ՄԻՆՍԱՐ
— Չեմ կարծեր այս տարի ալ Նոր Տարին «հոս» դիմաւորենք…
Այս «հոսը» անանկ շեշտուած ձեւով մը ըսաւ, որ հրթիռի նման ինկաւ ու պայթեցաւ գլխուս վրայ…
— «Հոսը» ո՞ւր է կնիկ…
— «Հո՛ս», այս մեր տունին չոր-ցամաք չորս պատերուն մէջ…
Ա՜խ, այս անպիտան տարիները, ինչո՞ւ այսքան արագ կանցնին: Դեռ մի քանի տասնամեակ առաջ «այս մեր տունին չոր-ցամաք չորս պատերը» մեր «սիրոյ տաքուկ բոյնն» էին, իսկ հիմա՞… հիմա հէ՛չ մի հարցնէք…: Սիրելի ընթերցողներս, պատմութիւնս չշարունակած՝ պիտի ուզէի ձեզի որոշ բացատրութիւններ տալ: Նախ եւ առաջ ըսեմ, որ խօսակցութիւնը տեղի կ՚ունենար իմ եւ իմ սիրելի տիկնոջս՝ Տիրուհիին միջեւ: Երկրորդ՝ պատմութիւնս ձեզի պիտի ներկայացնեմ երկու բաժինով: Առաջինը պիտի կոչեմ՝ «Օդակայան… դէպի Իտալիա», իսկ երկրորդը՝ «Օդակայան… դէպի Աթէնք», որպէսզի դուք եւս լաւ մը հասկնաք գլխուս հասած փորձանքը: Ուրեմն՝ շարունակեմ առաջին բաժինով…
— Գիտե՞ս Մաքրուհին եւ Պետրոսը Նոր Տարին ուր պիտի դիմաւորեն…
— Ո՛չ գիտեմ, ոչ ալ կ՚ուզեմ գիտնալ… ես հետաքրքիր մարդ չեմ…
— Ուրեմն գիտցիր, որ Իտալիաները եւ Վենետիկները պիտի երթան…
— Աստուած հետերնին… անոնք հարուստ են ձագուկս, դրամ ունին…
— Խնդիրը դրամը չէ պարոնս, տրամադրութիւնն է… իրենք աշխոյժ են, չէ որ քեզի պէս… տարիքէդ առաջ ծերացեր-գացեր ես…
Այս «քեզի պէսը» հաշուեցէք որպէս թիւ երկու հրթիռ: Անտեղացին ըրի…
— Եօթը օր Իտալիա եւ Վենետիկ օդանաւով, ուտելով, խմելով, պտտելով եւ հինգ աստղանոց պանդոկներու մէջ ալ գիշերելով՝ գիտե՞ս քանի պիտի վճարեն…
— Հոգս չէ, չեմ ուզեր գիտնալ…
— Անձ գլուխ ընդամէնը 420 եւրօ…
— Գնա աղջիկ, մի հաւատար, 420 եւրոով եօթը օր Իտալիա շրջապտո՞յտ կ՚ըլլայ եղեր, ան ալ օդանաւո՞վ… քա՛, ասանկ գինով… էշով նոյնիսկ չես կրնար պտտիլ…
— Հրամմեցէք պարոն խելացիս, առ կարդայ… ըսելը ու ճիշդ քիթիս տակը ճամբորդական գրասենեակի մը չորս էջնոց գովազդի պրակը խոթելը, մէկ եղաւ…
Սկսայ կարդալ: Իսկապէս պրակին մէջ գրուածը իր ըսածին պէս էր: Եօթը օրուան շրջապտոյտ Իտալիա եւ Վենետիկ, երթուդարձը օդանաւով, գիշերումը հինգ աստղանոց շքեղ պանդոկներու մէջ, ուտել-խմելը ճոխ եւ առատ (24 ժամ բաց պիւֆէ), պտոյտները պիտի կատարուէին սոյն ճամբորդական գրասենեակին անձնական հանգստաւէտ հանրակառքներով, տեսարժան վայրերու եւ թանգարաններու մուտքի տոմսերու փոխարժէքները ներառեալ էին գինին մէջ, եւ տակաւին լեցուն… անակնկալներ: Պրակին մէջ դրուած նկարներն ալ, իրապէս գրաւիչ, գեղեցիկ ու համոզիչ էին: Ծօ կ’ըսե՞ս, մտածեցի… եւ այս եղաւ իմ առաջին սխալ մտածումս… որուն դժբախտաբար, աւելի յետոյ, ուրիշներ ալ յաջորդեցին…
— Բոլոր ընկերուհիներս ամբողջ աշխարհը պտտած են, իսկ ե՞ս… ես այստեղէն հոն նոյնիսկ չեմ կրցած երթալ…
Ձեր ժամանակը խնայելու նպատակով ըսեմ, որ բաւական վիճելէ ետք տեղի տուի, եւ ցաւ ի սիրտ համաձայնեցայ: Ու ասիկա եղաւ իմ երկրորդ սխալս…
Բոլոր անհրաժեշտ աշխատանքները կարգաւորելէ ետք, որոշուած օրը, էշու նման խոփ-խոշոր երկու պայուսակ բեռնաւորած (Աստուա՜ծ իմ, մենք շրջապտոյտի՞ կ՚երթայինք կոր… կամ թէ՞ տուն կը փոխադրէինք կոր), հասանք նախորոշուած ժամադրավայրը, ուր ծանօթացանք միւս ճամբորդներուն ու մեր շրջագայութեան առաջնորդին: Արդէն քիչ ետք Պետրոսը եւ Մաքրուհին ալ եկան:
Մեկնելու ժամանակը կը մօտենար, բայց մեզի դէպի օդակայան փոխադրող հանրակառքը տակաւին չէր երեւցած: Գրասենեակի պատասխանատու առաջնորդը անկիւն մը քաշուած, իր հեռաձայնով մէկու մը հետ կը խօսեր: Սկսայ անհանգստանալ: Քիչ ետք պատասխանատուն մեզի մօտեցաւ եւ ըսաւ…
— Դժբախտաբար փոքրիկ փորձանք մը պատահեցաւ մեր գրասենեակի ինքնաշարժին, ու ստիպուած պէտք է որ ուրիշ միջոցով մը օդակայան երթանք…
— Քա վնաս չունի, թաքսի մը կ՚առնենք կ՚երթանք, ըսաւ Մաքրուհին…
— Այո, քա՛, թաքսիով կ՚երթանք, համաձայնեցաւ Տիրուհին, չձգենք որ ասանկ փոքրիկ պատահար մը մեր այս ուրախ տրամադրութիւնը խանգարէ…
Անգամ մը եւս, էշու նման բեռնաւորուեցայ մեր երկու պայուսակներով, նստանք թաքսիի մը մէջ եւ, բաւական մեծ ուշացումով, վերջապէ՜ս հասանք օդակայան…
Սիրելի ընթերցողներս, հոս վերջ կը գտնէ մեր արկածախնդրութեան առաջին՝ «Օդակայան… դէպի Իտալիա» բաժինը…
* * *
Այժմ անցնինք երկրորդ՝ «Օդակայան… դէպի Աթէնք» բաժինին, ուր դարձեալ ձեր ժամանակը խնայելու նպատակով պիտի թուեմ մեր գլխուն եկածները հերթական շարքով.-
Ա.- Օդակայան հասնելու մեր ուշացումին պատճառով, թռիչքնիս կորսնցուցինք, սակայն մեր առաջնորդը մեզի վստահեցուց, որ անպայման հարցը պիտի լուծեր: Դարձեալ սկսաւ հեռաձայնով մէկու մը հետ խօսիլ, ապա՝ յայտարարեց…
— Ամէն բան կարգադրուեցաւ, հէչ մի մտահոգուիք… չնչին տարբերութիւն մը վճարելով պիտի մեկնինք յաջորդ թռիչքով…
Մաքրուհին եւ Տիրուհին ուրախութեամբ ծափահարեցին: Ես պատրաստ էի մարդ սպաննելու, որովհետեւ շրջագայութեան գումարէն անկախ, արդէն 35 եւրօ ալ վճարած էի թաքսիին համար: Մինչ այդ, Պետրոսը սկսած էր ինծի տեսակ մը ծուռ-ծուռ նայիլ: Չմոռցած ըսեմ, որ առաջնորդնիս վրիպեցաւ մեզի տեղեկացնելու, որ այս «չնչին» տարբերութիւնը, անձ գլուխ մօտաւորապէս 100 եւրօ էր, ինչպէս նաեւ… որ յաջորդ թռիչքը կէս գիշերէն ետք, առաւօտեան ժամը 02:00ին էր…
— Աշխարհը կործանի, ես որոշած եմ այսօր տրամադրութիւնս չաւրել, յայտարարեց Տիրուհին ու Մաքրուհիին թեւը մտնելով շարունակեց,- գոնէ մինչեւ մեր մեկնելու ժամը հասնի, եկուր քիչ մը օդակայանին խանութները պտտինք, դուք ալ գացէք սուրճ մը խմեցէք: Փանոս, հէչ մանրուք կա՞յ մը վրադ…
Պատասխանելուս տեղ, ծուռ-ծուռ ուղղակի աչքերուն մէջ նայեցայ, եւ կ՚երեւայ թէ նայուածքս խելագարի նայուածքի նման էր, ինչու որ արագ մը մեկնեցաւ՝ առանց որեւէ ուրիշ աւելորդ պակաս խօսք ըսելու:
Բ.- Ժամը հասաւ, եւ բաւական անհանգիստ ճամբորդութենէ մը ետք, վերջապէ՜ս հասանք Իտալիա: Մենք հասանք, այո՜… բա՞յց… բայց դժբախտաբար չհասան մեր պայուսակները, որոնք սխալմամբ ուրիշ թռիչքի բեռցուելով… հասած էին հեռաւոր Աւստրալիաները: Քանի մը անգամ հեռաձայնելէ ետք, առաջնորդնիս մեզի վստահեցուց, որ մինչեւ առաւօտ պայուսակները անպայման մեզի հասած պիտի ըլլային… բա՞յց… բայց մոռցաւ ըսելու… թէ ո՛ր օրուան առաւօտուն հասած պիտի ըլլային…
— Աւելի լաւ, Իտալիայէն վերջին նորաձեւութեան հագուստներ կ՚առնենք, ըսաւ Մաքրուհին: Տիրուհին համաձայնեցաւ, Պետրոսը խնդաց, իսկ ե՞ս… ես գաղտնօրէն հանեցի ճնշումի (թանսիոնի) դեղահատներուս տուփը, եւ ոեւէ մէկը լուր չառած՝ արագ մը վրայ-վրայի երկու հատ կուլ տուի, յետոյ հարցուցի.
— Ամօթ չըլլայ եա… բայց առանց գիշերանոցի ինչպէ՞ս պիտի պառկինք…
Մաքրուհին եւ Տիրուհին նշանակութեամբ խնդալով իրարու նայեցան, ապա՝ Տիրուհին ըսաւ.
— Նորապսակներու մեղրալուսնի պէս…
Սկսայ մտածել, որ անպայման կնիկս ինձմէ գաղտնի բան մը խմած ըլլալու էր… եղբայր… տարբեր ձեւով չէր կրնար բացատրուիլ իր այս մշտական ուրախ տրամադրութիւնը…
Գ.- Պանդոկը իսկապէս շքեղ ու հինգ աստղանոց էր, բա՞յց… բայց կը գտնուէր մեր մնալիք հանրակացարանին ճիշդ դիմացը: Պանդոկապետը չգիտնալով մեր ուշացումին պատճառը, եւ ոեւէ մէկէն լուր ստացած չըլլալուն համար, ենթադրած էր, որ մեր պտոյտը յետաձգուած էր, եւ մեր սենեակները տրամադրած էր ուրիշ ճամբորդներու: Բաւական մեծ դժուարութեամբ, մեր խե՜ղճ առաջնորդը, յաջողած էր այս հանրակացարանին մէջ գոնէ մէկական սենեակ ապահովել մեզի:
— Հոգս չէ,- ըսաւ Տիրուհին,- միթէ մենք Իտալիա քնանալո՞ւ եկեր ենք…
Սկսայ երկու ձեռքերս ալ դէպի իր բարակ վիզը երկարել, սակայն արագ մը պաղարիւնութիւնս վերագտնելով՝ ինքզինքիս եկայ…
Դ.- Անսպասելի թիւրիմացութեան մը հետեւանքով՝ մեզի պտտցնելիք անձնական հանգստաւէտ հանրակառքն ալ չէր ապահովուած, ու ստիպուած սկսանք պտտիլ հանրային փոխադրամիջոցներով:
Մեր առաջնորդը մեզի նախազգուշացուց՝ ըսելով, որ Իտալիա շատ գողութիւններ կ՚ըլլային, մանաւանդ զբօսաշրջիկներուն այցելած վայրերը, անանկ որ պէտք էր մեր դրամապանակները լաւ պահէինք:
— Մեզի գողնալ մտածող իտալացին չէ ծնած տակաւին՝ ըսի խնդալով…
Աղէկ ըսեր են… «ծօ՛, մեծ պատառ կեր, մեծ խօսք մի՛ ըսեր»: Երբ մեր իջեւանած հանրակացարանը վերադարձանք… ցաւ ի սիրտ նկատեցինք, որ իմ եւ Պետրոսին դրամապանակները արդէն թռցուցած էին… աղէկ որ Մաքրուհին եւ Տիրուհին իրենց… (վարդի ջուր երեսնիդ) կրծքամաններուն մէջ որոշ գումար մը պահած էին, թէ ոչ…
Անձեռնմխելի կանոն.- Աշխարհի ամէնէն ապահով դրամարկղը… իգական սեռին կրծքամանն է… մեծ դիւրութեամբ կրնաս որեւէ գումար հոն պահեստի դնել, սակայն հաւատացէք, որ շա՜տ մեծ դժուարութեամբ կրնաս այդ գումարը ետ առնել…
Ե.- Ճաշը իսկապէս ճոխ ու առատ էր, բա՞յց… բայց եղբա՛յր, մաքարոնիա ուտելէն՝ ալ վերջերնիս եկաւ: Առտու, կէսօր, գիշեր մաքարոնիա… մաքարոնիա՝ միսով, մաքարոնիա՝ ձուկով, մաքարոնիա՝ բանջարեղէնով, մաքարոնիա՝ ձկնեղէնով, մաքարոնիա, մաքարոնիա, մաքարոնիա, Աստուծուն օրը մաքարոնիա…
Զ.- Դժբախտաբար թանգարաններն ալ չկրցանք այցելել, որովհետեւ իրենց «ցուցանիւթերու հոգատարութեան» շաբաթն էր, եւ մուտքը արգիլուած էր…
Չեմ գիտեր ո՞ր Սուրբին միջամտութեամբ անցան այս աննկարագրելի շրջապտոյտին տաժանելի եօթը օրերը, եւ խէրով-բարով վերջապէ՜ս վերադարձանք մեր տունիկները:
Աթէնքի օդակայանը հրաժեշտի պահուն, Պետրոսին քիչ մը անդին քաշեցի եւ հարցուցի.
— Կը ներես եա Պետրոս, բայց ինչո՞ւ ամէն անգամ, որ թերսութիւն մը կը պատահէր կոր, ինծի ծուռ-ծուռ կը նայէիր կոր…
— Եղբայրս, հոգիդ սիրեմ, յետ այսու այս գաղափարներդ քեզի պահէ… կ՚ուզէիր կոր Իտալիա՞ երթալ, Աստուած հետդ, ելիր գնա՛… իմ յանցա՞նքս ինչ էր… ինչո՞ւ ինծի ալ հետդ կը քաշքշէիր կոր…
— Անշուշտ կատակ կ՚ընես կոր Պետրոս, ծօ ես քո՛ւ խադրիդ համար եկայ, Տիրուհին ըսաւ, որ դուք տէր եւ տիկին որոշեր էք Նոր Տարին Իտալիա անցնել, ես ալ քեզի ընկերանալու համար եկայ…
— Ի՞նչ ըսիր… վայ չար սատանա՜յ… ծօ Մաքրուհին ալ ձեր մասին ճիշդ նոյն բանը ըսաւ ինծի… վա՜յ խորամանկ կնիկներ, վա՜յ… ինչ եղածը հասկցա՞ր հիմա…
Չկրցայ բան մը ըսել, լեզուս կապուեցաւ, աչքս դարձաւ… միայն ասանկ, պղտոր, նման մշուշի կը յիշեմ, որ խելագարի հայեացքով Տիրուհիին փնտռեցի: Հազիւ տեսայ, ուղղակի վրան ցատկեցի եւ երկու ձեռքերս ալ իր վիզին շուրջը ոլորելով՝ սկսայ սեղմե՜լ, սեղմե՜լ, սեղմե՜լ… չեմ գիտեր ինչու, սակայն որքան կը սեղմէի, այնքան աւելի երջանիկ կը զգայի: Անմիջապէս վրայ հասան քանի մը սպիտակազգեստ մարդիկ, որոնք վրաս ինկան ու գեղեցիկ ճերմակ բռնաշապիկ մը հագցուցին ինծի…
Երբեք պիտի չմոռնամ բռնաշապիկին վրայի ցուցագիրը… «Մէյտ ին Իթալի» գրուած էր… իտալակա՜ն էր, իտալակա՜ն…
* * *
Սիրելի ընթերցողներս եւ «Ազատ Օր»ի ընտանիքս, Նոր Տարուան եւ հայոց Սուրբ Ծնունդի զոյգ տօներուն առիթով՝ խնդրեմ ընդունեցէք իմ ամէնէն անկեղծ բարեմաղթանքներս… երանի՜ 2018ն իրականացնէ ձեր կիսատ ու անկատար մնացած բոլոր ծրագիրները…
Աթէնք, 15/12/2017
