Սփիւռքեան հայկական օրաթերթ AI-ի դարաշրջանին

ՀՌԻՓՍԻՄԷ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ

­­Շա­տեր պի­տի ա­ճա­պա­րեն ը­սե­լու, թէ «Ս­փիւռ­քեան հայ­կա­կան օ­րա­թերթ AI-ի դա­րաշր­ջա­նին» խօս­քը ար­դէն ան­հե­թեթ բա­ռա­խաղ կրնայ ըլ­լալ։ Հ­րա­շա­լի յայտ­նա­բե­րում՝ AI-ի «ար­հես­տա­կան ի­մա­ցա­կա­նու­թեան» հնա­րա­ւո­րու­թիւն­նե­րը, որ բա­ցո­ւած են մեր աշ­խար­հին առ­ջեւ՝ լրիւ նոր մի­ջա­վայր մը սկսած են ստեղ­ծել, մեր գիտ­ցած -հին, վարժ ու սո­վո­րա­կան- ամ­բողջ դաշ­տէն ներս։
Լ­րա­տո­ւա­մի­ջոց­նե­րու դաշտն ալ, որ ար­դէն միշտ փո­փո­խա­կան ու յար­մա­րե­ցո­ւող ե­ղած է -ոչ միայն հե­ռու չի կրնար մնալ այս դաշ­տէն, այլ լիո­վին ա­նոնք օգ­տա­գոր­ծե­լու հնա­րա­ւո­րու­թեանց մէջ մտած է, նոր ա­պա­գայ մը յայտ­նա­բե­րե­լով վե­րա­փո­խո­ւած մա­մու­լին հա­մար։ ­­Բո­վան­դա­կու­թեան ստեղ­ծու­մէն, մին­չեւ տա­րած­ման եւ սպառ­ման ե­ղա­նա­կը՝ բո­լո­րը փո­փո­խե­լի կրնան ըլ­լալ։
Ո­րո՞նք կրնան ըլ­լալ մար­տահ­րա­ւէր­նե­րը Ս­փիւռ­քի պայ­ման­նե­րուն մէջ պա­հո­ւող ու տա­րա­ծո­ւող հայ­կա­կան օ­րա­թեր­թե­րուն հա­մար։ ­­Նոյն­պէս եւ ա­ւե­լի՝ յու­նա­հա­յոց 81-ա­մեայ «Ա­զատ Օր»՝ 101-ա­մեայ «­­Նոր Օր»-ի ժա­ռան­գորդ մեր օ­րա­թեր­թին հա­մար։
«Ա­զատ Օր»-ի եւ ա­մէն մէկ հայ­կա­կան օ­րա­թեր­թի առ­ջեւ բա­ցո­ւող հե­ռան­կար­նե­րը հե­ռու չեն կրնան ըլ­լալ այդ սկզբունք­նե­րէն որ ի­րենց ստեղ­ծու­մի օ­րէն ար­դէն դի­մագ­րա­ւե­ցին։ Ար­դիւ­նա­ւէ­տու­թեան բարձ­րա­ցում, տա­րած­ման ու հա­սա­նե­լիու­թեան լայն շրջա­նակ­նե­րու ա­պա­հո­վում, նո­րա­նոր լսա­րան­նե­րու ա­պա­հո­վում, քա­ղա­քա­կան միտ­քի զար­գա­ցում եւ ան­շուշտ՝ հա­ւաս­տի ու ճշմա­րիտ լրա­տո­ւու­թեան մա­տու­ցում։
Ըն­կե­րա­յին ցան­ցե­րու ստեղ­ծու­մը ար­դէն նոր պայ­ման­ներ բե­րաւ լրա­տո­ւա­դաշ­տին մէջ, երբ հա­ւա­քա­կա­նու­թիւ­նը հե­տաքրք­րող լու­րե­րու տա­րա­ծու­մէն ան­ցաւ ան­հա­տա­կան հե­տաքրքրու­թիւն­նե­րու վրայ թի­րա­խա­ւո­րո­ւած լու­րե­րու ծաղ­կա­քա­ղի մը։
Այս կը նշա­նա­կէ, թէ անձ մը, որ միայն ըն­կե­րա­յին ցան­ցե­րէն կը ստա­նայ իր տե­ղե­կու­թիւն­նե­րը, միայն իր նա­խընտ­րու­թիւն­նե­րուն վե­րա­բե­րող լու­րե­րու պի­տի հան­դի­պի, որ­քան ալ scroll շա­րու­նա­կէ ը­նել։ ­­Կամ ա­ւե­լի վատ՝ յա­տուկ նպա­տակ հե­տապն­դող կեդ­րոն­նե­րէ դուրս ե­կող եւ տա­րա­ծո­ւող՝ թի­րա­խա­ւո­րո­ւած տե­ղե­կա­տուու­թեան։
Այ­սու­հան­դերձ՝ AI-ի մի­ջո­ցաւ թեր­թի մը գոր­ծը վստա­հա­բար կրնայ դիւ­րա­նալ եւ ար­դիա­կա­նա­նալ յօ­դո­ւած­նե­րու ա­րագ ամ­փո­փու­մով կամ թարգ­մա­նու­թեամբ, ծա­նու­ցում­նե­րու եւ գծագրու­թիւն­նե­րու գե­ղե­ցիկ պատ­ճէն­նե­րով եւ ազ­դե­ցու­թիւն ստեղ­ծող վեր­նագ­րե­րու տրա­մադ­րու­թեամբ։ «The New York Time» ար­դէն ստեղ­ծած է «Է­քօ» ա­նու­նով ար­հես­տա­կան ի­մա­ցա­կա­նու­թեան գոր­ծիք մը, ո­րը վայր­կեա­նա­կան կ­­՚ամ­փո­փէ յօ­դո­ւած­նե­րը կամ եր­կար հար­ցազ­րոյց­նե­րը, ա­ւե­լի պարզ ու մատ­չե­լի դարձ­նե­լով նիւ­թը թէ խմբա­գիր­նե­րուն, թէ ալ ըն­թեր­ցո­ղին։ Այս պայ­ման­նե­րը կը պար­տադ­րեն ան­շուշտ խմբա­գիր­նե­րու-յօ­դո­ւա­ծա­գիր­նե­րու եւ AI-ի վարժ ան­ձե­րու նոր սե­րուն­դի մը պատ­րաս­տու­թեան, որ լրագ­րա­կան է­թի­կա­յին հա­րա­զատ մնա­լով, պի­տի կա­րո­ղա­նայ նոր ոճ եւ նոր հե­ռան­կար­նե­րով ստեղ­ծել ա­պա­գա­յի լրա­տո­ւա­մի­ջո­ցը։
­­Յու­նա­հա­յու­թեան բազ­մա­վաս­տակ օ­րա­թերթ «Ա­զատ Օր»-ը եւս եր­կար ճա­նա­պարհ կտրած է բո­լոր անց­նող տա­րի­նե­րուն ըն­թաց­քին, իր եր­թը միշտ կա­պակ­ցե­լով մեր գա­ղու­թի ե­լե­ւէջ­նե­րուն։ ­­Հայ լե­զուն, հայ ո­գին, հայ մշա­կոյ­թը եւ հա­յու ինք­նու­թիւ­նը պաշտ­պա­նե­լու ճի­գը ե­ղած է ա­ռաջ­նա­հերթ, աչ­քի լոյ­սի պէս պահ­պա­նե­լով իր դե­րը եւ իր դրա­կան ներ­գոր­ծու­թիւ­նը բե­րե­լով մեր գա­ղու­թին՝ Ա­թէն­քէն մին­չեւ ­­Թե­սա­ղո­նի­կէ եւ Թ­րա­կիա, ­­Յու­նաս­տա­նի ա­մէ­նա­փոք­րիկ քա­ղաք­նե­րուն մէջ նոյ­նիսկ, հոն ուր հայ­կա­կան ըն­տա­նիք մը կ­­՚ապ­րէր, շա­տե­րու հա­մար միակ կա­պը հան­դի­սա­նա­լով հայ­կա­կան ինք­նու­թեան եւ հայ մշա­կոյ­թին հետ։
­­Դա­րաշր­ջա­նը փո­խո­ւած է սա­կայն եւ նոր պայ­ման­ներ ա­րա­գըն­թաց կեր­պով կը ստեղ­ծուին մեր շուրջ։ Տ­պա­գիր ըլ­լայ, օ­րա­թեր­թա­յին թէ շա­բա­թա­կան յա­ւե­լեալ ճո­խա­ցած թի­ւե­րով, լրիւ ե­լեկտ­րո­նա­յին կամ ըն­կե­րա­յին ցան­ցե­րուն մէջ պա­հո­ւող է­ջե­րով՝ «Ա­զատ Օր»-ի դե­րը կը շա­րու­նա­կէ կեդ­րո­նա­ցած մնալ հայ զան­գուած­նե­րը հե­տաքրք­րող լրա­տո­ւու­թեան տրա­մադ­րու­մին, հայ լե­զո­ւի պահ­պա­նու­թեան, գի­րի ու գրա­կա­նու­թեան եւ մեր մշա­կոյ­թի գան­ձե­րու ծա­նօ­թաց­ման ու տա­րած­ման, պատ­մա­կան թէ քա­ղա­քա­կան նիւ­թե­րու քննար­կում­նե­րու հար­թա­կի գո­յու­թեան, բայց մա­նա­ւանդ՝ հայ հա­ւա­քա­կա­նու­թեան մի­ջեւ մտա­յին եւ հո­գե­կան կա­պի ամ­րապնդ­ման։ Որ­պէս­զի ­­Յու­նաս­տա­նի տա­րած­քին գտնո­ւող հա­յու­թեան հա­մար դառ­նայ նաեւ այդ օ­ղա­կը, որ ա­մէն օր զայն կը կա­պէ հա­մա­հայ­կա­կան հա­մաշ­խար­հա­յին շղթա­յին։
«Ա­զատ Օր»-ը, ինչ­պէս Ս­փիւռ­քի մէջ տեն­դա­գին մեծ ճի­գով պա­հո­ւող հայ­կա­կան -այ­լեւս շատ քիչ- հայ­կա­կան օ­րա­թեր­թե­րը ե­րե­ւի թէ ի­րենց ճա­նա­պար­հի ա­մէ­նէն ազ­դե­ցիկ ու ճա­կա­տագ­րա­կան պա­հե­րուն առ­ջեւ կը գտնո­ւին։ ­­Յար­մա­րիլ ու ար­դիա­կա­նա­նալ, լիո­վին օգ­տա­գոր­ծե­լով ըն­ձե­ռո­ւած նոր հնա­րա­ւո­րու­թիւն­նե­րը։