Հ­րա­տին մէջ կոր­սո­ւած

­Շուրջս ա­մէն ինչ կար­միր: Հ­րա­բուխ­ներ կը պայ­թին ա­մէն երկ­վայր­կեան: Ես պառ­կած եմ կար­միր քա­րայ­րի մը մէջ, հա­զիւ արթն­ցած եմ: Ո՜վ գի­տէ քա­նի ժամ հոս էի, ա­ռանց բան մը զգա­լու… ­Կը զգամ, որ հոս չեմ պատ­կա­նիր, բայց բան մըն ալ չեմ կրնար յի­շել. ո՞վ եմ, ո՞ւր եմ, ինչ­պէ՞ս գտնո­ւե­ցայ այս­տեղ… ­Շատ հար­ցում­ներ կան գլխուս մէջ:
Կ’ ո­րո­շեմ վեր ել­լել եւ սկսիլ հե­տա­խու­զել այս տա­րօ­րի­նակ ին­ծի հա­մար վայ­րը, յու­սա­լով որ բան մը պի­տի գտնեմ, որ­պէս­զի յի­շո­ղու­թիւնս արթնց­նեմ: Ու­րեմն կ­‘ել­լեմ քա­րայ­րէն եւ կը սկսիմ շուրջս փնտռել բա՛ն մը, որ կար­միր չէ, կամ տեղ մը, որ յի­շա­տակ մը պի­տի բե­րէ միտքս: ­Կը փնտռեմ ժա­մե­րով, բայց բան չեմ գտներ: Ոտ­քերս այ­լեւս զիս չեն կրնար շալ­կել:
Այդ պա­հուն կը տես­նե՛մ… կը տես­նեմ ա­ռա­ջին ա­ռար­կան, որ քար, հող, կամ փո­շի չէ, այլ ճեր­մակ բան մը, ո­րուն վրայ կը ցո­լան ա­րե­ւու ճա­ռա­գայթ­նե­րը: Այս նոր գիւտս, նոր յոյս բե­րաւ ին­ծի… ­Կը մօ­տե­նամ եւ կը տես­նեմ զար­նո­ւած մե­քե­նա­յի մը կտո­րը: ­Բայց ի՞նչ մե­քե­նայ… ի՞նչ գործ ու­նի հոս… բան մը կը յի­շեց­նէ ին­ծի… բան մը որ նո­րէն տե­սած եմ. բայց ո՞ւր: Ար­դեօ՞ք տե­ղա­ցի եմ. չե՛մ յի­շեր:
­Յոյ­սով եւ ա­ւե­լի հաս­տատ քայ­լե­րով, կը շա­րու­նա­կեմ հե­տա­խու­զու­թիւնս:
­Կը սկսի մթննալ: ­Բան չեմ տես­ներ: ­Կը գտնեմ քա­րայր մը եւ գի­շե­րը հոն կ­‘ան­ցը­նեմ:
Ա­րե­ւը կը ծա­գի. ես դեռ չեմ արթն­ցած, բայց ձայն մը կը լսեմ. «Ա­լե՛քս, Ա­լեքս կեն­դա­նի՞ ես»: Աչ­քերս կը բա­նամ ու կը տես­նեմ մարդ մը, որ ին­ծի նման զգեստ­ներ հա­գած է: ­Հա­զիւ ի­րեն կը նա­յիմ, ան զիս կը գրկէ, հա­ռա­չե­լով.
— Հ­րա՜շք, հրա՜շք… Ա­լեք­սը կեն­դա­նի է:
— Ա­յո, կեն­դա­նի եմ: ­Բայց դուն ո՞վ ես: Ո՞վ է Ա­լեք­սը եւ ին­չո՞ւ նոյն­պէս հա­գո­ւած ենք, հար­ցու­ցի ես:
— ­Հա­ւա­նա­բար յի­շո­ղու­թիւնդ կորսն­ցու­ցիր ար­կա­ծէն ետք: -Ը­սաւ ան.- ­Մի՛ մտա­հո­գո­ւիր. ա­մէն ինչ կը բա­ցատ­րեմ քե­զի: Նս­տէ՛, պատ­մեմ:
­Նախ եւ ա­ռաջ, քու ա­նունդ Ա­լեքս է, իմ ա­նունս ալ՝ ­Ճորճ:
Եր­կու ըն­կեր­ներ ենք. ՆԱՍԱ-ին հա­մար կ­‘աշ­խա­տինք եւ ո­րո­շե­ցինք ըլ­լալ ա­ռա­ջին մար­դի­կը, ո­րոնք պի­տի ձգէինք մեր տու­նը՝ Եր­կիր մո­լո­րա­կը եւ պի­տի գա­յինք Հ­րատ:
­Բայց այս մեր ծրա­գի­րը դիւ­րին չէր: ­Մեր աստ­ղա­նա­ւը, գի­սաստ­ղէ մը «վի­րա­ւո­րո­ւած», չկրցաւ Հ­րա­տի կլի­մա­յին մէջ դի­մա­նալ եւ կտոր-կտոր ե­ղաւ: Այս­պէս կոր­սո­ւե­ցանք:
­Ճո՛րճ, ըն­կերս: ­Յի­շո­ղու­թիւնս արթն­ցու­ցիր: Գլ­խուս մէ­ջի բո­լոր հար­ցում­նե­րը, ի­րենց պա­տաս­խան­նե­րը գտան:
Ու­րախ եմ, որ օգ­նե­ցի ըն­կերս:
­Քա­նի մը օր ան­ցաւ եւ ­Ճոր­ճը եւ ես սկսանք հե­տա­խու­զել քա­րայ­րի խոր­քե­րը: ­Յան­կարծ մեր առ­ջեւ, յա­տա­կը ծակ մը տե­սանք:
­Ճորճ, ի՞նչ է ա­սի­կա.- հար­ցու­ցի ես:
Վս­տահ չեմ,- պա­տաս­խա­նեց ան,- բայց … կ­‘ը­սեն, թէ ան­ցեա­լին Հ­րա­տը ջու­րով ծած­կո­ւած էր: ­Հի­մա կա­րե­լի է ջուր գտնել խո­րունկ քա­րայր­նե­րու ծա­կե­րու մէջ: Ար­դեօ՞ք այս ծա­կը մեզ կ­‘ա­ռաջ­նոր­դէ Հ­րա­տի ստո­րերկ­րեայ ծո­վը:
­Գիտ­նա­կան­նե­րը կ­‘ը­սէին, որ ջուր չկայ հոս… եր­թանք, տես­նենք: Ար­դէն չենք կրնար Եր­կիր վե­րա­դառ­նալ:
­Ճիշդ ես: Ես ալ կու գամ:
­Շունչ մը ա­ռինք եւ ցատ­կե­ցինք ծա­կին մէջ:
Եր­կու վայր­կեան կ­‘իյ­նա­յինք դէ­պի ան­ծա­նօթ տեղ: ­Յան­կարծ, ջու­րին մէջ գտնո­ւե­ցանք:
Ի՜նչ յայտ­նա­բե­րում…
­Հի­մա մենք պի­տի գտնէինք այդ ծո­վու գաղտ­նիք­նե­րը:

Ան­տո­նիս ­Լու­լու­մա­րիս — Գ. ­Կարգ

***

Ա­զա­տու­թիւն

Ա­զա­տու­թիւն` պզտիկ բառ մը, մեծ պատ­մու­թիւ­նով։ Ա­զա­տու­թիւ­նը դժո­ւար կը շա­հիս, եւ դժո­ւար ձեռք բե­րած ենք մենք, իբ­րեւ ժո­ղո­վուրդ։
Ա­զատ կը զգամ, երբ կրնամ կար­ծիքս ար­տա­յայ­տել, ա­ռանց վախ­նա­լու մէ­կէ մը։ Ա­զատ կը զգամ, երբ մի­նակս եմ եւ իմ սի­րած ե­րաժշ­տու­թիւնս կը լսեմ ու կը մտա­ծեմ ժա­մե­րով։ ­­Նաեւ ա­զա­տու­թիւն կը զգամ երբ ա­մառ է եւ ծո­վը կը դի­տեմ ա­ռանց անձ­կու­թիւ­նը զիս կաշ­կան­դէ։
­­Կաշ­կան­դո­ւած եմ, երբ ի­րա­ւունք չու­նիմ իմ կար­ծիքս ար­տա­յայ­տե­լու, կամ երբ ի­րա­ւունք չու­նիմ հա­ւա­տա­լու ինչ որ կ­­՚ու­զեմ։
­­Միւս կող­մէն ըն­կե­րու­թիւ­նը ա­զատ է երբ քա­ղա­քա­կան ի­րա­ւունք­ներ ու­նի եւ քո­ւեար­կէ ա­ռանց կաշ­կան­դու­մի։ ­­Մարդ­կա­յին ըն­կե­րու­թիւ­նը ա­զատ է բայց ոչ որ­քան կ­՚ու­զէ ո­րով­հե­տեւ ան­ձի մը ա­զա­տու­թիւ­նը կը վեր­ջա­նայ հոն, ուր կը սկսի միւս ան­ձի­նը ։ Այ­սինքն մարդ մը ա­զատ է եր­գեր լսել բայց մին­չեւ ո­րո­շա­կի ժա­մա­նակ մը։ Ա­մէն ինչ չափ սահ­ման ու­նի։
Ամ­փո­փե­լով անձ մը կամ ըն­կե­րու­թիւն մը ա­զատ է կամ ա­զատ կը զգայ երբ ի­րա­ւունք­ներ ու­նի։ ­­Բայց ա­մէն ինչ սահ­մա­նի մը մէջ։

­­Վա­նա ­­Պար­ղու­տեան

***

Ա­րա­րատ լե­ռը հին տա­րի­նե­րը

«Ա­րա­րատ» ա­նո­ւա­նու­մը, ըստ ո­րոշ աղ­բիւր­նե­րի, ծա­գել է ­Վա­նի թա­գա­ւո­րու­թեան հին եբ­րա­յե­րէն ա­նո­ւա­նու­մից։ ­Լե­րան հա­յե­րէն ա­ւան­դա­կան ա­նո­ւա­նու­մը ­Մա­սիս է, ո­րի յոգ­նա­կին՝ ­Մա­սիք, կա­րող է վե­րա­բե­րո­ւել եր­կու լեռ­նա­գա­գաթ­նե­րին։ ­Մով­սէս ­Խո­րե­նա­ցին իր «­Հա­յոց պատ­մու­թիւն» գրքի մէջ, ­Մա­սիս ա­նո­ւա­նու­մը կա­պում է ­Հայկ նա­հա­պե­տի ծոռ՝ Ա­մա­սիա թա­գա­ւո­րի ա­նո­ւան հետ, ո­րը ըստ ա­ւան­դու­թեան լեռն ա­նո­ւա­նել է իր ա­նու­նով։
­Նո­յեան տա­պա­նի հետ այն պատ­կե­րո­ւած է ­Հա­յաս­տա­նի զի­նան­շա­նի վրայ։ Ա­րա­րատ լե­ռը պատ­մա­կա­նօ­րէն կա­պո­ւել է ­Հա­յաս­տա­նի հետ եւ լայ­նօ­րէն ճա­նա­չո­ւել որ­պէս ­Հա­յաս­տա­նի սկզբուն­քա­յին ազ­գա­յին խորհր­դա­նիշ։ Այն աշ­խար­հագ­րա­կա­նօ­րէն տե­ղա­կա­յո­ւած է պատ­մա­կան ­Հա­յաս­տա­նի թա­գա­ւո­րու­թիւն­նե­րի կենտ­րո­նում, ո­րի հա­մար էլ հա­մա­րո­ւում է հա­յե­րի պատ­մա­կան հայ­րե­նի­քի մի մա­սը։ ­Հա­յե­րի հա­մար այն յայտ­նի է որ­պէս «սուրբ լեռ» հիմ­նա­կա­նում աս­տո­ւա­ծաշն­չա­յին ջրհե­ղե­ղի պատ­մու­թեան պատ­ճա­ռով։ Ա­րա­րատն ա­նո­ւա­նո­ւել է «ա­ւե­լի քան լեռ հա­յե­րի հա­մար»։
19-րդ ­դա­րում, երբ հայ­կա­կան պե­տու­թիւն գո­յու­թիւն չու­նէր, Ա­րա­րա­տը խորհր­դան­շում էր հայ­կա­կան պե­տա­կա­նու­թիւ­նը։ ­Հա­յաս­տա­նի ա­ռա­ջին հան­րա­պե­տու­թիւ­նը, ո­րը գո­յու­թիւն է ու­նե­ցել 1918-1920 թո­ւա­կան­նե­րին, յա­ճախ ա­նո­ւա­նո­ւել է Ա­րա­րա­տեան ­Հան­րա­պե­տու­թիւն կամ Ա­րա­րա­տի ­Հան­րա­պե­տու­թիւն, քա­նի որ այն կենտ­րո­նա­ցած էր Ա­րա­րա­տեան դաշ­տում։

­Վա­լեն­տի­նա Ա­ռա­քե­լեան — Գ. ­Կարգ

***

Ատ­լան­տիս

­Մեր ճամ­բան սկսաւ դէ­պի Ատ­լան­տիս։ Սկ­սանք ­Յու­նաս­տա­նէն շա­րու­նա­կե­ցինք դէ­պի Անգ­լիա։ ­Հոն սկսաւ մեր ար­կա­ծախնդ­րու­թիւ­նը։
­Նա­ւուն մէջ մտանք, Ատ­լան­տեան ով­կիա­նոս հա­սանք։ ­Հոն սու­զա­նաւ մտանք: Եր­կու ե­րեք ժամ ով­կիա­նո­սին մէջ ճամ­բոր­դե­լէ ետք, սու­զա­նա­ւի շար­ժա­կը աւ­րո­ւե­ցաւ։ ­Մենք, մտա­հոգ, կը փոր­ձէինք լու­ծում գտնել։ ­Ժա­մե­րով կը մտա­ծէինք բայց չկրցանք շի­նել շար­ժա­կը։ Ո­րո­շե­ցինք խու­զար­կել ով­կիա­նո­սի յա­տա­կը։ ­Յե­տա­խու­զե­լով յա­տա­կը, տե­սանք նկար­ներ, ո­րոնք ծա­նօթ կ­՚ե­րե­ւէին։
­Յան­կարծ միտքս ե­կաւ Ատ­լան­տի­սը։ Այդ տու­նիկ­նե­րը, տա­ճար­նե­րը եւ բեր­դե­րը, ո­րոնք կա­յին յա­տա­կին մե­զի կը յի­շեց­նէին մե­զի ծա­նօթ ա­ռաս­պե­լա­կան քա­ղա­քը։
­Մեր աչ­քե­րուն չէինք հա­ւա­տար, մեր խել­քը չէր կրնար մեկ­նա­բա­նել ինչ գտած էինք։
­Հա­զար ու մէկ փոր­ձե­րով վե­րա­դար­ձանք, որ­պէս­զի մնա­ցեալ­նե­րուն ալ ը­սենք, ի՛նչ յայտ­նա­բե­րած էինք։
Մ­տա­ծե­լու ժա­մա­նակ մեր աչ­քե­րուն առ­ջեւ ծո­վա­նուշ մը յայտ­նո­ւե­ցաւ։ ­Կար­ծե­ցինք, որ մե­ռած էինք եւ դրախտ գա­ցած էինք։ Այդ ծո­վա­նու­շը մե­զի ը­սաւ, որ պի­տի օգ­նէր հաս­նինք տուն պայ­մա­նով մը։ ­Մենք հա­մա­ձայ­նե­ցանք ա­ռանց գիտ­նա­լու պայ­մա­նը։ ­Ծո­վա­նու­շը մեր շար­ժա­կը շի­նեց, սու­զա­նա­ւը աշ­խատ­ցուց եւ մեզ հետ ու­ղե­կից ե­ղաւ հաս­նե­լու հա­մար նա­ւա­հան­գիստ։ Երբ հա­սանք ան­համ­բեր ու եր­ջա­նիկ, ծո­վա­նու­շին շնոր­հա­կա­լու­թիւն յայտ­նե­ցինք։
Ց­տե­սու­թիւն ը­սե­լէ ետք, ցած ձայ­նով մեզ դիւ­թեց եւ կա­խար­դա­կան ձե­ւով մը ա­մէն բան մոռ­ցանք։
­Մեր միտ­քը պա­րապ էր։ ­Կար­ծե­ցինք որ եր­բեք չճամ­բոր­դե­ցինք ով­կիա­նո­սի յա­տա­կը։ Այս պատ­ճա­ռով նո­րէն սու­զա­նաւ մտանք ու նո­րէն մեր ճա­նա­պար­հը սկսաւ։
Ատ­լան­դեա­նին յա­տա­կը նո­րէն ճամ­բոր­դե­ցինք, բայց ու­րիշ ճամ­բա­յէ, ո­րով­հե­տեւ ծո­վա­նուշ­նե­րը կա­խար­դա­կան ձե­ւե­րով մեր սու­զա­նա­ւի կոոր­դի­նատ­նե­րը փո­խե­ցին։ Ա­սոր հա­մար գտնո­ւե­ցանք ­Պեր­մու­տա­յի ե­ռան­կիւ­նը, որ մեզ կլլեց եւ ծո­վա­յին վի­շապ­ներ մեր սու­զա­նա­ւը կ­՚ու­զէին ու­տել։ ­Մենք շու­տով դուրս ե­լանք, մեր գի­տակ­ցու­թիւ­նը կորսն­ցու­ցինք եւ երբ արթն­ցանք Ա­մե­րի­կա­յի ծո­վա­փը գտնո­ւե­ցանք, ուր մեզ գտան ծո­վա­յէն­ներ եւ բե­րին Անգ­լիա։
Այն ժա­մա­նակ մեր ար­կա­ծը ո­րո­շե­ցինք կեց­նել։­Ծո­վա­յէն­նե­րուն շնոր­հա­կա­լու­թիւն յայտ­նե­ցինք եւ այս ան­գամ տուն վե­րա­դար­ձանք եւ հան­գիստ ը­րինք ա­ռանձ մտա­հո­գու­թիւն­նե­րով։

­Վա­նա ­Պար­ղու­տեան — Գ. ­Կարգ

***

­Նա­յի­րիին նոր կեան­քը

Մ­ռայլ ժա­մա­նա­կը հա­սած էր: ­­Մայ­րը վեր­ջին ան­գամ կը մտնէ իր սե­նեա­կին մէջ: ­­Կը հա­ւա­քէ իր ապ­րանք­նե­րը եւ կը յի­շէ զո­ւարթ ժա­մա­նա­կը, երբ ա­նուշ կեանք մը կ’ապ­րէր իր հայ­րե­նի­քին մէջ: ­­Բայց հի­մա, պէտք է մեկ­նի: ­­Նոր աշ­խա­տանք պէտք է գտնէ, օ­տար երկ­րի մը մէջ:
­­Վեր­ջին ան­գամ կը գրկէ իր սի­րե­լի ըն­տա­նի­քի ան­դամ­նե­րը՝ մայ­րը, հայ­րը, ա­մու­սինն ու զա­ւակ­նե­րը: ­­Լա­լով, համ­բու­րո­ւե­լով ու «­­Բա­րի ճա­նա­պարհ ու­նե­նաս» ը­սե­լով, ըն­տա­նի­քը հրա­ժեշտ կու տայ ա­նոր:
­­Մայ­րը թաք­սիին մէջ կը մտնէ, եր­թա­լով դէ­պի օ­դա­կա­յան: ­­Ճամ­բոր­դու­թեան ըն­թաց­քին, ան պա­տու­հա­նէն դուրս կը նա­յի ու կը նշմա­րէ ­­Հա­յաս­տա­նի հիա­նա­լի բնու­թիւ­նը: Ա­մէն ինչ բան մը կը յի­շեց­նէ, պա­տա­հար մը: Ա­հա՛ թու­փը, ո­րուն վրայ ին­կած էր երբ պզտիկ էր: Ա­հա՛ դպրո­ցը, ուր ու­սա­նած էր, ուր ծա­նօ­թա­ցած էր իր ա­մե­նա­սի­րած ըն­կեր­նե­րուն: ­­Կը տես­նէ ու կը յի­շէ…
­­Ժա­մա­նա­կը շատ ա­րագ ան­ցաւ այս ձե­ւով: ­­Թաք­սին օ­դա­կա­յան հա­սած էր ար­դէն:
­­Մայ­րը՝ ­­Նա­յի­րին, վա­լի­զը կը վերց­նէ, թաք­սիին վա­րոր­դին կը վճա­րէ ու կ’ եր­թայ ­­Թո­րոն­թօ գա­ցող օ­դա­նա­ւը գտնե­լու:
­­Քիչ մը փնտռե­լէ ետք, օ­դա­նա­ւը կը տես­նէ, իր առ­ջեւն էր: ­­Ներ­սը կը մտնէ, կը նստի ու կը սպա­սէ, որ սլա­նայ:
Օ­դա­նա­ւը կը սլա­նայ, ու ­­Նա­յի­րին կը մտա­ծէ թէ ինչ­պէ՞ս պի­տի ըլ­լայ հոն, իր նոր կեան­քը: Ար­դեօք ա­ւե­լի լաւ պի­տի անց­նէ՞ հոն քան թէ իր հայ­րե­նի­քին մէջ, կամ պանդխտու­թիւ­նը ի­րեն խա­բած էր:
Այս հար­ցե­րը պի­տի լու­ծո­ւի՞ ն­ երբ հաս­նի իր նոր հայ­րե­նի­քը եւ սկսի իր նոր կեան­քին…

Ա­նա­յիս ­­Լու­լու­մա­րի — Բ. ­­Կարգ

***

­Խա­չա­տուր Ա­բո­վեա­նի Ա­րա­րա­տի վրայ բարձ­րա­նա­լը

­Խա­չա­տուր Ա­բո­վեա­նի բարձ­րա­նա­լը Ա­րա­րատ լե­րան գա­գա­թը հե­տաքրք­րա­կան պատ­մու­թիւն է, մար­տահ­րա­ւէր­նե­րով եւ յաղ­թա­նակ­նե­րով լե­ցուն:
Ա­բո­վեա­նը, որ բնու­թիւ­նը եւ ար­կա­ծախնդ­րու­թիւ­նը կը սի­րէր, ո­րո­շեց բարձ­րա­նալ Ա­րա­րա­տի գա­գա­թը: ­Նա­խա­պատ­րաս­տու­թիւ­նը խստո­րէն կազ­մա­կեր­պո­ւած էր, նե­րա­ռեալ լեռ­նա­դա­հու­կա­յին մար­զում­ներ, ե­ղա­նա­կա­յին պայ­ման­նե­րուն վե­րա­բե­րեալ տե­ղե­կու­թիւն­նե­րու հա­ւա­քու­մը, ինչ­պէս նաեւ ճիշդ սար­քա­ւո­րում­նե­րու ընտ­րու­թիւ­նը:
Իր ճամ­բուն վրայ շատ դժո­ւա­րու­թիւն­նե­րու հանդ­տի­պե­ցաւ ինչ­պէս խոր թե­քու­թիւն­ներ, կտրուկ ե­ղա­նա­կա­յին փո­փո­խու­թիւն­ներ եւ լե­րան ա­նակն­կալ բնու­թիւ­նը: ­Սա­կայն, ա­նոր կամ­քը եւ դի­մադ­րու­թիւ­նը օգ­նե­ցին ի­րեն յաղ­թել այդ մար­տահ­րա­ւէր­նե­րը: Երբ հա­սաւ, Ա­րա­րա­տի գա­գա­թը ի­րեն պար­գե­ւեց ե­զա­կի յաղ­թա­նա­կի զգա­ցում եւ պատ­մու­թեան ու ա­ռաս­պե­լի հետ կա­պի զգա­ցում: Այս փոր­ձը ի­րեն հա­մար միայն ֆի­զի­կա­կան չէր, այ­լեւ հո­գե­ւոր, քա­նի որ կը մտա­ծէր մարդ­կա­յին դի­մադ­րու­թեան եւ աշ­խար­հի գե­ղեց­կու­թեան մա­սին:
Այս ար­կա­ծը ի­րեն խթա­նեց կի­սե­լու իր պատ­մու­թիւն­նե­րը եւ ներշն­չե­լու ու­րիշ­ներ, որ­պէս­զի հե­տե­ւին իր օ­րի­նա­կին, շեշ­տե­լով նա­խա­պատ­րաս­տու­թեան, հե­տե­ւո­ղա­կա­նու­թեան եւ բնու­թեան հան­դէպ սի­րոյ կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը:

Ս­տե­փան ­Կա­րի­նեան — Գ. ­Կարգ

***

­Մար­տի­կեան եւ Ե­զե­կիէ­լեան, ­Հար­վար­տէն ա­ւար­տած
եր­կու փրո­ֆե­սէօր­ներ, մեծ յայտ­նա­բե­րու­թիւն մը ը­րին

Եր­կու փրո­ֆե­սէօր­նե­րը գի­տա­կան փոր­ձեր կ­՛ը­նէին օ­ձա­ձու­կի մը վրայ, ո­րուն ­Պօպ ա­նու­նը տո­ւին:
Երբ որ փոր­ձեր կ­՛ը­նէին, ­Պօ­պը դրին հե­ռա­ձայ­նի մը քով եւ ան սկսաւ լից­քա­ւո­րել հե­ռա­ձայ­նը: Եր­կու փրո­ֆե­սէօր­նե­րը վախ­ցած էին այս յայտ­նա­բե­րու­թե­նէն եւ հասկ­ցան, որ այն­պէս կրնա­յին ե­լեկտ­րա­կա­նու­թիւն ար­տադ­րել:
­Միւս օ­րը քա­նի մը հատ օ­ձա­ձու­կեր դրին ջրամ­բա­րի մը մէջ եւ սկսան ե­լեկտ­րա­կա­նու­թիւն ար­տադ­րել, վեր­ջա­ւո­րու­թեան ու­նե­նա­լով ան­վերջ ե­լեկտ­րա­կա­նու­թիւն:
Այդ եր­կու փրո­ֆե­սէօր­նե­րը այդ օ­րը աշ­խար­հը փո­խե­ցին եւ ­Պօ­պը դրո­ւե­ցաւ ա­ռան­ձին ջրամ­բա­րի մը մէջ, որ­պէս­զի յի­շո­ւի իր նպաս­տը:

Ալպէր Մարտիկեան — Գ. ­Կարգ

***

«Ն­պա­տա­կիս հա­սա՜յ». հայ լեռ­նագ­նա­ցը հա­սել է
Ա­րա­րատ լե­ռան գա­գաթ ու ծա­ծա­նել Հ.Հ. դրօ­շը

ArmLand խմբում հրա­պա­րա­կո­ւած տե­սա­նիւ­թի հե­րո­սը հայ լեռ­նագ­նացն է, ո­րը սո­ղա­լով հաս­նում է Ա­րա­րա­տի գա­ւաթ` ձեռ­քում պա­հե­լով հայ­կա­կան ե­ռա­գոյ­նը։ Երբ տեղ է հաս­նում, ոտ­քի է կանգ­նում եւ ամ­բողջ ու­ժով բղա­ւում Ն­պա­տա­կիս: Օր 1. Ու­ղե­ւո­րու­թիւն Ե­րե­ւան – ­հայ-վրա­ցա­կան սահ­ման – վ­րաց-թրքա­կան սահ­ման – ­Կարս – Ա­նի – ­Դո­ղու­բա­յա­զեթ եր­թու­ղիով.
Օր 2. ­Վե­րելք մին­չեւ 3200 մ., հան­գիստ, գի­շե­րա­կաց.
Օր 3. ­Վե­րելք մին­չեւ 4100 մ., հան­գիստ, գի­շե­րա­կաց.
Օր 4. Գ­րոհ դէ­պի բար­ձունք, վայ­րէջք մին­չեւ ստո­րոտ, հիւ­րա­նոց.
Օր 5. Ան­հա­տա­կան. շրջա­գա­յու­թիւն Ա­րեւմ­տեան ­Հա­յաս­տա­նում (­Վան, Աղ­թա­մար).
Օր 6. ­Վե­րա­դարձ Ե­րե­ւան: