«THE ARMENIAN CHURCH»

­Գիր­քե­րու հետ

ԳՐԻԳՈՐ ԴԱՒԻԹԵԱՆ

­Մե­ծի ­Տանն ­Կի­լի­կիոյ ­Կա­թո­ղի­կո­սու­թեան տպա­րա­նէն լոյս տե­սաւ Ա­րամ Ա. ­Վե­հա­փառ ­Հայ­րա­պե­տի նոր գիր­քը՝ «­Հայ Ե­կե­ղե­ցին», անգ­լե­րէն լե­զո­ւով։
­Թէեւ միշտ խու­սա­փած եմ գրա­խօ­սա­կան գրե­լէ, սա­կայն ա­ռա­ջին ակ­նար­կով թեր­թա­տե­լէ ետք, ա­պա՝ կարգ մը գլուխ­նե­րու եւ հա­տո­ւած­նե­րու վրայ յա­մե­նա­լէ եւ մխրճո­ւե­լէ յե­տոյ, ան­կա­րե­լի ե­ղաւ զսպել այս մա­սին գրե­լու ցան­կու­թիւնս։
­Մա­քուր ու յստակ ո­ճով գրո­ւած, ա­ռանց մտնե­լու աս­տո­ւա­ծա­բա­նա­կան խո­րու­թիւն­նե­րու մէջ, պար­զա­գոյն կեր­պով հե­ղի­նակ ­Հայ­րա­պե­տը կը ներ­կա­յաց­նէ ­Հայ Ե­կե­ղե­ցին, Այ­բէն մին­չեւ ­Ֆէ, յստակ գլուխ­նե­րու եւ են­թա­բա­ժա­նում­նե­րու մէջ ներ­կա­յաց­նե­լով ինչ որ անհ­րա­ժեշտ է։ Ա­մէն գիրք չէ, որ մէկ շուն­չով կա­րե­լի է կար­դալ ծայ­րէ ծայր, չմա­րող հե­տաքրք­րու­թեամբ։
­Հայ ե­կե­ղեց­ւոյ մա­սին գա­ղա­փար չու­նե­ցող օ­տա­րը կամ հայ­կա­կան կեան­քէ հե­ռու մնա­ցած հա­յոր­դի­նե­րու շա­ռա­ւիղ­նե­րը այս գիր­քը կար­դա­լով կ­՚ու­նե­նան ամ­բող­ջա­կան պատ­կե­րա­ցում ­Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ պատ­մու­թեան, վար­չա­կան եւ նո­ւի­րա­պե­տա­կան կա­ռոյ­ցին, դա­ւա­նա­բա­նու­թեան, ծի­սա­կա­տա­րու­թեան, խոր­հուրդ­նե­րուն, մշա­կոյ­թին, ըն­կե­րա­յին ծա­ռա­յու­թեան, մի­ջազ­գա­յին է­քիւ­մե­նիք շար­ժու­մին մէջ իր ու­նե­ցած դե­րին եւ դիր­քին մա­սին. մէկ խօս­քով՝ այս գիր­քը ամ­բող­ջա­կան պատ­կե­րա­ցում եւ ծա­նօ­թու­թիւն կու տայ ըն­թեր­ցո­ղին ­Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ վե­րա­բե­րեալ։
Այս գիր­քը ան­վե­րա­պա­հօ­րէն պէտք է նկա­տի ու­նե­նալ մկրտու­թեան պատ­րաս­տու­թեան հա­մար այն ե­րի­տա­սարդ եւ չա­փա­հաս ե­րա­խա­նե­րուն, ո­րոնք զա­նա­զան պատ­ճառ­նե­րով ա­ռի­թը չեն ու­նե­ցած մկրտո­ւե­լու եւ ­Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ կը մօ­տե­նան մկրտո­ւե­լու պատ­րաս­տա­կա­մու­թեամբ։
Այս գիր­քի ըն­թեր­ցու­մը կա­րե­լի է թե­լադ­րել նաեւ այն բո­լոր զոյ­գե­րուն, ո­րոնք ե­կե­ղեց­ւոյ կը դի­մեն պատ­րաս­տո­ւե­լու հա­մար Ս. Պ­սա­կի ա­րա­րո­ղու­թեան։
Այս ի­մաս­տով պէտք է զայն ան­պայ­մա­նօ­րէն թարգ­մա­նել այն հիմ­նա­կան լե­զու­նե­րուն, ո­րոնք կը գոր­ծա­ծո­ւին սփիւռ­քի հա­յու­թեան մե­ծա­մաս­նու­թեան կող­մէ, ինչ­պէս՝ ֆրան­սե­րէն, ա­րա­բե­րէն, ռու­սե­րէն, սպա­նե­րէն, պարս­կե­րէն, թրքե­րէն, յու­նա­րէն, հո­լան­տե­րէն, գեր­մա­նե­րէն, ռու­մա­նե­րէն, պուլ­կա­րե­րէն ե­ւայլն ե­ւայլն։
­Բայց նաեւ՝ ա­րե­ւե­լա­հա­յե­րէն եւ ա­րեւմ­տա­հա­յե­րէն։ Այդ լե­զու­նե­րով հա­սակ առ­նող սե­րունդ­նե­րուն հա­մար հա­ւատ­քի եւ ինք­նու­թեան անս­պառ աղ­բիւր է ­Վե­հա­փառ ­Հայ­րա­պե­տին այս գիր­քը։ Ու լա­ւա­գոյն նո­ւէր՝ օ­տար­նե­րուն, ծա­նօ­թաց­նե­լու եւ ամ­բող­ջա­կան պատ­կեր տա­լու հա­մար ­Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ եւ հայ ինք­նու­թեան մա­սին։
Այս գիր­քը նաեւ մնա­յուն վե­րա­նո­րոգ­ման աղ­բիւր է ու­սու­ցիչ­նե­րուն եւ հո­գե­ւո­րա­կան­նե­րուն հա­մար, ո­րոնք ե­թէ գիր­քի պա­րու­նա­կու­թիւ­նը իւ­րաց­նեն եւ պար­բե­րա­բար թար­մաց­նեն, ա­մէն վայր­կեան պատ­րաստ կ­՚ըլ­լան ­Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ վե­րա­բե­րեալ ո­րե­ւէ հար­ցու­մի, լու­սա­բա­նա­կան բա­ցատ­րու­թիւն­նե­րու, յան­պատ­րաս­տից դա­սա­խօ­սու­թեան, այլ խօս­քով՝ հո­գե­ւո­րա­կա­նի ձեռ­քը ա­ռօ­րեայ գոր­ծիք մըն է, պայ­քա­րե­լու հա­մար հո­գե­ւոր ան­դաս­տա­նի մշակ­ման ի խնդիր։
Ա­մէն հայ պէտք է ու­նե­նայ այս գիր­քը իր բար­ձին մօտ, Աս­տո­ւա­ծա­շուն­չի եւ ­Նա­րե­կի կող­քին։
­Ձեր գրի­չը դա­լար, ­Վե­հա­փա՛ռ ­Տէր։