«­Խոր­հուրդ ­Մեծ եւ սքան­չե­լի»
(­Շա­րա­կան)։

­Դա­րե­րու խոր­քէն եւ մեր հայ­րե­րու սրտի, մտքի եւ հո­գիի զու­լալ ա­կունք­նե­րէն բխած սրբա­զան շա­րա­կա­նա­գի­րի այս բա­ռե­րը կը գո­վեր­գեն աս­տո­ւա­ծա­յին սի­րոյն մար­դոց մի­ջեւ յայտ­նու­թեան ­Խոր­հուրդ խո­րի­նը:
Աս­տո­ւած յայտ­նո­ւած էր մար­դոց:
Աս­տո­ւա­ծա­յին իւ­րա­քան­չիւր յայտ­նու­թիւն ինք­նին հրա­շա­լի ե­րե­ւոյթ է: ­Շատ բնա­կան է, որ այդ յայտ­նու­թիւ­նը ըլ­լայ ա­հա­ւոր, զօ­րեղ, փա­ռա­հեղ այն­քան, որ­քան Աս­տու­ծոյ ա­հեղ էու­թիւ­նը կ­՚են­թադ­րէ: ­Բայց Ս. Ծնն­դեան մսու­րէն յայտ­նո­ւած Աս­տո­ւած, ոչ միայն ա­հեղ ու փա­ռա­հեղ չէր, այ­լեւ մարդ­կա­յին կեն­սա­մա­կար­դա­կին հա­մար ա­մէ­նէն հա­մեստ վի­ճա­կի պար­զու­թեամբ յայտ­նո­ւած էր մար­դոց:
­Խոր­հուրդ մեծ եւ սքան­չե­լի:
Ո­րով­հե­տեւ Աս­տո­ւած, ա­րա­րի­չը երկ­նի եւ երկ­րի, կու­գար մար­դա­նա­լու եւ մարմ­նա­նա­լու իր ա­րա­րած փոք­րիկ մաս­նի­կին մէջ՝ երկ­րա­գուն­դի վրայ, ա­ռանց որ ո­րե­ւէ եր­կիր, թա­գա­ւո­րու­թիւն կամ հա­ւա­քա­կա­նու­թիւն ի­մա­նար կամ անդ­րա­դառ­նար, որ ար­տա­սո­վոր եւ գերբ­նա­կան ե­ղե­լու­թիւն մը տե­ղի կ­՚ու­նե­նար: Երբ, նոյն ե­ղե­լու­թեան հա­մար եր­կին­քի մէջ, հրեշ­տա­կա­յին զօր­քեր ցնծու­թեան մէջ էին եւ օրհ­ներ­գու­թիւն­նե­րով մար­դոց փրկու­թեան ա­ւե­տիս­ներ կը բաշ­խէին:
Եր­կին­քի այս ցնծու­թեան եր­կի­րը ան­հա­ղորդ մնաց, ո­րով­հե­տեւ երկ­րի վրայ ապ­րող մար­դը կոր­սո­ւած էր: ­Կոր­սո­ւած էր գո­յա­տե­ւե­լու եւ ապ­րե­լու իր վա­խին եւ անձ­կու­թեան մէջ: ­Կոր­սո­ւե­լու վա­խէն տա­րո­ւած մար­դը, իր գո­յա­տե­ւու­մը կը գտնէր նիւ­թա­կան ա­պա­հո­վու­թեան եւ ֆի­զի­քա­կան անվ­տան­գու­թեան մէջ: Այս­պէս՝ ե­սա­կեդ­րոն դար­ձած մար­դը, որ իր կեան­քի եւ ան­ձին փրկու­թիւ­նը կը հասկ­նար բիրտ ու­ժի գոր­ծադ­րու­թեամբ ու­րի­շը ճնշե­լով եւ ի­րեն են­թար­կե­լու խոր­տա­կե­լով, ան որ իր մօ­տիկ եղ­բայ­րը կամ մարդ ան­հա­տը նկա­տի չէր առ­նէր, ինչ­պէ՞ս պի­տի կա­րե­նար ան­շուք եւ աղ­քա­տիկ մսու­րի մէջ Ս. Ծ­նուն­դը տես­նել, որ ե­կած էր զինք նոյ­նինքն այդ կո­րուս­տի վա­խէն փրկե­լու: Եւ ա­նոր հա­մար ալ, եր­կին­քը ու­րա­խու­թեան կը հրա­ւի­րէր եր­կի­րը ը­սե­լով, որ «ձե­զի այ­սօր ծնաւ փրկիչ»:
Ս. Ծնն­դեան ­Սէ­րը ե­կած էր ը­սե­լու մար­դուն, որ մար­դը կապ­րի ու­րի­շին ընդ­մէ­ջէն, ու­րի­շը իր ան­ձին պէս սի­րե­լով:
­Սի­րոյ հաս­կա­ցո­ղու­թիւ­նը եւ զար­գա­ցու­մը ըն­դո­ծին են մար­դուն հա­մար: Չ­կայ մարդ, որ չսի­րէ կամ սի­րոյ զգա­ցում չու­նե­նայ: ­Մէկ հիմ­նա­կան տար­բե­րու­թեամբ, սա­կայն, որ սի­րոյ ըմբռ­նու­մը եւ զար­գա­ցու­մը մար­դուն մէջ, Աս­տու­ծոյ պատ­կե­րին հետ ան ալ խա­թա­րո­ւած էր: Երբ սէր կ­՚ը­սենք, մարդ­կա­յին փոր­ձա­ռու­թեամբ կը հասկ­նանք մենք զմեզ սի­րել, փառ­քը սի­րել, դրա­մը սի­րել. սի­րել այն ինչ որ մե­զի հետ եւ մեր սի­րա­ծին հետ կապ ու­նի:
­Դի­մա­ցի­նին զգա­ցու­մին եւ գո­յու­թեան ան­հա­ղորդ մար­դը, իր ե­սա­կեդ­րոն եւ այ­լա­մերժ զգա­ցում­նե­րով կղզիա­ցած ու ինք­զին­քին վրայ փա­կո­ւած հո­գե­վի­ճա­կով, Աս­տուծ­մէ բո­լո­րո­վին խզո­ւած, զրկո­ւած էր խա­ղա­ղու­թեան եւ ու­րա­խու­թեան վա­յել­քէն ու հա­ճոյ­քէն:
Այս կա­ցու­թեան մէջ կոր­սո­ւած մար­դու փրկու­թեան հա­մար Աս­տո­ւած աշ­խարհ ե­կաւ, շօ­շա­փե­լիօ­րէն մար­դոց յայտ­նո­ւե­ցաւ, մարմ­նաց­նե­լու աս­տո­ւա­ծա­յին ՍԷ­Րը, հա­րա­զատ սէ­րը:
Ս. Ծնն­դեամբ յայտ­նո­ւե­ցաւ այն հրա­շա­գործ սէ­րը, որ ան­կա­րե­լին կա­րե­լիի կը վե­րա­ծէ:
Ս. Ծ­նունդ՝ աս­տո­ւա­ծա­յին սի­րոյ ան­սահ­մա­նու­թիւ­նը՝ սահ­մա­նեալ մար­դուն սի­րոյն:
Աս­տո­ւա­ծա­յին ան­սահ­ման սի­րոյն այս բխու­մը, սրբա­զան մեր շա­րա­կա­նա­գի­րը գե­ղեց­կօ­րէն կը պատ­կե­րաց­նէ ը­սե­լով, «ան որ տիե­զեր­քին մէջ չէր բա­ւէր, այ­սօր խան­ձա­րու­րի մէջ ամ­փո­փո­ւե­ցաւ»:
Աս­տո­ւած իր ան­հուն սէ­րէն բխե­լով մար­դը ստեղ­ծեց եւ իր ան­հուն սի­րոյն հա­մար մար­դուն ամ­բող­ջա­կան կո­րուս­տէն հրա­ժա­րե­ցաւ եւ ա­նոր փրկու­թեան ծրա­գի­րը գծեց: Ս. Մ­սու­րէն ճա­ռա­գայ­թող աս­տո­ւա­ծա­յին սէ­րը ե­ղաւ այն դու­ռը, ուր­կէ մարդ անց­նե­լով պի­տի բռնէր փրկու­թեան ճամ­բան՝ խա­ղաղ եւ ու­րախ հո­գիով:
Ս. Ծնն­դեան տօ­նը գլխա­ւոր ա­ռիթն է քրիս­տո­նեա­նե­րուս հա­մար, ճշմա­րիտ եւ աս­տո­ւա­ծա­յին սի­րոյն տեղ տա­լու մեր կեան­քին մէջ:
Ս. Ծնն­դեան դրո­ւա­գը հրա­ւէր մըն է խա­ղա­ղու­թեան եւ սի­րոյ ուղ­ղո­ւած բո­լո­րին՝ գիտ­նա­կա­նին թէ հա­ւատ­քով ապ­րող մար­դուն:
Ս. Ծնն­դեան գերբ­նա­կան դէպ­քը աշ­խար­հի վրայ միայն եր­կու խումբ մար­դիկ նկա­տե­ցին: ­Հո­վիւ­նե­րը՝ ո­րոնք հրեշ­տակ­նե­րուն ա­ւե­տի­սը լսե­լով հա­ւա­տա­ցին ու մսուր ե­կան երկր­պա­գե­լու նոր Ար­քա­յին: ­Մո­գե­րը՝ գիտ­նա­կան­նե­րը ի­րենց ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նին, ո­րոնք տիե­զեր­քի հա­մա­կար­գին մէջ ար­տա­սո­վոր ե­րե­ւոյթ եւ շար­ժում նկա­տե­լով, հե­տե­ւե­ցան նո­րա­յայտ լու­սա­ւոր աստ­ղին եւ ե­կան նո­ւէր­նե­րով երկր­պա­գե­լու նոր Ար­քա­յին:
­Մո­գե­րը՝ գի­տուն­ներ եւ հո­վիւ­նե­րը՝ հա­ւատ­քի մար­դի­կը բո­լորն ալ, տար­բեր ճամ­բա­նե­րէ եւ շար­ժա­ռիթ­նե­րէ մեկ­նե­ցան եւ սա­կայն հա­սան նոյն տե­ղը:
­Հե­տե­ւա­բար, Ս. Ծ­նուն­դի դրո­ւա­գը կու­գայ բո­լորս անխ­տիր հրա­ւի­րե­լու դէ­պի Մ­սուր, ուր­կէ կը ճա­ռա­գայ­թէ ան­խառն եւ սկզբնա­կան սի­րոյն պատ­կե­րը:

Ք­րիս­տոս ծնաւ եւ յայտ­նե­ցաւ
­Մեծ ա­ւե­տիս բո­լո­րին։

ԳԵՂԱՄ ԱՐՔ. ԽԱՉԵՐԵԱՆ ԱՌԱՋՆՈՐԴ ՅՈՒՆԱՍԱՏՆԻ ԹԵՄԻՆ