­րը: ­Յու­նաս­տա­նի ա­մէ­նէն թէժ տա­րի­նե­րուն, երկ­րորդ պա­տե­րազ­մէն ա­ռաջ, պա­տե­րազ­մին մէջ ու ան­կէ ետք,ա­նօ­թու­թեան ու ան­գոր­ծու­թեան չա­րա­շուք ժա­մա­նակ­նե­րուն, երբ երկ­րի բո­լոր քա­ղա­քա­ցի­նե­րու նման հայ մար­դիկ եւս շո­ւա­րի ու յու­սա­հա­տու­թեան ճի­րան­նե­րուն տրո­ւած՝ տագ­նա­պա­լի ներ­կա­յի ու ա­նո­րոշ ա­պա­գա­յի մղձա­ւան­ջին մէջ՝ ղե­կը կորսն­ցու­ցած նա­ւու նման չէին գի­տեր ի՞նչ ը­նեն, ո՞ր կող­մը դառ­նան եւ կա­մա­կոր կը տա­րու­բե­րէին կեան­քի յոր­ձա­նու­տին մէջ, ա­հա այդ տա­րի­նե­րէն «Ա­զատ Օր»-ը հայ մար­դոց հա­մար ե­ղաւ ա­ռաջ­նոր­դող կողմ­նա­ցոյ­ցը ու այ­նու­հե­տեւ ալ մնաց իբ­րեւ այդ­պի­սին: Ա­ւե­լին. մին­չեւ վերջ, մին­չեւ մեր օ­րե­րը ան հան­դի­սա­ցաւ գլխա­ւոր կռո­ւա­նը, որ գէթ գի­տակ­ցա­կան մա­կար­դա­կի վրայ ի­րա­րու միա­ցուց յու­նա­հայ ազ­գա­յին­նե­րը եւ զա­նոնք բո­լո­րեց ազ­գա­յին ու քա­ղա­քա­կան նպա­տակ­նե­րուն շուրջ:
­Մին­չեւ հի­մա ա­ռար­կա­յա­կան քննար­կում չէ կա­տա­րո­ւած եւ չէ եզ­րա­կա­ցո­ւած, թէ յու­նա­հայ գա­ղու­թը այ­սօր ի՞նչ պատ­կեր պի­տի ներ­կա­յաց­նէր ար­դեօք, ե­թէ «Ա­զատ Օր» չու­նե­նար…:
­Հի­մա սա­կայն, «Ա­զատ Օր»-ը չու­նի այ­լեւս իր նախ­կին փայ­լը: ­Պատ­ճա­ռը ծա­նօթ է: ­Ճար­տա­րա­գի­տու­թեան (թեկ­նո­լո­ժի) ան­կա­սե­լի զար­գա­ցում­նե­րու հետ չկրցան մրցիլ նոյ­նիսկ տի­տա­նեան դրա­մագ­լուխ եւ մե­ծահռ­չակ հե­ղի­նա­կու­թիւն ու­նե­ցող գրա­ւոր մա­մու­լի աշ­խար­հի բո­լոր միա­ւոր­նե­րը: Ա­նոնք ալ կորսն­ցու­ցին եր­բեմ­նի ի­րենց փայ­լը եւ անշ­քա­ցան, գրե­թէ հո­գե­վար­քի մատ­նո­ւե­լով: Այն­պէս, որ տար­բեր ճա­կա­տա­գիր չէր սպա­սո­ւէր նաեւ «Ա­զատ Օր»-ին հա­մար:
­Բայց կը սպա­սո­ւի եւ կ­՚ակն­կա­լո­ւի, որ «Ա­զատ Օր» հաս­տա­տու­թիւ­նը ը­նէ այն­պէս, որ ներ­կայ ճար­տա­րա­գի­տու­թեան (թեկ­նո­լո­ժիի) ըն­ձե­ռած հնա­րա­ւո­րու­թիւն­նե­րէն օգ­տո­ւե­լով վերս­տանձ­նէ գա­ղու­թի ե­րի­տա­սարդ­ներն ու ազ­գա­յին­նե­րը գէթ գի­տակ­ցա­կան մա­կար­դա­կի վրայ ի­րա­րու միաց­նո­ղի այն­քան կա­րե­ւոր ու ան­յե­տաձ­գե­լի ա­ռա­քե­լու­թիւ­նը, որ­պէս­զի ըստ ա­ռաջ­նոյն կա­րե­նայ զա­նոնք բո­լո­րել ազ­գա­յին ու քա­ղա­քա­կան նպա­տակ­նե­րու շուրջ։
­Թէ ինչ­պէ՞ս: ­Հարց մըն է, որ անհ­րա­ժեշտ է դնել սե­ղա­նի վրայ ու քննել իբ­րեւ ան­յե­տաձ­գե­լի օ­րա­կարգ: