­Լիզ­պո­նի հինգ անձ­նա­զոհ մար­տիկ­նե­րու յի­շա­տա­կի մի­ջո­ցա­ռու­մը տե­ղը ու­նե­ցաւ ­Կի­րա­կի, 27 ­Յու­լիս 2025-ի ա­ռա­ւօ­տուն։ ­Հե­րո­սա­կան պա­տու­մին 42-ա­մեա­կը յար­գե­լու նպա­տա­կով մե­ծա­թիւ հայ­րե­նա­կից­ներ մաս­նակ­ցե­ցան ս. պա­տա­րա­գին եւ հո­գե­հանգս­տեան ա­րա­րո­ղու­թեան, որ ա­մէն տա­րո­ւան նման կազ­մա­կեր­պո­ւած էր Հ.Յ.Դ. ­Յու­նաս­տա­նի Ե­րիտ. միու­թեան ­Կեդ­րո­նա­կան վար­չու­թեան կող­մէ։
­Նէոս ­Գոզ­մո­սի Ս. ­Կա­րա­պետ ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ նա­խա­գա­հեց ­Թե­մա­կալ Ա­ռաջ­նորդ Տ. ­Սա­հակ եպս. Ե­մի­շեան, իսկ պա­տա­րա­գը մա­տու­ցեց շրջա­նի հո­գե­ւոր հո­վիւ Տ. ­Նա­րեկ քհնյ. ­Շա­հի­նեան։
­Ներ­կայ ե­ղան Ազ­գա­յին վար­չու­թիւ­նը, Հ.Յ.Դ. ­Կեդ­րո­նա­կան կո­մի­տէի եւ շրջան­նե­րու կո­մի­տէ­նե­րու ան­դամ­նե­րը, բազ­մա­թիւ ըն­կեր­ներ եւ հայ­րե­նա­կից­ներ։ ­Յատ­կան­շա­կան էր Ե­րի­տա­սար­դա­կա­նի ան­դամ­նե­րու ներ­կա­յու­թիւ­նը, ո­րոնք իւ­րա­քան­չիւր տա­րի, գի­տա­կից ըմբռնու­մով եւ յար­գան­քով, կը պա­տո­ւեն յի­շա­տա­կը ե­րի­տա­սարդ քա­ջա­մար­տիկ­նե­րու զո­հա­բե­րու­մին ­Հայ դա­տի բա­գի­նին վրայ։ Ի­րենց նա­խա­ձեռ­նու­թիւ­նը եւ ներ­կա­յու­թիւ­նը յի­շա­տա­կի օ­րո­ւան նո­ւա­զա­գոյն ար­տա­յայ­տու­թիւ­նը կը դառ­նայ ­Հինգ տղոց հե­րո­սու­թեան հան­դէպ, որ այ­լեւս մաս կը կազ­մէ հայ ա­զա­տագ­րա­կան պայ­քա­րի է­ջե­րուն եւ կը ներշն­չէ գա­ղա­փա­րա­կան կազ­մա­ւո­րում ստա­ցող ե­րի­տա­սարդ խա­ւե­րու հո­գեմ­տա­յին աշ­խար­հը։
Իր քա­րո­զին մէջ, Ա­ռաջ­նորդ Սր­բա­զան հայ­րը անդ­րա­դարձ կա­տա­րեց ­Լիզ­պո­նի սխրա­գոր­ծու­թեան ա­րար­քին, նշե­լով հայ­րե­նի­քի ի­տէա­լին հան­դէպ հա­ւա­տար­մու­թեան գի­տակ­ցու­թիւ­նը։ Ան նշեց, որ ա­զա­տու­թեան եւ ան­կախ ապ­րե­լու գի­տա­կից ըմբռ­նում­նե­րը պա­տե­ցին ­Հինգ հե­րոս­նե­րու աշ­խար­հա­յեաց­քը, ո­րոնք ի­րենց զո­հա­բե­րու­թեան մէ­ջէն ա­մէ­նուր տա­րա­ծե­ցին զարթ­նու­մի ու­ղեր­ձը եւ հայ ժո­ղո­վուր­դի դի­մադրո­ղա­կա­նու­թեան ու­ժը։ Ան կոչ ուղ­ղեց ներշնչո­ւիլ անձ­նա­զոհ մար­տիկ­նե­րու գի­տա­կից զո­հա­բե­րու­թե­նէն եւ բո­լո­րա­նո­ւէր կամ­քով լծո­ւիլ հայ­րե­նի­քի ծա­ռա­յու­թեան վսեմ նպա­տա­կին։
­Պա­տա­րա­գի ա­ւար­տին, Հ.Յ.Դ. ­Յու­նաս­տա­նի Ե­րի­տա­սար­դա­կան միու­թեան կող­մէ ու­ղերձ ար­տա­սա­նեց ընկ. Օն­նիկ ­Պետ­րո­սեան, որ յայտ­նեց հե­տե­ւեալ­նե­րը։
«­Լիզ­պոն, 27 ­Յու­լիս 2025։ 42 տա­րի յե­տոյ՝ լոյ­սը չէ մա­րած։ Այ­սօր կանգ­նած ենք նոր ժա­մա­նա­կի առ­ջեւ։ ­Բայց նաեւ՝ յի­շո­ղու­թեան առ­ջեւ։
­Լիզ­պո­նի հինգ ե­րի­տա­սարդ­նե­րուն գոր­ծը պա­տա­հա­կան մի­ջա­դէպ մը չէր։ 42 տա­րի­ներ ան­ցած են ­Լիզ­պո­նի մէջ թրքա­կան դես­պա­նա­տան պայ­թու­մէն, ուր զո­հո­ւե­ցան հինգ հայ հա­ւա­տա­ւոր ե­րի­տա­սարդ­նե­րը: ­Քաջ ա­րարք մը, որ նոր «զէն­քեր» տո­ւաւ հա­յու­թեան, ու աշ­խար­հին պար­տադ­րեց
ար­դա­րու­թեան հա­մար մղած ամ­բողջ մեր ժո­ղո­վուր­դի պայ­քա­րը:
Այդ պա­հը ճա­կա­տագ­րա­կան էր, երբ հինգ ե­րի­տա­սարդ­նե­րը վե­րա­ծո­ւե­ցան խորհր­դա­նի­շի։ Ա­րա Քրճ­լեան, ­Սեդ­րակ Ա­ճէ­մեան, ­Սար­գիս Աբ­րա­հա­մեան, ­Վա­չէ ­Տաղ­լեան եւ ­Սի­մոն Եահ­նըեան՝ հինգ ե­րի­տա­սարդ­ներ, մեր հա­սա­կա­կից­նե­րը,
ո­րոնք դժո­ւա­րա­գոյն ո­րո­շու­մը ա­ռին ո՛չ թէ մա­հա­նա­լու, այլ՝­պայ­քա­րի մէջ ապ­րե­լու, այն­քան խորհր­դան­շա­կան ձե­ւով, որ զո­հա­բե­րու­թիւ­նը դար­ձաւ խօսք՝ ուղ­ղո­ւած աշ­խար­հին։
42 տա­րի­ներ ետք, ներ­կայ աշ­խար­հի աղ­մու­կին մէջ, այդ ձայ­նը դեռ կը լսուի՝ խուլ, բայց մշտա­կան։ ­Հայ ե­րի­տա­սար­դու­թիւ­նը կը լսէ պատ­գա­մը, որ ուղ­ղա­կիօ­րէն ի­րեն կ­՚ուղ­ղո­ւի ­Լիզ­պո­նի ա­րար­քէն: Մ­նալ քաջ, մնալ գի­տա­կից, մնալ պա­հան­ջա­տէր եւ սկզբուն­քա­յին: Եր­բեք չզի­ջիլ ճնշում­նե­րուն կամ պայ­ման­նե­րուն բե­րու­մով:
­Մենք գի­տենք, որ մեր զէնքն են մեր պատ­մու­թիւ­նը, մեր ազ­գա­յին ար­ժէք­նե­րը, գի­տու­թիւ­նը, ու­սու­մը, փոր­ձա­ռու­թիւն­նե­րը, հե­ռա­տե­սու­թիւ­նը, որ մեր խիղ­ճը եւ կամ­քը ա­մուր պի­տի պա­հեն:
­Մենք գի­տենք, որ ­Հայ դա­տի պայ­քա­րը ար­դար պայ­քար է. ամ­բողջ ազ­գի մը հա­մար ար­ժա­նա­պա­տո­ւու­թեան եւ ար­դա­րու­թեան հա­մար մղո­ւած պայ­քար է: ­Պայ­քա­րը փո­խած է ձե­ւը։ ­Բայց ո՛չ նպա­տա­կը։ ­Մենք գի­տենք, որ մեր զէնքն են մեր բա­ռե­րը, մեր գրի­չը, մեր ջի­ղը, մեր դի­մադ­րու­թիւ­նը՝ հա­մաշ­խար­հա­յին ան­տար­բե­րու­թեան դէմ։
­Մենք կ­՚ը­սենք՝ պի­տի չմոռ­նանք։ ­Պի­տի չընկր­կինք։
Ո­րով­հե­տեւ ի­րենց գոր­ծը ժա­ռան­գու­թիւն ձգեց մե­զի, որ հպար­տու­թիւն բայց նաեւ պար­տա­ւո­րու­թիւն է մե­զի հա­մար։
Հ.Յ.Դ. Ե­րի­տա­սար­դա­կան ­Միու­թիւ­նը եր­բեք պի­տի չմոռ­նայ ա­նոնց կա­տա­րած քա­ջա­րի ա­րար­քը ու պի­տի շա­րու­նա­կէ պայ­քա­րիլ Ա­րա­յի, ­Սեդ­րա­կի, ­Սար­գի­սի, ­Վա­չէի եւ ­Սի­մո­նի ե­րա­զած ի­րա­կա­նու­թեան հա­մար»։