ՍԻԼՎԱ ՉՈՊԱՆԵԱՆ

­Բո­լորս լաւ գի­տենք, թէ ա­րիւ­նը մար­մի­նը կեն­դա­նի պա­հե­լու կա­րե­ւոր մի­ջոց­նե­րէն մէկն է: ­Մեր կեան­քի ա­ռա­ջին իսկ վայր­կեա­նէն անհ­րա­ժեշտ է: Անձ մը քննու­թիւն­նե­րու կ’են­թար­կո­ւի հաս­տա­տե­լու հա­մար, թէ ո՞ր խում­բին կը պատ­կա­նի ա­նոր ա­րեան տե­սա­կը:
­Պէտք է ա­րեան ճնշու­մը եւ սրտի զար­կե­րը ի­րա­րու հետ հա­մա­պա­տաս­խան ըլ­լան: Ինչ­պէս նաեւ՝ կար­միր եւ ճեր­մակ գնդիկ­նե­րը, ո­րոնց­մէ կը կազ­մուի ա­րիւ­նը, բա­ւա­րար ըլ­լան ա­ռողջ օր­կա­նիզ­մի մը հա­մար:
Իսկ երբ ա­ռող­ջա­պա­հա­կան հար­ցեր կան եւ մեր մարմ­նա­յին մե­քե­նան ճիշդ չ­՚աշ­խա­տիր, բժիշկ­նե­րու, դե­ղե­րու եւ կեն­սա­նիւ­թե­րու (vitamin) օգ­նու­թեամբ՝ կա­րե­լի կ’ըլ­լայ մեր ա­ռող­ջա­կան հա­ւա­սա­րակշ­ռու­թիւ­նը ա­պա­հո­վել:
Դժ­բախ­տա­բար, սա­կայն, բո­լո­րին հա­մար նոյ­նը չէ: Ո­մանք տկար ե­րի­կա­մունք­ներ ու­նին, ու­րիշ­ներ վնա­սուած լեարդ ու­նին, կան այլ խնդիր­ներ: Ար­կած­ներ անց­նող­ներ կամ գոր­ծո­ղու­թեան են­թար­կո­ւող­ներ յա­ճախ ա­րեան պէտք կ’ու­նե­նան:
Ես ալ իմ կար­գին, 8 տա­րի ա­ռաջ, շատ լուրջ վի­րա­հա­տու­թեան մը են­թար­կո­ւե­ցայ: Իմ պա­րա­գաս դժո­ւար էր: ­Նախ ա­րեանս հե­մա­տոք­րի­տի (αιματοκρίτης) չա­փե­րը շատ ցած էին եւ գոր­ծո­ղու­թեան նա­խօ­րեա­կին մեծ քա­նա­կու­թեամբ դե­ղեր գոր­ծա­ծե­ցի՝ ա­րեանս եր­կա­թը բարձ­րաց­նե­լու նպա­տա­կով, սա­կայն դժբախ­տա­բար օ­գուտ չտե­սայ:
Բ­ժիշ­կը ա­ռա­ջին վայր­կեա­նէն եր­կու շիշ ա­րիւն ու­զած էր: Ա­ռա­ջի­նը զա­ւակս տո­ւաւ, իսկ երկ­րոր­դը՝ ­Հայ ­Կա­պոյտ ­Խա­չը: ­Բայց ե­րե­ւա­կա­յե­ցէք, թէ ինչ­քա՜ն նեղ կա­ցու­թեան մատ­նո­ւե­ցայ, երբ պատ­րաստ վի­ճա­կով, գոր­ծո­ղու­թեան սե­նեա­կի մուտ­քին, ա­մէն ինչ յան­կարծ սա­ռե­ցաւ շուրջս, երբ ի յայտ ե­կաւ, թէ վեր­ջին քննու­թեան մէջ հե­մա­տոք­րի­տը շատ տկար էր:
Բ­ժիշ­կը ան­տար­բեր ձե­ւով ը­սաւ՝ «այս պա­հուն անհ­րա­ժեշտ է շիշ մը ա­րիւն եւս ա­պա­հո­վել, ե­թէ ոչ գոր­ծո­ղու­թեան չես մտներ»:
Խորհր­դակ­ցե­լու հա­մար ա­մու­սի­նիս կան­չե­ցին դուր­սի սրա­հէն: ­Վեր­ջին վայր­կեա­նին ուր­կէ՞ ա­րիւն ա­պա­հո­վել: ­Տիգ­րա­նը ամչ­նա­լով ­Հայ ­Կա­պոյտ ­Խա­չի Շր­ջա­նա­յին ­Վար­չու­թեան այդ նստաշր­ջա­նի «ա­րեան պա­տաս­խա­նա­տու» ըն­կե­րու­հի ­Սե­դա ­Փա­փա­զեա­նին հե­ռա­ձայ­նեց: ­Տիգ­րա­նին դի­մու­մը եւ խա­չու­հիին դրա­կան պա­տաս­խա­նը երկ­վայր­կեա­նի հարց էր:
Ա­րիւ­նը ա­պա­հո­վո­ւե­ցաւ եւ վի­րա­հա­տու­թիւ­նը կա­տա­րո­ւե­ցաւ կա­նո­նա­ւոր ձե­ւով:
­Հի­ւան­դա­նո­ցէն մեկ­նե­ցայ՝ փառք տա­լով ­Հայ ­Կա­պոյտ ­Խա­չի ու­նե­ցած ա­րեան պա­շա­րին ու պա­հես­տին եւ ան­շուշտ բո­լոր այն կա­մա­ւոր հայ­րե­նա­կից­նե­րուն, ո­րոնք ի­րենց տրա­մադ­րած ա­րիւ­նով զիս փրկե­ցին:
Ա­յո՛, կը հասկ­նամ ձեր մտա­հո­գու­թիւ­նը: Ես ալ, ինչ­պէս շա­տեր, ի վի­ճա­կի չեմ ա­րիւն տա­լու: ­Բայց գո­նէ ե­թէ ա­մէն մէկս յա­ջո­ղինք ա­պա­հո­վել ու­րիշ ան­ձի մը կա­մա­ւոր ա­րիւ­նա­տո­ւու­թիւ­նը, ան ալ բո­լո­րիս հա­մար օ­գուտ մըն է:
­Տա՛յ Աս­տո­ւած, որ ­Կա­պոյտ ­Խա­չի ա­րեան պա­շա­րը անս­պառ մնայ ընդ­միշտ: