­Մարիաննա Շահպարոնեան — Կեն­սագ­րա­կան գի­ծեր

Մարիաննա Շահպարոնեան ծնած է Հա­յաս­տա­ն` Ե­րե­ւան քա­ղա­քին մէջ, սա­կայն 2 տա­րե­կան հա­սա­կին ըն­տա­նի­քով տե­ղա­փո­խուեցան Ռու­սիա` Մոս­կո­ւա: Հոն յաճախած է դպրոց եւ հա­մալ­սա­րան, այ­նու­հե­տեւ ու­սումը շա­րու­նա­կեց Պելճիքայի մէջ:
Հայ­րե­նա­սի­րու­թիւնը սեր­մա­նած է իր մէջ փոք­ր տարիքէն: Կը յիշէ, թէ հայրը կը պարտադրէր տա­ն մէջ միայն հա­յե­րէն խօսիլ: Տա­ն մէջ միշտ կը քննարկ­ուէին Հա­յաս­տա­նի մէջ տե­ղի ու­նե­ցող ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րը:
Ան կ’ըսէ թէ երբ կ’ապրիս հայ­րե­նի­քէն հե­ռու, կա­րօ­տը կը խեղ­դէ, ուս­տի կը փորձես շուրջ բո­լորդ Հա­յաս­տան ստեղծել:
Իւ­րա­քան­չիւր ա­մառ պար­տա­դրաբար կ’այ­ցե­լէին Հա­յաս­տան եւ առ­նո­ւազն 2-3 ա­միս հոն կը մնային: Կը ծա­նօ­թա­նային երկ­րի գե­ղեց­կու­թեան ու մշա­կոյ­թին, կ’այ­ցե­լէին տե­սար­ժան վայ­րեր, շփում կ’ունենային մարդ­ոց հետ:
Բա­նաս­տեղ­ծու­թիւն­ներ գրելու սկսած է հինգ տա­րե­կա­նին եւ ա­ռա­ջին ո­տա­նա­ւո­րը ե­ղած է Հա­յաս­տա­նի մա­սին: Մայրը զինք կը պատմէր, թէ Հա­յաս­տան հեր­թա­կան այ­ցե­լու­թեան ժա­մա­նակ գացած էին Սե­ւա­նայ լիճ` հանգիս­տի: Լի­ճի ա­փին քա­նի մը վայրկեան կանգ­նե­լէ ե­տք Մարիաննան ըսաւ` «մայ­րի՛կ, շտապ թուղթ եւ գրիչ վերց­րո՛ւր, բան եմ ա­սում, որ գրես»: Եւ ան ապ­շած մնա­ցած էր, որ սկսած էր շա­րադ­րել ո­տա­նա­ւոր, որը ու­նէր յան­գեր: Միշտ գրած է Հա­յաս­տա­նի մա­սին, նաեւ հայ­րե­նիք վե­րա­դառ­նա­լու, բնա­կե­լու ե­րա­զանք­նե­րու մա­սին: Տա­րա­տե­սակ մրցոյթ­նե­րու եւ փա­ռա­տօ­նե­րու դափ­նե­կիր է: Եր­կու ան­գամ մաս­նակ­ցած է «մէկ ազգ մէկ մշա­կոյթ» հա­մա­հայ­կա­կան փա­ռա­տօ­նին եւ ըն­թեր­ցած է իր գրած ո­տա­նա­ւոր­նե­րը Հա­յաս­տա­նի մա­սին:
Հա­յաս­տան վե­րա­դառ­նա­լու միտ­քը մշտա­պէս ներ­կայ ե­ղած է իր ըն­տա­նի­քին մէջ. կը խօ­սէին անոր մա­սին, կը քննարկէին ու միա­սին կ’երազէին: Եւ ձիւ­նա­ռատ մռայլ ա­ռա­ւօտ մը հայրը ըսաւ, որ հայ­րե­նիք կը վերադառնան: Այ­լընտ­րանք չկար. այս կա­րօ­տի զգա­ցու­մը սիրտին մէջ անհ­նար էր այ­լեւս ապ­րիլ օ­տար հո­ղի վրայ: Եւ տե­ղա­փո­խո­ւե­ցան: Մարիաննան այնչափ շնոր­հա­կալ է իր հօրը այդ ճիշդ ո­րո­շու­մը կա­յաց­նե­լու հա­մար:
Այժմ ստեղ­ծած է ժո­ղո­վա­ծու գիրք մը, ո­րու մէջ նե­րա­ռո­ւած են միայն հայ­րե­նի­քին նո­ւի­րո­ւած անոր ո­տա­նա­ւոր­նե­րը: Այս մէկը ա­ւե­լի ար­դիա­կան դար­ձաւ ստեղ­ծո­ւած ի­րա­վի­ճա­կով, Ար­ցա­խեան երկ­րորդ պա­տե­րազ­մէն ե­տք: Ան կը փափաքի իր ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւն­նե­րուն մի­ջո­ցով աշ­խար­հաս­փիւռ հա­յու­թեան ու­շադ­րու­թիւ­նը սե­ւե­ռել ազ­գա­յին ար­ժէք­նե­րու ուղ­ղու­թեամբ, ո­գեշն­չել սո­րվիլ հա­յե­րէն ու վե­րա­դառ­նալ հայ­րե­նիք:

Սիւնիք

Մա­րիան­նա Շահ­պա­րո­նեան

Սիւ­նի՛ք, մեր ան­կոտ­րում ող­նա­շար,
Հ­րա­շա­գեղ ան­մո­ռաց բնաշ­խարհ,
Հա­յեացք­ներս ուղ­ղենք Տա­թե­ւի վանք,
Տաք զե­փիւ­ռի քնքշան­քը զգանք,
Տե­սար­ժան Շաքէի լեռ­նա­յին մի ջրվէժ,
Նժ­դեհն այս­տեղ մար­տեր է վա­րել թէժ,
Սիւ­նի՛ք, մեր ան­կոտ­րում ող­նա­շար,
Խի­զախ հնօ­րեայ բա­ռա­պա­շար,
Թշ­նա­մու հան­դէպ ոչ յի­շա­չար,
Ան­սա­սան, պինդ եւ եր­բեք ան­չար,
Ուժ­գին պա­տաս­խան տա­լու ու­նես պատ­ճառ,
Որ լսենք նրանց պար­տո­ւած ոռ­նա­լը լա­չառ,
԰նդա­ւա­ճան մնա­լը կը դառ­նայ մեզ յաղ­թա­թուղթ,
Չէ՞ որ պէտք է ի­րա­գոր­ծենք մի սուրբ ուխտ,
Որ ա­խոռ չդառ­նայ այս­տեղ պան­դուխտ,
Պաշտ­պա­նենք տա­րածք­նե­րը մեր ա­մէն գնով,
Թէ՛ խա­ւար գի­շե­րով, թէ՛ նո­րա­բաց լոյ­սով,
Բեր­քա­շատ, ա­րե­ւա­շող Սիւ­նի՛ք,
Հա­յաս­տա­նի ան­բա­ժան մաս­նիկ,
Ե­րա­զանք­նե­րի մեր Փիւ­նիկ:

Σιουνίκ

Μετάφραση Μαριάννα Σαχμπαρονιάν

Ω Σιουνίκ, άθραυστη ραχοκοκαλιά μας,
Με την μαγευτική και αξέχαστη σου φύση,
Ας στρίψουμε τα βλέμματά μας προς την Μονή Τατέβ,
Ας νιώσουμε την τρυφερότητα του ζεστού σου αέρα,

Να ένας εντυπωσιακός καταρράκτης στο Σακί,
Εδώ ο Νζντέx έδωσε σκληρές μάχες,
Ω Σιουνίκ, άθραυστη ραχοκοκαλιά μας.
Αρχαίες και γενναίες λέξεις,
Που δεν συγχωρούν τον εχθρό,
Ω Σιουνίκ, πάντα στιβαρό και ακλόνητο και ποτέ κακό,
Έχεις λόγους να δίνεις ηχηρές απαντήσεις,
Έτσι, για να ακούσουμε το ουρλιαχτό εκείνων, των ηττημένων,

Το να μην σε προδώσουμε θα είναι το εφαλτήριο της νίκης μας.
Γιατί πρέπει να μείνουμε πιστοί στον ιερό μας όρκο,
Για να μην γίνει η παρουσία του ξένου μόνιμη
Ας προστατεύσουμε τα εδάφη μας με κάθε κόστος,
Είτε έχει σοτάδι εκεί έξω, είτε φως,

Ω Σιουνίκ, ηλιόλουστο και εύφορο,
Αναπόσπαστο κομμάτι της Αρμενίας,
Είσαι ο Φοίνικας των ονείρων μας.