­Գիր­քի ներ­կա­յա­ցում

­Պատ­մա­կան գիրք մը եւս, որ կ­՚անդ­րա­դառ­նայ ­Տուր­ղու­թիի գաղ­թա­կա­յա­նին մա­սին, ներ­կա­յա­ցո­ւե­ցաւ Եր­կու­շաբ­թի, 12 ­Մա­յի­սի ե­րե­կո­յեան, ­Նէոս ­Գոզ­մո­սի բա­րե­կամ­նե­րու ա­կում­բին մէջ։ Ե­լոյ­թը կազ­մա­կեր­պուած էր ­Յու­նաս­տա­նի մէջ Հ.Հ. դես­պա­նու­թեան կող­մէ, ո­րուն ըն­թաց­քին ներ­կա­յա­ցո­ւե­ցաւ հե­տա­զօ­տող ­Փան­տե­լիս Ա­րա­փի­նի­սի աշ­խա­տու­թիւ­նը, որ մաս­նա­ւո­րա­պէս ծան­րա­ցած էր Բ. հա­մաշ­խար­հա­յին պա­տե­րազ­մի ըն­թաց­քին գեր­ման բա­նա­կի դի­մադ­րու­թեան պատ­մու­թեան ­Տուր­ղու­թիի մէջ։
­Կո­կիկ բազ­մու­թեան մը առ­ջեւ, բաց­ման խօս­քով հան­դէս ե­կաւ դես­պան ­Տիգ­րան Մկրտ­չեան, որ նկա­տեց, թէ մեծ պա­տե­րազ­մի ըն­թաց­քին յատ­կա­պէս Ֆ­րան­սա­յի եւ ­Յու­նաս­տա­նի մէջ ար­ձա­նագ­րո­ւած են կա­րե­ւոր թի­ւով հա­յեր, ո­րոնք սա­տա­րե­ցին բռնագ­րաւ­ման դէմ պայ­քա­րին եւ մաս­նակ­ցե­ցան դի­մադ­րա­կան զի­նեալ գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րուն։ ­Դես­պա­նը նշեց, թէ ­Տուր­ղու­թիի մէջ ծայր ա­ռած դի­մադ­րու­թեան շար­ժու­մի ըն­թաց­քին հա­յե­րը ու­նե­ցած են զգա­լի ներդ­րում։ Իր խօս­քը մաս­նա­ւո­րե­լով ­Գեր­մա­նիոյ դէմ պայ­քա­րին հայ ժո­ղո­վուր­դի ու­նե­ցած մաս­նակ­ցու­թեան մա­սին, նշեց. «­Հայ ժո­ղովր­դի ներդ­րու­մը նա­ցիս­տա­կան ­Գեր­մա­նիա­յի դէմ ու­նե­ցած յաղ­թա­նա­կում անհ­նար է թե­րագ­նա­հա­տել: ­Ցե­ղաս­պա­նու­թիւ­նից ըն­դա­մէ­նը եր­կուս ու կէս տաս­նա­մեակ անց, խորհր­դա­յին ճա­կատ են ու­ղարկ­ւում շուրջ կէս մի­լիո­նից ա­ւել հա­յեր: ­Սա, ըստ բնակ­չու­թեան գլխա­քա­նա­կի, ա­մե­նա­մեծ զո­հո­ղու­թիւն­նե­րից մէկն է, որ ո­րե­ւէ ժո­ղո­վուրդ տո­ւել է պա­տե­րազ­մի ըն­թաց­քում: Իմ պա­պի­կը վե­րա­դար­ձաւ, սա­կայն նրա եղ­բայ­րը մէկն էր այն 300.000-ից, ով­քեր չվե­րա­դար­ձան ի­րենց հայ­րե­նի օ­ջախ­ներ: ­Հա­յերն ու­նե­ցել են 150 հե­րոս­ներ, 60 զօ­րա­վար­ներ, 5 մա­րա­ջախտ­ներ, ո­րոն­ցից 4-ը ­Լեռ­նա­յին ­Ղա­րա­բա­ղից, եւ մէկ ծո­վա­կալ: Այ­սինքն, հայ ժո­ղո­վուր­դը ու­նե­ցել է ա­նու­րա­նա­լի ներդ­րում Երկ­րորդ հա­մաշ­խար­հա­յին պա­տե­րազ­մում դաշ­նա­կից ու­ժե­րի ու­նե­ցած յաղ­թա­նա­կում»։
­Գիր­քի հե­ղի­նա­կէն զատ, ե­լոյթ­ներ ու­նե­ցան պատ­մա­կան ո­լոր­տի յոյն հե­տա­զօ­տող­ներ Փ­րո­քո­փիս ­Փա­փասթ­րա­թիս, ­Փո­լի­մե­րիս ­Վող­լիս եւ ­Քոս­թիս ­Քար­փո­զի­լոս, ո­րոնք ներ­կա­յա­ցու­ցին հա­տո­րին պա­րու­նա­կու­թիւ­նը եւ մատ­նա­շում­ներ ը­րին ա­նոր մէջ տեղ գտած պատ­մա­կան նկա­րագ­րում­նե­րուն ու աղ­բիւր­նե­րուն առն­չու­թեամբ։ ­Ներ­կա­նե­րը եւս ի­րենց հար­ցում­նե­րով ստեղ­ծե­ցին յա­ւե­լեալ բա­ցատ­րու­թիւն­նե­րու եւ զրոյ­ցի ա­ռիթ։

ՆԵՐԿԱՅ ՄԸ