The Guardian

­Միա­ցեալ ­Թա­գա­ւո­րու­թեան ընդ­դի­մադ­րու­թեան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը յոր­դո­րած են վար­չա­պետ ­Թե­րե­զա ­Մէ­յը՝ հե­տաքն­նու­թեան սկսե­լու Ատր­պէյ­ճա­նի իշ­խա­նու­թիւն­նե­րուն կող­մէ դրա­մի լո­ւաց­ման գոր­ծին շուրջ եւ ա­տոր մէջ բրի­տա­նա­կան ըն­կե­րու­թիւն­նե­րու ու­նե­ցած ներգ­րա­ւո­ւա­ծու­թեան վե­րա­բե­րեալ: Այս մա­սին կը յայտ­նէ բրիտա­նա­կան հե­ղի­նա­կա­ւոր The Guardian թեր­թը:
Ի պա­տաս­խան ընդ­դի­մադ­րու­թեան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րու պա­հան­ջին` ­Մէ­յի խօս­նա­կը յայտ­նած է, որ «յան­ցա­գոր­ծու­թիւն­նե­րու ազ­գա­յին գոր­ծա­կա­լու­թիւն»ը պի­տի ու­սում­նա­սի­րէ լրա­տո­ւա­մի­ջոց­նե­րու կող­մէ հրա­պա­րա­կո­ւած տե­ղե­կու­թիւն­նե­րը: «Գ­րա­սե­նեա­կը պի­տի ու­սում­նա­սի­րէ` ար­դեօք կա­րիք կա՞յ հե­տաքն­նու­թեան սկսե­լու»,- ը­սած է խօս­նա­կը:
«­Ժա­մա­նակն է հրա­պա­րա­կայ­նօ­րէն լո­ւա­լու աղ­տոտ սպի­տա­կե­ղէ­նը եւ յստակ պար­զե­լու, թէ ո՛վ վճա­րած է եւ ին­չո՛ւ: ­Մենք ամ­բող­ջա­կան հե­տաքն­նու­թեան կա­րիք ու­նինք` հա­մո­զո­ւե­լու, որ աղ­տոտ դրամ­նե­րը չեն օգ­տա­գոր­ծո­ւած ­Միա­ցեալ ­Թա­գա­ւո­րու­թեան մէջ ազ­դե­ցու­թիւն գնե­լու նպա­տա­կով»,- ը­սած է ա­զա­տա­կան-ժո­ղովր­դա­վար­նե­րու նախ­կին ա­ռաջ­նորդ ­Թիմ ­Ֆա­րոն:
Բ­րի­տա­նիոյ խորհր­դա­րա­նի ան­դամ ­Մար­գա­րիտ ­Հոտճ ընդգ­ծած է, թէ այն­քան ա­տեն որ ի­րենք դեռ չեն գի­տեր, թէ ո­րո՛նք տնօ­րի­նած են ի­րենց երկ­րին մէջ ա­նօ­րի­նա­կան գոր­ծու­նէու­թիւն ծա­ւա­լած չորս ըն­կե­րու­թիւն­նե­րը, նման ա­նըն­դու­նե­լի փոր­ձա­ռու­թիւն մը կրնայ կրկնո­ւիլ:
Աշ­խա­տա­ւո­րա­կան կու­սակ­ցու­թեան գլխա­ւոր քար­տու­ղար ­Փի­թըր ­Տոուտ նշած է, որ դրա­մի լո­ւա­ցու­մը մե­ծա­պէս կը վնա­սէ ­Միա­ցեալ ­Թա­գա­ւո­րու­թեան տնտե­սու­թեան եւ կ­՛ա­պա­կա­նէ հա­սա­րա­կու­թիւ­նը:
«Անգ­լօ-Ատր­պէյ­ճա­նա­կան հան­րու­թեան» ան­դամ ­Ճով­տաթ ­Կու­լիեւ, որ ե­ղած է ա­նօ­րի­նա­կան գու­մա­րա­յին փո­խան­ցում­նե­րու շա­հա­ռու­նե­րէն մէ­կը, այդ մա­սին բա­ցա­յայ­տու­մէն վայր­կեան­ներ անց՝ հրա­ժա­րա­կան տո­ւած է: Ան ստա­ցած է շուրջ 400 հա­զար սթեր­լին գու­մար: British Petroliumի նախ­կին աշ­խա­տա­կի­ցը կ­՛աշ­խա­տի Ատր­պէյ­ճա­նի պե­տա­կան քա­րիւ­ղա­յին ըն­կե­րու­թեան հա­մար:
«Անգ­լօ-Ատր­պէյ­ճա­նա­կան հան­րու­թեան» հա­մա­նա­խա­գահ, ա­զա­տա­կան-ժո­ղովր­դա­վար ­Լորտ ­Գեր­ման նշած է, որ ­Կու­լիեւ հե­ռա­ցած է The Guardianի մէջ հրա­տա­րա­կո­ւած յօ­դո­ւա­ծէն 9 վայր­կեան ետք: Ան ընդգծած է, որ ­Կու­լիե­ւին կա­տա­րո­ւած վճա­րում­նե­րէն ոչ մէկ գու­մար փո­խան­ցո­ւած է «հան­րու­թեան»:
­Գեր­մա­նի ուղ­ղո­ւած ե­լեկտ­րո­նա­յին իր նա­մա­կին մէջ՝ ­Կու­լիեւ չէ բա­ցա­յայ­տած, թէ ուր­կէ՛ ստա­ցած է գու­մա­րը, սա­կայն ը­սած է, որ ա­նի­կա օ­րի­նա­կան է եւ «անձ­նա­կան օգ­տա­գործ­ման հա­մար է»:
Ու­շագ­րաւ է, որ պաշ­տօ­նա­կան ­Պա­քուն Ա­լիեւ­նե­րու ըն­տա­նի­քի հեր­թա­կան ա­պօ­րի­նի գոր­ծու­նէու­թեան բա­ցա­յայտ­ման ար­ձա­գան­գած է շատ բուռն` ան­մի­ջա­պէս մե­ղադ­րանք­ներ յղե­լով The Guardianին, նաեւ ու մա­նա­ւանդ հայ­կա­կան սփիւռ­քի հաս­ցէին: Ա­ռա­ջին պաշ­տօ­նա­կան ար­ձա­գան­գին հե­ղի­նա­կը` Ատր­պէյ­ճա­նի նա­խա­գա­հի օգ­նա­կան Ա­լի ­Հա­սա­նով, յայ­տա­րա­րած է, թէ Ա­լիեւ­նե­րու վար­չա­կար­գը դար­ձած է «բրիտա­նա­կան հե­տա­խու­զու­թեան, հայ­կա­կան սփիւռ­քի եւ ­Միա­ցեալ ­Նա­հանգ­նե­րու կող­մէ կազ­մա­կեր­պո­ւած աղմ­կա­յա­րոյց ար­շա­ւի մը զո­հը»: «Ե՞րբ The Guardian Ատր­պէյ­ճա­նի մա­սին ճշմար­տու­թիւ­նը գրած է: Այս թեր­թը տաս­նեակ տա­րի­ներ յայտ­նի է հա­կա-ատր­պէյ­ճա­նա­կան իր բնոյ­թով»,- նշած է ­Հա­սա­նով` հրա­պա­րա­կո­ւած զե­կոյ­ցը «կողմ­նա­կալ, ան­հիմն ու սադ­րիչ» ա­նո­ւա­նե­լով:
Ա­ւե­լի՛ն, Ատր­պէյ­ճա­նի նա­խա­գա­հի մա­մու­լի ծա­ռա­յու­թե­նէն յայ­տա­րա­րած են, թէ բա­ցա­յայ­տում­նե­րու ե­տին կանգ­նած են ա­մե­րի­կա­ցի յայտ­նի ներդ­րող եւ մի­լիա­ռա­տէր ­Ճորճ ­Սո­րոս եւ ա­նոր հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցող հայ­կա­կան լոպ­պիս­տա­կան ըն­կե­րու­թիւն­նե­րը: «Այն փաս­տը, որ The Guardianի մէջ հրա­պա­րա­կո­ւած յօ­դո­ւա­ծին հե­ղի­նակ­նե­րէն մէ­կը հայ ­Թի­նա ­Նա­հա­պե­տեանն է, ցոյց կու տայ, թէ այդ մե­ղադ­րանք­նե­րուն ե­տին հայ­կա­կան լոպ­պին է»,- կ­՛ը­սո­ւի նա­խա­գա­հա­կա­նի յայ­տա­րա­րու­թեան մէջ:
Ա­լիեւ­նե­րու կող­մէ դրա­մի լո­ւաց­ման մա­սին նոր բա­ցա­յայ­տու­մէն ան­մի­ջա­պէս ետք, Ատր­պէյ­ճա­նի իշ­խա­նու­թիւն­նե­րը ար­գե­լա­փա­կած են երկ­րին մէջ «կազ­մա­կեր­պո­ւած յան­ցա­գոր­ծու­թեան եւ կա­շա­ռա­կե­րու­թեան լու­սա­բան­ման յայ­տա­գիր»ին (Organized Crime and Corruption Reporting Project) կայ­քը: ­Նոյն այս աղ­բիւրն էր, որ հրա­պա­րա­կած էր այս­պէս կո­չո­ւած «ատրպէյ­ճա­նա­կան լո­ւաց­քա­տուն» ա­նու­նը ստա­ցած գոր­ծին ման­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րը:
«Ատր­պէյ­ճա­նա­կան լո­ւաց­քա­տուն»ը գոր­ծած է եր­կու տա­րի` մին­չեւ 2014: «­Կազ­մա­կեր­պո­ւած յան­ցա­գոր­ծու­թեան եւ կա­շա­ռա­կե­րու­թեան լու­սա­բան­ման յայ­տա­գիր»ի զե­կոյ­ցին մէջ կը նշո­ւի, որ թէեւ գու­մա­րին աղ­բիւ­րը յայտ­նի չէ ե­ղած, սա­կայն կան «բա­ւա­րար ա­պա­ցոյց­ներ նա­խա­գահ Իլ­համ Ա­լիե­ւի ըն­տա­նի­քին հետ կապ ու­նե­նա­լուն վե­րա­բե­րեալ»:
­Կը նշո­ւի, որ գու­մա­րին մեծ մա­սը վճա­րո­ւած է լոպ­պիստ­նե­րու, լրագ­րող­նե­րու, քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ­նե­րու ու գոր­ծա­րար­նե­րու: Վ­ճար­ման ծրա­գի­րը յատ­կա­պէս յա­ջող ան­ցած է Եւ­րո­պա­կան ­Խոր­հուր­դի ­Խորհր­դա­րա­նա­կան ­Վե­հա­ժո­ղո­վին մէջ, 2013ին, Ատր­պէյ­ճա­նի հա­մար խիստ կա­րե­ւոր զե­կոյ­ցի մը քո­ւէար­կու­թեան ժա­մա­նակ: Այդ քո­ւէար­կու­թիւ­նը, որ կա­պո­ւած է Ատրպէյ­ճա­նի մէջ քա­ղա­քա­կան բան­տար­կեալ­նե­րու հետ, այժմ հե­տաքն­նու­թեան տակ է, ա­տոր հետ կա­պո­ւած զե­կոյ­ցը պատ­րաստ պի­տի ըլ­լայ 2017ի վեր­ջե­րուն:
Ս­տո­ւե­րա­յին գոր­ծու­նէու­թիւն ծա­ւա­լող ըն­կե­րու­թիւն­նե­րը, ո­րոնց մի­ջո­ցով գու­մար­նե­րը վճա­րո­ւած են, գոր­ծած են ­Միա­ցեալ ­Թա­գա­ւո­րու­թեան մէջ` եր­կու­քը Անգ­լիա, եր­կու­քը` Ս­քոթ­լանտ: Ա­տոնք այժմ լու­ծա­րո­ւած են: Եւ­րո­պա­կան յայտ­նի դրա­մա­տու­նե­րէն մէ­կը` դա­նիա­կան Danske Bankը, այդ ըն­կե­րու­թիւն­նե­րուն վճա­րում­ներ ը­րած է Էս­թո­նիոյ իր մաս­նա­ճիւ­ղին մի­ջո­ցով: