Երբ տարուան առաջին ամիսներուն խանդավառութեամբ ճամբայ կ՚ելլէինք պատշաճ կերպով ծրագրելու համար «Ազատ Օր»ի 75-ամեակին նուիրուած յոբելինական բազմատեսակ նախաձեռնութիւնները, չէինք կրնար երեւակայել, որ նախ ամբողջ երկրագունդը, ապա հայաշխարհը այնպիսի ցնցումներ պիտի ապրէին, որոնք իրենց խոր ազդեցութիւնը պիտի թողէին մեր ժողովուրդի ազգային եւ ընկերային արժէքներուն ու արմատաւորուած կենսակերպին վրայ։
«Քորոնա» ժահրի ահաւոր ողողումը էապէս փոխեց մարդկային կեանքը եւ ընկերային ըմբռնումները, ամբողջական մեկուսացման մէջ դնելով հաւաքականութիւնները եւ կազմակերպուած ընկերութիւնները։ Անոնց կողքին, մեր գաղութի կազմակերպ կեանքը, այն որ տասնեակ տարիներու ընթացքին մշակուած, կազմաւորուած եւ իր հունին մէջ զարգացած էր, յանկարծ կանգ առաւ։ Լաւապէս լարուած մեքենայի մը առօրեայ եւ երկարաժամկէտ գործունէութիւնը սանձահարուեցաւ, մարդկային շփումներու ձեւաչափը սահմանափակելով ելեկտրոնային հաղորդակցական միջոցներուն միայն, իրարմէ զրկելով ֆիզիքական եւ զգացական շփումի ներգործութիւնը։
Մարդկային ընկերութեան համար այս անսովոր իրականութեան մէջ, Արցախի վրայ շղթայազերծուած թուրք-ազերիական պատերազմն ու ամօթալի պարտուողական հրադադարը, կազմաքանդեց ազգային արժանապատուութեան, իտեալներու այն ամբողջ կառուցուածքը, որոնցմով հայ մարդը կազմաւորուած էր վերջին 30 տարիներու ընթացքին, 1988-էն ետք՝ Արցախի հերոսապատումին ընդմէջէն ապրելով Հայաստան աշխարհի վերածաղկումի, Հայոց ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչման եւ Հայ դատի աստիճանական իրագործման աճող ուժականութիւնը։
Երկու այս ցնցումներուն մէջ, հայ մամուլը շարունակեց ըլլալ կանգուն, առանց շեղելու իր առաքելութեան ու առօրեայ գործունէութեան հունէն, մնալով հայկական աշխարհի ու միջազգային իրադարձութիւններու հայելին։ Ամէն օր, առանց ընդհատումի, առանց խոչընդոտներու լուրջ ազդեցութեան, շարունակեց ներկայ ըլլալ մեր կեանքէն ներս՝ հաւաքական եւ անհատական։
Բնականաբար, «Ազատ Օր» եւս չէր կրնար բացառութիւն կազմել այն ներկայութենէն, որ վիճակուած է իրեն՝ շնորհիւ 75 երկար տարիներու անխափան հրատարակութեան կենսափորձին։
Թերթի հրատարակութիւնը չկաղաց, թէկուզ որոշ ժամանակուան համար պատշաճեցաւ ելեկտրոնային ներկայութեան միայն, զիջելով տպագիրը, այն ալ արտաքին՝ իմա պետական սեղմումներու ստիպողական գործադրութեան նեղացուցիչ կանոններուն պատճառով։ Թերեւս, առաջին անգամն էր, որ «Ազատ Օր»ի 75 տարիներու հրատարակութեան երկար թելը մասամբ խանգարուեցաւ, թերթը բոլորին հասանելի չդարձաւ, մեր ընթերցողներէն մաս մը զրկուեցաւ թուղթի ու հայկական տառերու ամէնօրեայ փայփայումէն, «Ազատ Օրը հասաւ» ջերմացնող զգացումէն, որ գրեթէ ութը տասնամեակներ կը շարունակէ ներարկել յունահայու օճախը։
Սակայն, դասական մամուլը ինքզինք վերարտադրելու ներքին զօրութիւն մը ունի, որ արդի արհեստագիտական միջոցներու ճամբով կրցած է այսօր եւս իր թարմութիւնը պահել, հակառակ այն բազմապիսի նորաձեւութիւններու հմայքին, որ պարուրած են արդի մարդը՝ պաստառներուն մէջ փնտռելով վայրկեանի լուրը, եղելութիւնը, պատահած իրադարձութիւնը, որ արդէն քիչ յետոյ կը դառնայ ժամանակավրէպ։
Վերջին տարիներուն, «Ազատ Օր» եւս դիմեց նոր արհեստագիտութեան, թերթի ձեւաւորումը պատշաճեցնելով ելեկտրոնային աւելի հմայիչ պատկերի մը արտադրումին, որուն շնորհիւ այս դժուար ու տագնապալի տարուան ընթացքին կարողացաւ ամուր պահել իր անխափան հրատարակութեան ոսկի թելը, որ 25 Փետրուար 1945-էն ի վեր կանգ չէ առած, յենուելով իր հաւատաւոր դերակատարներու անխոնջ, յաճախ ինքզինք մաշեցնող նուիրումին։
Տարբեր կերպով կ՚ակնկալէինք նշել մեր թերթին 75-ամեայ տարեդարձը։ Բազմապիսի ծրագիրներ դրուեցան սեղանի վրայ, խանդավառ զգացումներու մէջէն մեր ընթերցողներուն ու բարեկամներուն հետ կենդանի շփում ստեղծելու ձեւեր ու ձեռնարկներ քննուեցան, սակայն իրականութիւնը մեզի տարբեր պատկերի մը առջեւ բերաւ։
Այսօր, տարուան վերջին թիւը, այն որ աւանդական կերպով տօնական պահերու եւ ամանորի յուզական մթնոլորտին կը պատշաճի, համեստաբար կը նուիրենք 75 տարիներու մեր երթին։ Կ՚ըսենք համեստաբար, որովհետեւ ինքը թերթը չէ, որ ինքնագովումի կամ պարծանքի շպարութիւն պիտի ընէ, այլ «Ազատ Օր»ին հետ ճամբայ կտրած, անոր հոգերով ապրած, անոր հմայքին ու կենսագործող դերին հաւատացած աշխատակիցներու խօսքն է, որ տեղ կը գտնէ ներկայ թիւի էջերուն մէջ։
Ինչ որ այս թիւով մեր ընթերցողներուն կը հրամցուի, յոբելինական «յաւուր պատշաճի» խօսքեր չեն։ Անոնք հայ մամուլի տագնապին ուրուագծումը, մատնանշումը ընելու դժուար փորձին մատնուած են, որովհետեւ հայ մամուլը մաշեցնող նոր ժամանակներու տագնապը մեր առջեւն է, «Ազատ Օր»ն ալ անմասն չէ մնացած հայ դասական մամուլի երբեմնի հմայքի գունաթափումէն։
Սակայն, այն որ յաջորդ էջերուն մէջ գրուած է, յուսալքութեան նշոյլ իսկ փոխանցելու մտադրութիւնը չունի, այլ մտածելու, սթափելու, նոր ձեւերուն եւ ըմբռնումներուն պատշաճելու ջանք մըն է՝ սրտցաւ մտածումներու, թերթը ապագայի իր հունին մէջ զօրացնելու ճիգ, առաջարկ, թելադրանք ու մտայղացում։
***
Թերթի մը շարունակականութիւնը կ՚իմաստաւորուի իր ընթերցողներով ու աշխատակիցներով։ 75 երկար տարիներու ընթացքին «Ազատ Օր»ի դերակատարութիւնը յունահայ գաղութի իրականութեան մէջ գիսաւորի մը երեւոյթը չունեցաւ, այլ հաստատօրէն գոյատեւեց, որովհետեւ անընդհատ վերանորոգուեցաւ բանիւ եւ գործով, անշեղօրէն կենսատու շունչը ստանալով Հ.Յ.Դաշնակցութեան գաղափարական, քաղաքական եւ պատմական ակունքներէն։
Թերթի կտրած տասնամեակներու սահանքին մէջ, անոր ընթերցողն ու գրողը, աշխատակիցը կամ թղթակիցը, գրաշարն ու խմբագիրը աւիւն եւ աւիշ սրսկեցին ու թարմութիւն պարգեւեցին։
Հայ մամուլը իւրայատուկ է իր առաքելութեամբ։ Այս գիտակցութեամբ, «Ազատ Օր»ի հիմնադիրներուն եւ տասնեակ տարիներու անխոնջ ու անաղմուկ ծառաներուն, բայց մանաւանդ մեր ընթերցողներուն կը պարտինք թերթի յարատեւման ներուժը։
Այն ներուժը, որ կ՚ամրապնդէ մեր կամքը՝ շարունակելու դժուար ուղին։
Նոր տարուան յուսալից գալիքի ոգեւորութիւնը թող հունաւորէ «Ազատ Օր»ի գալիք տարիները։
Շնորհաւոր՝ բոլորիս։
Բարի ընթերցում։
