­Մա­հա­պատ­ժո՞ւմ, թէ՞ զո­հա­բե­րում

Ա­ւագ ­Շաբ­թո­ւան մէջ կը կա­տա­րենք ­Յի­սուս Ք­րիս­տո­սի չար­չա­րանք­նե­րու եւ մա­հո­ւան յի­շա­տա­կը։ ­Հոն Աս­տո­ւա­ծա­շուն­չի ըն­թեր­ցո­ւած­նե­րը մեր ծէ­սի ա­ղօթք­ներն ու շա­րա­կան­նե­րը կը ներ­կա­յաց­նեն մե­զի այն «­Զոհ»-ը, որ ե­ղաւ մեր փրկու­թիւ­նը – ­Յի­սուս Ք­րիս­տո­սի մա­հը խա­չին վրայ։
Ս. ­Պա­տա­րա­գը կ­՚ա­նո­ւա­նենք նաեւ «­Սուրբ ­Զոհ», «­Պա­տա­րա­գի ­Զոհ», «­Սուրբ եւ Ան­մահ ­Պա­տա­րագ»։ ­Պա­տա­րագ ինք­նին ­Զոհ կը նշա­նա­կէ։ Ս. ­Պա­տա­րա­գը Ք­րիս­տո­սի զո­հա­բե­րումն է Ս. ­Խա­չին վրայ։ Իսկ ի՞նչ էր Ք­րիս­տո­սի խա­չի մա­հը, զո­հա­բե­րո՞ւմ, թէ՞ մա­հա­պատ­ժում։
­Հայ­կա­զեան ­Նոր ­Բառ­գիր­քը «­Զոհ» բա­ռը կը բա­ցատ­րէ «­Զեն­լի սպանդ … ի պա­տիւ Աս­տու­ծոյ»։ ­Զոհ մը, որ կը մա­տու­ցո­ւի Աս­տու­ծոյ ի պա­տիւ, կա­մա­ւոր կեր­պով։
­Յի­սու­սի թշնա­մի­նե­րուն եւ հռո­մա­յե­ցի­նե­րու աչ­քով դի­տո­ւած՝ խա­չին վրայ կա­տա­րո­ւա­ծը մա­հա­պատ­ժում մըն էր, մինչ Ք­րիս­տո­սի հա­մար այդ կա­մա­ւոր կա­տա­րո­ւած զոհ մըն էր։ Ք­րիս­տոս ին­քը կը վկա­յէ այդ մա­սին ը­սե­լով. «Ա­սոր հա­մար է, որ ­Հայրս կը սի­րէ զիս, ո­րով­հե­տեւ ես կեանքս կու տամ, որ­պէս զի նո­րէն առ­նեմ զայն։ Ոչ ոք կ­՚առ­նէ զայն ինծ­մէ, այլ ես ինք­նիր­մէս կու տամ զայն. իշ­խա­նու­թիւն ու­նիմ տա­լու, եւ իշ­խա­նու­թիւն ու­նիմ դար­ձեալ առ­նե­լու։ Այս պա­տո­ւէ­րը իմ ­Հօր­մէս ստա­ցայ»։ (­Յովհ Ժ. 17-18)
Ս. ­Խա­չին վրայ կա­տա­րո­ւած զո­հը ու­նի իր սկիզ­բը ­Վեր­ջին Ընթ­րի­քի մէջ, ուր ­Յի­սուս առ­նե­լով ­Հա­ցը՝ կը մա­տու­ցա­նէ զայն իբր իր մար­մի­նը, իսկ ­Գի­նին՝ իբր իր ա­րիւ­նը։ Ար­դէն այս­տեղ ­Յի­սուս մե­զի կը նո­ւի­րէ ինք­զինք. նո­ւի­րում մը՝ ո­րուն շնոր­հիւ մենք կ­՚ար­ժա­նա­նանք իր մշտա­տեւ ներ­կա­յու­թեան՝ Ս. ­Հա­ղոր­դու­թեան մէջ։
­Յի­սուս ի՛նքն է, որ կը զո­հա­բե­րէ, կը նո­ւի­րա­բե­րէ ինք­զինք ի՛ր իսկ կամ­քով՝ զոր կ­՚են­թար­կէ ­Հօր կամ­քին։ ­Պօ­ղոս ա­ռա­քեալ անդ­րա­դառ­նա­լով այս խոր­հուր­դին, եբ­րա­յե­ցի­նե­րուն ուղ­ղո­ւած նա­մա­կին մէջ կը գրէ. «Ա­սոր հա­մար երբ ­Յի­սուս աշ­խարհ մտաւ՝ ը­սաւ. զո­հեր եւ ըն­ծա­ներ չու­զե­ցիր, բայց ին­ծի մար­մին մը տո­ւիր. հա­ճու­թիւնդ չտո­ւիր ոչ ող­ջա­կէզ­նե­րուն եւ ոչ ալ մեղ­քե­րու հա­մար մա­տու­ցո­ւած զո­հե­րուն։ Այն ա­տեն, ինչ­պէս գրո­ւած է Գր­քին մէջ, ես ը­սի. Ա­հա­ւա­սիկ կու գամ կա­տա­րե­լու հա­մար քու կամքդ, ո՛վ Աս­տո­ւած» (Եբր Ժ. 5-7)։
­Նոյն­պէս Ե­սա­յի մար­գա­րէին գրքին մէջ «Աս­տու­ծոյ ծա­ռան» ի՛նք իր թի­կուն­քը կը պար­զէ հա­րո­ւած­նե­րուն, ո՛չ ոք կրնայ զինք դա­տել եւ դա­տա­պար­տել, ո­րով­հե­տեւ ­Տէ­րը իր օգ­նա­կանն է. «­Հա­րո­ւած­նե­րուն յանձ­նե­ցի իմ թի­կունքս, եւ ծնօտս՝ ապ­տակ­նե­րու. եւ ե­րեսս չդար­ձու­ցի՝ նա­խա­տին­քէն եւ թու­քէն։ ­Տէր Աս­տո­ւած ին­ծի օգ­նա­կան ե­ղաւ, ա­սոր հա­մար ա­մօթ չզգա­ցի, այլ ե­րեսս դար­ձու­ցի որ­պէս կարծր քար։ ­Գի­տեմ, որ պի­տի չամչ­նամ, ո­րով­հե­տեւ մօտ է ին­ծի ան՝ որ զիս պի­տի ար­դա­րաց­նէ։ Ո՞վ է իմ ո­սոխս, թող գա՛յ եւ կանգ­նի մէջ­տեղ. ո՞վ է ան, որ կը դա­տէ զիս, թող մօ­տե­նա՛յ ին­ծի։ Ո­րով­հե­տեւ ա­հա­ւա­սիկ ­Տէ­րը, ­Տէ՛րն է ին­ծի օգ­նա­կան, եւ ո՞վ կրնայ չար­չա­րել զիս» (Ես Ծ. 6-9)։
­Նո­ւի­րո­ւիլ եւ զո­հո­ւիլ մարդ ա­րա­րա­ծի կամ­քի հզօր ար­տա­յայ­տու­թիւն մըն է, որ սուրբ նա­հա­տակ­ներ, մար­տի­րոս­ներ, նո­ւի­րեալ քրիս­տո­նեայ հա­ւա­տա­ցեալ­ներ կա­տա­րած են եւ կը կա­տա­րեն՝ հե­տե­ւե­լով ­Յի­սու­սի օ­րի­նա­կին։ Ա­նոնք ի­րենց կամ­քը կ­՚են­թար­կեն Աս­տու­ծոյ կամ­քին։ ­Կա­մա­ւոր է ա­նոնց զո­հա­բե­րու­մը՝ ինչ­պէս ծա­նօթ է մե­զի հայ ժո­ղո­վուր­դի կե­ցո­ւած­քէն ­Վար­դա­նանց պա­տե­րազ­մի ժա­մա­նակ, ուր սպա­րա­պե­տը իր խօս­քին մէջ որ կ­՚ուղ­ղէ մար­տիկ­նե­րուն կ­՚ը­սէ. նոյ­նիսկ «երկ­նա­յին­նե­րը ե­թէ կա­րո­ղու­թիւն ու­նե­նա­յին պի­տի ցան­կա­յին նա­հա­տա­կու­թեան։ Ա­ռա­ւել եւս, ո­րով­հե­տեւ այս պար­գե­ւը (նա­հա­տա­կու­թեան ար­ժա­նա­ցու­մը) բո­լո­րին չէ տրո­ւած, այլ միայն ա­նոնց, ո­րոնք բա­րե­րար Աս­տուծ­մէ պատ­րաս­տո­ւած են ա­նոր»։ (Ե­ղի­շէ, «­Վասն ­Վար­դա­նանց եւ ­Հա­յոց ­Պա­տե­րազ­մին», Ե.)
Արդ, երբ Ա­ւագ ­Շա­բա­թի մեր ա­րա­րո­ղու­թիւն­նե­րուն եւ ծի­սա­կա­տա­րու­թիւն­նե­րուն մէջ կը կա­տա­րենք ­Յի­սու­սի չար­չա­րանք­նե­րուն եւ մա­հո­ւան յի­շա­տա­կը, ա­նոնք ըլ­լան մե­զի ներշն­չում եւ ու­ղե­ցոյց մեր կեան­քին մէջ մեր կա­տա­րած զո­հո­ղու­թիւն­նե­րուն եւ զո­հա­բե­րում­նե­րուն, ո­րոնք կը կա­տա­րենք ի սպաս սի­րե­լի ան­հատ­նե­րու եւ ա­ռա­ւել եւս ի սէր Աս­տու­ծոյ։

ՀԱՅ ԿԱԹՈՂԻԿԷ ԵԿԵՂԵՑԻ