ՄԻՆՍԱՐ
Այս անգամուան գրածդ հաւնեցայ…
Շնորհակալ եմ ընկեր Փանոս… կրցա՞ր հասկնալ…
Այս անգամ գոնէ մեր հասկցած լեզուով գրած էիր…
Մասնաւորաբար, ուրախ եմ որ դուն նոյնիսկ կրցար հասկնալ…
Ծուռ-ծուռ նայեցաւ ու շարունակեց…
Սա դդում կաֆայովդ, ինչպէ՞ս ալ կը մտածես եաօ՜… այսինքն իբրեւ թէ ոտքերուդ առջեւը եկած, այդ պատռտուած «Ազատ Օր»ին հետ խօսակցութիւնդ, բաւական երեւակայութիւն կ՚ուզեր…
Գրածս երեւակայութիւն չէր Փանոս, բոլորովին իրականութիւն էր, գոնէ… յօդուածիս առաջին եւ վերջին մասը: Անշուշտ տակաւին ուրիշ գրուելիքներ ալ կային, բայց նախընտրեցի օրաթերթին հիւրասիւրութիւնը չօգտագործել…
Այսինքն ուրիշ ի՞նչ պիտի գրէիր…
Եթէ ժամանակ ունիս, քեզի սիրով կը բացատրեմ…
Ասա՞նկ, ոտքի վրա՞յ, սեւ սուրճ մը գոնէ պիտի չհրամցե՞ս…
Սիրով ընկերս, հրամցնեմ, եկուր մեզի երթանք…
Տուն հասանք եւ ուղղակի խոհանոց նստանք մեր սուրճերը եփելու համար:
Իմ սուրճիս շաքարը պոլ-պոլ դիր հա… քու գրածներուդ պէս անհամ թող չըլլայ…
Շաքարը սուղցեր է, պէտք է խնայողութեամբ գործածենք…
Կծծի…
Սուրճերը պատրաստեցի եւ հրամցուցի…
Նախ սիկարէթ մը վարեց, յետոյ գաւաթէն ումպ մը ֆրթեց, ապա սկսաւ ծուռ-ծուռ շիտակ երեսիս նայիլ…
Ի՞նչ կայ Փանոս, սուրճիդ շաքարը քի՞չ եղաւ…
Ծօ ո՞ր շաքարը, հայտէ սկսէ, պատմելիքդ պատմէ նայիմ…
Ուրեմն ասկէ մօտաւորապէս քանի մը շաբաթ առաջ «Ազատ Օր» հեռաձայնեցի, որոշ առկախ հարցեր կարգադրելու համար: Թերթին հաշուապահը շատ մօտիկ բարեկամս ըլլալուն, սովորաբար «բաց» կը խօսինք իրարու: Սկիզբը զանազան ուրիշ նիւթերու մասին խօսակցելէ ետք, իրեն հարցուցի թերթին այսօրուայ նիւթական կացութեան մասին: Ընկերս՝ համեստ անձ մը ըլլալուն, չուզեց ինծի նեղացնել, ներկայացնելով թերթին ներկայ՝ «ոչ այնքան ալ փայլուն» նիւթական պատկերը: Վերջապէս, իր ըսած կէս-կատար խօսքերէն կրցայ հասկնալ, որ մեր թերթը նիւթապէս այդքան ալ ինքնաբաւ չէ…
Այսի՞նքն…
Այսինքն թերթին տպաքանակը, եղած նուիրատուութիւնները, ընդհանրապէս թերթին եկամուտը, կարծես բաւական չեն՝ հոգալու «Ազատ Օր»ին ամէնօրեայ ծախսերը…
Ի՞նչ կ՚ըսես…
Ուրեմն հարցուցի ընկերոջս, որ անցեալի նման գաղութին մէջ գործող Կազմակերպութիւնները եւ Միութիւնները, տարեկան որոշ ցենզ մը չե՞ն վճարեր «Ազատ Օր»ին, թերթին էջերէն լոյս տեսնող իրենց յայտարարութիւններուն եւ ծանուցումներուն համար…
Ի՞նչ ըսաւ…
Ըսաւ որ Միութիւնները եւ Կազմակերպութիւնները իրենք ալ նիւթական դժուարութիւններ կը դիմագրաւեն եղեր, ու թէեւ լաւ կը գիտակցին, որ տնտեսապէս նեցուկ պէտք է կանգնին թերթին, սակայն եւ այնպէս ներկայի դժուար պայմանները, դժուարացուցած են նաեւ իրենց նիւթական պատկերը…
Հապը կլլեցինք ըսես նէ…
Լաւ, — (ըսի իրեն), — բաժանորդներէն գանձուած ամսավճառները, գոնէ որոշ չափով ծակ մը չե՞ն գոցեր: Ասոր վրայ ընկերս կատակաբանելով ըսաւ…
«Բաժանորդներէն գանցուած ամսավճառնե՞րը…: Որոշ գաղափար մը կազմելու համար քեզի ըսեմ, որ բաժանորդներ կան որոնք ամիսներով չեն վճարած իրենց բաժանորդագրութիւնը: Թէեւ, ամէն օր կանոնաւորապէս թերթը կը ստանան, բայց եւ այնպէս… կը մոռնան վճարելու»…
Փանոսը ջղայնացաւ…
Իրեն պէտք է ըսէիր որ չվճարողներուն անգամ մը եւս «Ազատ Օր» պէտք չէ ղրկեն…
Շիտակը ես իրեն ուրիշ բան ըսի Փանոս…
Ի՞նչ ըսիր…
Ըսի որ անձնապէս կը նախընտրեմ այն բաժանորդներուն, որոնք թերթը կը կարդան եւ չեն վճարեր, քան թէ անոնց՝ որոնք թերթը կը վճարեն բայց չեն կարդար… գիտեմ որ ըսածս չափազանց ծայրայեղութիւն էր…
Աս ըսածիդ մէկ աւելի ծայրայեղն ալ կայ…: Դուն պահ մը երեւակայէ բոլոր անոնց, որոնք… թէ՛ թերթը կը ստանան, թէ՛ չեն կարդար, թէ՛ չեն վճարեր, ու թերեւս… լո՛ւր ալ չունին որ «Ազատ Օր»ի բաժանորդ են…:
Ծայրայեղութիւն ըսածդ աս է…
(*) ՃՇԴՈՒՄ…
Հին տարիներուն, գոնէ լաւ պատճառաբանութիւն մը ունէինք, մեր «աչքէն բախած» սխալները պատճառաբանելու համար: Կ՚ըսէինք թէ յանձաւորը «տպարանի սատանան» էր: Սակայն ներկայիս որ ամէն բան համակարգիչով կ՚ընենք, ի՞նչ կրնանք ըսել…: Ուրեմն թիւ 2 «ՄԵՐ «ԱԶԱՏ ՕՐ»Ը»ին մէջ, վարչական պատասխանատու՝ ԱՐՄԷՆ ՄԱՆՈՒԿԵԱՆին մականունը, սխալմամբ Ստեփանեան գրած էինք… անպատճառաբանելի սխալ մը… գոնէ մեզի համար…
(*) «Մեր» բառը յօդուածներուն խորագիրներուն սկիզբը, գործածած ենք անվերադարձօրէն անցած, այդ հի՜ն տարիներուն քաղցր յիշատակին: Նաեւ, ըսենք որ, յօդուածաշարքը կը վերաբերի 1969էն — 1985 տարիներուն երկարող՝ «Ազատ Օր»ի պատմութեան մէկ չափազանց փոքր շրջանին:
15/06/2003
minsar55@gmail.com