Ընդառաջելով Պելոպոնեսի Մեսինիաս նահանգի յունաց մետրոպոլիտ եւ Աթէնքի պետական համալսարանի Աստուածաբանական բաժանմունքին դասախօս Տ. Խրիսոստոմոս եպս. Սաւաթոսի յատուկ հրաւէրին, յանուն Յունաստանի Հայոց թեմի Առաջնորդ Տ. Սահակ Ս. Եպս. Եմիշեանի, Նէոս Գոզմոս (ֆիքս)ի Ս. Յովհ. Կարապետ եկեղեցւոյ հոգեւոր հովիւ Տ. Նարեկ Քհնյ. Շահինեան եւ աստուածաբան Լեւոն սրկ. Ունանեան, ներկայ եղան եւ իրենց գործնական մասնակցութիւնը բերին, 18-20 Նոյեմբեր 2025-ին, Աթէնքի պետական համալսարանի Աստուածաբանական բաժանմունքին կազմակերպութեամբ տեղի ունեցած Նիկիոյ տիեզերական Ա. Ժողովի (325 Ք.է.) 1700-ամեակին նուիրուած եռօրեայ միջազգային համագումարին:
Սոյն համագումարին ներկայ գտնուեցան տասնեակ հոգեւորական եւ աշխարհիկ աստուածաբաններ, աստուածաբանութեան համալսարանական դասախօսներ, հետազօտ-գիտաշխատողներ եւ պետական նախարարներ, որոնք երեք օրերու ընթացքին իրենց բազմակողմանի ներկայացումներով, վերարժեւորեցին Նիկիոյ տիեզերական Ա. ժողովին քսան կանոններուն կարեւորութիւնն ու գործառնութիւնը այսօրուան եկեղեցական կեանքին ու գործունէութեան, որպէս խարիսխ եւ պատուանդան փաստը ըլլալուն:
Համագումարին երկրորդ օրուան 4-րդ նիստին օրակարգն էր կլոր սեղան՝ «Սինոդականութիւնը (ժողովականութիւնը) Արեւելքի եւ Արեւմուտքի միջեւ ու անոր գործառնութինը այսօր (Ἡ συνοδικότητα μεταξὺ Ἀνατολῆς καὶ Δύσης Ἡ λειτουργία τῆς συνοδικότητας σήμερα) նիւթով: Կլոր Սեղանին համակարգող նախագահն էր՝ Մեսինիասի Մետրոպոլիտ Տ. Խրիսոստոմոս Եպիսկոպոսը, իսկ մասնակիցներն էին՝ Ա. Յունաստանի Կաթողիկէ եկեղեցւոյ ներկայացուցիչ Տ. Իոաննիս արքեպիսկոպոս Սբիթերիս, Քորֆուի, Զաքինթոսի եւ Քեֆալոնիայի նախկին առաջնորդը, Բ. Պրն. Kyle McCracken, Հելլէն Աստուածաշնչեան գոլեճի աստուածաբանութեան եւ քրիստոնէական դաստիարակութեան փրոֆեսոր, եւ միջազգային ISP ծրագրի տնօրէնը, Գ. Նէոս Գոզմոս (Ֆիքս)ի Հայ Առաքելական Ս. Յովհ. Կարապետ եկեղեցւոյ սարկաւագ Աստուածաբան Լեւոն սրկ. Ունանեան, որ յունարէն լեզուով ներկայացուց կլոր սեղանին նիւթը Հայ Եկեղեցւոյ տեսակէտներն ու Աստուածաբանական ըմբռնումները, քաղուած Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Ա. Վեհափառ հայրապետին կողմէ գրուած աստուածաբանական գիրքերէն, յօդուածներէն եւ միջազգային դասախօսութիւններէն:
Աւարտին, Տ. Նարեկ քահանայ հայրը յանուն Յունաստանի Հայոց թեմի Առաքելական եկեղեցւոյ եւ Առաջնորդ Սրբազան հօր, շնորհակալութիւն յայտնեց Մեսինիասի Մետրոպոլիտ Խրիսոստոմոս Եպիսկոպոսին եւ համագումարին կազմակերպիչ յանձնախումբի անդամ-անդամուհիներուն, հրաւէրին եւ Հայ Առաքելական Եկեղեցւոյ տեսակէտները ներկայացնելու առիթին համար:
Տ. Նարեկ Քհնյ. Շահինեան
18 — 20 Նոյեմբեր, 2025 — Աթէնք
***
Աստուածաբան Լեւոն սրկ. Ունանեանի յունարէն ներկայացումը.-
Εισήγηση στα πλαίσια της συζήτησης με θέμα: «Η Συνοδικότητα μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Η λειτουργία της συνοδικότητας σήμερα» που πραγματοποιήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2025, στο κτίριο της Θεολογικής Σχολής του ΕΚΠΑ, στα πλαίσια του Διεθνούς Συνεδρίου που οργάνωσε η Θεολογική Σχολή του ΕΚΠΑ από 18 ως 20 Νοεμβρίου 2025 για τα 1700 χρόνια από τη σύγκληση της Α’ Οικουμενικής Συνόδου της Νίκαιας (325). Η Συνοδικότητα μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Η λειτουργία της Συνοδικότητας σήμερα. Μέσα από τη διαχρονική σκέψη του προκαθημένου της Αρμενικής Εκκλησίας κατά τον 12ο αιώνα, Αγίου Νερσές (St Nerses Shnorhali 1165 -1173).
Θεολόγος Διάκονος Λεβόν Α. Ουνανιάν*
Μεταπτυχιακός Σπουδές στην
Ορθόδοξη Θεολογία (ΟΡΘ)
Στους πρώτους αιώνες του χριστιανισμού, η Εκκλησία σε Ανατολή και Δύση παρέμεινε ενωμένη και αδιαίρετη, ακολουθώντας την συνοδική παράδοση όπως αυτή καθιερώθηκε στην Α’ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας. Στην εποχή μας, μπορούμε να μιλάμε για τη συνοδικότητα μεταξύ Ανατολής και Δύσης, χάρη στις άοκνες προσπάθειες που καταβάλλονται από όλες τις πλευρές, με σημείο αναφοράς την κοινή κληρονομιά του παρελθόντος, και με κοινό στόχο την άμβλυνση των διαφορών και την προώθηση της ενότητας.
Η Αρμενική Εκκλησία, μέσα στο πέρασμα των αιώνων, ως τις μέρες μας, στηρίζει ενεργά κάθε πρωτοβουλία που θα μπορούσε να συνεισφέρει προς αυτή την κατεύθυνση. Ένας από τους πρώτους εκφραστές των θέσεων της υπήρξε ο προκαθήμενος της κατά τον 12ο αιώνα Άγιος Νερσές (St Nerses Shnorhali). Η οικουμενικότητα της σκέψης του μαρτυρείται τόσο στα κείμενα του, όσο και στις επιστολές που έχει ανταλλάξει με τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα Μανουήλ Α’ τον Κομνηνό και τον Οικουμενικό Πατριάρχη Μιχαήλ Γ’.
Για τον Άγιο Νερσές, η χριστιανική ενότητα είναι μια θεόδοτη πραγματικότητα βασισμένη στην ενσάρκωση του Χριστού. Η ενότητα της Εκκλησίας δεν είναι ούτε
θεσμική, ούτε εννοιολογική. Δεν σχετίζεται με την οργάνωση και με τη δομή της. Έχει πνευματική και χαρισματική διάσταση. Είναι χριστοκεντρική και όχι θεσμοκεντρική. Η Εκκλησία είναι το σταθερό θεμέλιο της χριστιανικής ενότητας. Διότι η κεφαλή της είναι ο Ίδιος ο Χριστός. Η χριστιανική ενότητα είναι η ζωντανή παρουσία του Θεού εν Ιησού Χριστώ, μέσω της αδιάσπαστης συνέχειας της Εκκλησίας δια της αποστολικής διαδοχής. Η συνοδικότητα, ως ένα χαρισματικό γεγονός που διέπει ολόκληρο το εκκλησιαστικό σώμα, είναι η έκφραση αυτής της ενότητας.
Η έννοια της συνοδικότητας δεν παραπέμπει αποκλειστικά στην οργάνωση και την ιεραρχική δομή της Εκκλησίας. Η Εκκλησία, ως σύναξη του λαού του Θεού, αποτελεί σύνοδο προσώπων, στην οποία μετέχει ολόκληρο το πλήρωμα της. Ο θεσμός της συνοδικότητας εμπλέκει και εκφράζει ολόκληρη την εκκλησιαστική κοινότητα. Οι πιστοί στο σύνολο τους, ως μέλη του σώματος του Χριστού, τόσο ο κλήρος όσο και ο λαός, έχουν την ευθύνη για την οικοδόμηση και τη διατήρηση αυτής της ενότητας. Γι’ αυτό και οφείλουν να έχουν ενεργή συμμετοχή στο συνοδικό σύστημα της Εκκλησίας.
Η αυθεντία η οποία μεταβιβάστηκε από τον Χριστό στους επισκόπους, μέσω των αγίων Αποστόλων Του, είναι δώρο του Αγίου Πνεύματος. Είναι ένα δώρο που προορίζεται για τη διακονία των πιστών. Είναι μια διακονία αγάπης, όπως ακριβώς ήταν και η διακονία του Χριστού. Η αυθεντία της Εκκλησίας πηγάζει εκ της Κεφαλής της, εκ του Ιησού Χριστού. Εκεί όπου οι τοπικές Εκκλησίες τελούν υπό μυστηριακή κοινωνία, η αυθεντία θα πρέπει να ασκείται από τις Συνόδους. Διότι, οι Σύνοδοι είναι η έκφραση της αλήθειας της Εκκλησίας.
H χριστιανική ενότητα δεν προϋποθέτει την πλήρη δογματική ομοφωνία, ούτε την απόλυτη λειτουργική ομοιομορφία. Η ενότητα εκδηλώνεται στην ποικιλομορφία. Διότι η Εκκλησία δεν είναι μια μονολιθική κοινωνική οντότητα. Δεν είναι ένας ανθρωπογενής οργανισμός. Είναι το ζωντανό Σώμα του Χριστού. Είναι ένας θεανθρώπινος οργανισμός, μια Κοινωνία αγάπης.
Κάθε τοπική Εκκλησία συνδέεται άρρηκτα με την κατά την οικουμένη Εκκλησία. Είναι αδιάσπαστο και αναπόσπαστο μέλος του σώματος του Χριστού. Με τις τοπικές της παραδόσεις, τις λειτουργικές πρακτικές και την ιδιαίτερη πολιτιστική της ταυτότητα, η συμβολή της ως ξεχωριστό και πολύτιμο μέλος του σώματος του Κυρίου, είναι μοναδική. Οι όποιες δογματικές διαφορές, αν υπάρχουν, δεν πρέπει να αποτελούν εμπόδιο. Η ενότητα της Εκκλησίας υπερβαίνει όλα τα δογματικά, λειτουργικά και θεσμικά εμπόδια.
Καμία Εκκλησία δεν έχει το δικαίωμα να διεκδικήσει, εκκλησιολογικά και ιστορικά, ανωτερότητα απέναντι σε μια άλλη. Ενώπιον του Κυρίου, όλες οι Εκκλησίες είναι ίσες, ανεξάρτητα από την υλική τους δύναμη ή το αριθμητικό τους μέγεθος. Κάθε τοπική Εκκλησία έχει δικαίωμα να διατηρήσει την ξεχωριστή της πολιτιστική ταυτότητα και παράδοση, με αγάπη και με σεβασμό προς τις αξίες, τις πεποιθήσεις και τις παραδόσεις των άλλων. Ενότητα μέσα στην ποικιλομορφία, και διατήρηση της ποικιλομορφίας μέσα στην ενότητα. Η αρχή αυτή, η οποία υπήρξε βασική πτυχή στη θεολογία του Αγίου Νερσές, αποτελεί στην εποχή μας το θεμέλιο του οικουμενικού οράματος της ενότητας. Σε αυτή την αρχή παραμένει πιστή και η Αρμενική Εκκλησία.
Συνοψίζοντας, τρεις είναι οι αρχές που αποτέλεσαν τη βάση της θεολογικής σκέψης του Αγίου Νερσές, αναφορικά με την αυθεντία στην Εκκλησία, την συνοδικότητα και την χριστιανική ενότητα.
α) Πρώτον, οι Εκκλησίες σε Ανατολή και Δύση πρέπει να βγουν από την απομόνωση. Πρέπει να ξεπεράσουν τη στασιμότητα, και να διδαχθούν από τα λάθη του παρελθόντος. Να συμμετάσχουν σε έναν ειλικρινή διάλογο, προχωρώντας σε μια στενότερη συνεργασία που θα συμβάλει στην μεταξύ τους αμοιβαία κατανόηση και εμπιστοσύνη.
β) Δεύτερον, οι Εκκλησίες σε Ανατολή και Δύση χωρίς να υποβαθμίζουν τη σημασία της δικής τους διδασκαλίας και των δογματικών τους θέσεων, πρέπει να υπερβούν τις όποιες διαφορές τους σε ήσσονος σημασίας ζητήματα, που συχνά προκύπτουν και από μη θεολογικούς παράγοντες.
γ) Τρίτον, η Εκκλησία είναι Κοινωνία αγάπης, όπου η αγάπη εν Χριστώ είναι εξ’ αρχής συνυφασμένη με την έννοια της συνοδικότητας. Η αγάπη που μας δίδαξε ο Χριστός, είναι βασική και αναγκαία προϋπόθεση για την λειτουργία του συνοδικού θεσμού.
Το όραμα του Αγίου Νερσές, θα μπορούσε να συνοψιστεί στα περίφημα λόγια του Αγίου Αυγουστίνου: «Στα ουσιώδη, ενότητα· στα μη ουσιώδη, ελευθερία· και σε όλα, φιλανθρωπία».
Οι απόψεις του Αγίου Νερσές ταυτίζονται σε μεγάλο βαθμό, ως προς την ουσία και ως προς το περιεχόμενο, με τις θέσεις που έχουν υιοθετηθεί τις τελευταίες δυο δεκαετίες από τη Διεθνή Μικτή Επιτροπή για τον θεολογικό διάλογο μεταξύ της Καθολικής και της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Κι αυτό έχει πολύ μεγάλη σημασία, καθώς φανερώνει τη διαχρονική αξία και την οικουμενική διάσταση της σκέψης και του έργου ενός από τους επιφανέστερους αγίους της Αρμενίας, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα τη θέση και την παρουσία της Αρμενικής Εκκλησίας μέσα στον χριστιανικό κόσμο.
Εορτάζουμε φέτος τη συμπλήρωση 1700 χρόνων από την σύγκλιση της Α’ Οικουμενικής Συνόδου, στην Νίκαια της Βιθυνίας. Εκεί όπου τέθηκαν οι στέρεες βάσεις της χριστιανικής μας πίστης και της εν Χριστώ ενότητας. Κι όπως έχει επισημάνει στις ομιλίες του ο Παναγιώτατος Πατριάρχης — Καθολικός του Μεγάλου Οίκου της Κιλικίας κ.κ. Αράμ Α’:
Στην Σύνοδο της Νίκαιας τέθηκαν οι βάσεις για το πώς όλοι εμείς οι χριστιανοί θα ζήσουμε και θα συνυπάρξουμε μαζί. Είμαστε τα μέλη του ζωντανού Σώματος του Χριστού. Πρέπει να συλλογιστούμε μαζί, να δράσουμε μαζί, να δημιουργήσουμε μαζί. Με την ευκαιρία της φετινής επετείου, καλούμαστε να αναλογιστούμε για το πώς οι βάσεις της ενότητας και της συνύπαρξης που τέθηκαν στην πρώτη Οικουμενική Σύνοδο, θα μπορούσαν να μεταμορφώσουν τη ζωή της Εκκλησίας σήμερα.
Αθήνα, 19 Νοεμβρίου 2025.
* Ο Διάκονος Λεβόν Ουνανιάν, αφού έλαβε πτυχίο στα οικονομικά, συνέχισε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στην Μ. Βρετανία. Εργάζεται ως οικονομολόγος, κατέχοντας θέση στην οικονομική διεύθυνση μίας εμπορικής εταιρίας. Παράλληλα, υπηρετεί επί σειρά ετών στον Ιερό Ναό του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, της Μητρόπολης των Ορθοδόξων Αρμενίων, όπου το 2015 χειροτονήθηκε διάκονος της Αρμενικής Εκκλησίας. Το 2024 ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στην Ορθόδοξη Χριστιανική Θεολογία. Έχει ασχοληθεί με τη μελέτη της Αρμενικής εκκλησιαστικής κληρονομιάς και τη μετάφραση έργων Αρμενίων Πατέρων στα ελληνικά.
Լեւոն Սրկ. Ունանեանի յունարէն ներկայացումը կարելի է կարդալ ներքեւ յիշուած կայքերէն.
— https://www.facebook.com/profile.php?id=100064326806337&locale=el_GR — https://www.instagram.com/sourpgarabed_athens?igsh=MXRjaHQ3cnFxNGV1Yg%3D%3D
— https://shnorhali.com/greek/
