Քաթալոնիա եւ Արցախ

ՇԱՀԱՆ ԳԱՆՏԱՀԱՐԵԱՆ

­Քա­թա­լո­նիոյ խորհր­դա­րա­նը ըն­թա­ցա­կար­գա­յին երկ­րորդ քայ­լը ա­ռաւ` քո­ւէար­կե­լով Ս­պա­նիա­յէն ան­ջա­տո­ւե­լու եւ ան­կա­խու­թիւն հռչա­կե­լու բա­նա­ձե­ւին օգ­տին: Ս­պա­սո­ւա­ծը այժմ պաշ­տօ­նա­կան ­Մատ­րի­տի դիր­քո­րո­շումն է, ո­րուն ուղ­ղու­թեամբ ար­դէն նա­խա­պէս սպա­նա­կան իշ­խա­նու­թիւն­նե­րը կա­տա­րած էին յայ­տա­րա­րու­թիւն­ներ:
Այս­տեղ դժո­ւար թէ ի­րա­ւա­կա­նօ­րէն հա­մա­տե­ղո­ւին տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թեան եւ ինք­նո­րոշ­ման ի­րա­ւուն­քի մի­ջազ­գա­յին սկզբունք­նե­րը: ­Կան ի­րա­ւա­կան ար­դա­րա­ցում փնտռող խնդիր­ներ, թէ` ան­կա­խու­թեան ի նպաստ հան­րա­քո­ւէին քա­թա­լո­նա­ցի­նե­րուն մե­ծա­մաս­նու­թիւ­նը չէ մաս­նակ­ցած. կամ՝ նաեւ պատ­մա­կան ա­ռու­մով ­Քա­թա­լո­նիոյ ժո­ղո­վուր­դը ըստ էու­թեան միեւ­նոյն սպա­նա­ցի ժո­ղո­վուր­դին մէկ հա­տո­ւածն է, որ ու­նի կրօ­նա­կան, մշա­կու­թա­յին, լե­զո­ւա­կան բա­ցար­ձակ ընդ­հան­րու­թիւն­ներ եւ ա­տով իսկ ան­ջա­տո­ւե­լու ի­րա­ւա­կան դրոյթ­նե­րը չ­՛ամ­բող­ջաց­ներ:
Այս եւ նման ա­ռար­կու­թիւն­ներ եւ հա­կա­փաս­տարկ­ներ յայտ­նա­պէս պի­տի շա­րու­նա­կո­ւին՝ ճշդո­րո­շե­լու հա­մար ­Քա­թա­լո­նիոյ կար­գա­վի­ճա­կը:
­Բայց խնդի­րը ­Քա­թա­լո­նիա­յէն ա­ւե­լի կը թո­ւի վե­րա­բե­րիլ ամ­բողջ Եւ­րո­պա­յին: ­Չի բա­ցա­ռո­ւիր, որ մի­ջազ­գա­յին մա­մու­լին մէջ հետզ­հե­տէ սկսին ե­րե­ւալ Եւ­րո­պա­յի կազ­մա­քան­դու­մին մա­սին քա­ղա­քա­կան կան­խա­տե­սում­նե­րու տե­սու­թիւն­ներ:
­Հա­մաեւ­րո­պա­կան տա­րո­ղու­թեամբ գո­յու­թիւն ու­նե­ցող, յա­մե­ցող եւ ո­րո­շա­կի մագլ­ցո­ղա­կա­նու­թիւն­նե­րով յատ­կան­շո­ւող տագ­նապ­նե­րը` գաղ­թա­կա­նա­կան, տնտե­սա­կան, ե­լեւմ­տա­կան եւ մա­նա­ւանդ ա­պա­հո­վա­կան ա­ռում­նե­րով կ­՛ու­ղեկ­ցին նաեւ Եւ­րո­պա­կան ­Միու­թե­նէն ել­քե­րով: Պ­րեք­զի­թը նշո­ւած հա­մաեւ­րո­պա­կան ճգնա­ժամ­նե­րու պատ­ճա­ռա­կա­նու­թիւ­նը նե­րա­ռած էր իր հիմ­նա­ւո­րում­նե­րուն մէջ: Ան­ջա­տո­ղա­կան տրա­մադ­րու­թիւն­նե­րու են­թադ­րեալ յա­ջոր­դա­կա­նու­թիւն մը հա­ւա­նա­բար իբ­րեւ են­թա­հիմ­նա­ւո­րում ու­նե­նայ այս տագ­նապ­նե­րը նաեւ: Իսկ այս ա­ռու­մով՝ նկա­տի ու­նե­նա­լով ժո­ղովր­դագ­րա­կան պատ­կե­րը եւ­րո­պա­կան աշ­խար­հագ­րա­կան այլ մի­ջա­վայ­րե­րու մէջ, ­Քա­թա­լո­նիոյ օ­րի­նա­կին հե­տե­ւող­ներ կրնան ըլ­լալ:
­Պա­տա­հա­կան կա­րե­լի չէ հա­մա­րել ­Լե­հաս­տա­նի բարձ­րաս­տի­ճան պաշ­տօ­նա­տա­րին Ե­րե­ւա­նի մէջ կա­տա­րած ակ­նար­կը` Ա­րե­ւե­լեան ­Գոր­ծըն­կե­րու­թեան շրջա­նակ­նե­րուն մէջ կնքո­ւե­լիք ընդ­լայ­նո­ւած եւ հա­մա­պար­փակ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թե­նէն հե­ռանկա­րա­յին ան­ցում կա­տա­րե­լու դէ­պի Եւ­րո­պա­կան ­Միու­թեան ան­դա­մակ­ցու­թիւն: Եւ­րո­պա­կան ­Միու­թե­նէն ել­քե­րու դի­մաց դէ­պի Եւ­րո­պա­կան ­Միու­թեան ան­դա­մակ­ցու­թեան մա­սին բարձ­րա­ձայն նշու­մի պաշ­տօ­նա­կան օ­րի­նակ է ­Վար­շա­ւա­յի յղած ու­ղեր­ձը Ե­րե­ւա­նին:
­Հայ­կա­կան դի­տան­կիւ­նի ոսպ­նեա­կը այս պա­րա­գա­յին ա­ւե­լի կը կեդ­րո­նա­նայ այն ան­տե­ղի հա­մե­մա­տու­թիւն­նե­րուն վրայ, ո­րոնք կը կա­տա­րո­ւին ­Քա­թա­լո­նիոյ եւ Ար­ցա­խին մի­ջեւ: Իբ­րեւ ա­ռա­ջին պարզ յստա­կա­ցում, որ կ­՛ընդգ­ծէ հա­մե­մա­տե­լիու­թեան ան­տե­ղիու­թիւ­նը, այն է, որ ­Քա­թա­լո­նիան երկ­րի մը` Ս­պա­նիոյ, տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թե­նէն դուրս կու գայ, մինչ Ար­ցա­խը եր­բեք մաս չէ կազ­մած Ատր­պէյ­ճա­նի տա­րած­քին: Բռ­նակ­ցու­մը այս պա­րա­գա­յին հիմ­նո­վին կը հա­կադ­րո­ւի մի­ջազ­գայ­նօ­րէն ըն­դու­նո­ւած ինք­նո­րոշ­ման ի­րա­ւուն­քին. սկզբուն­քով նաեւ` տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թեան` տրո­ւած ըլ­լա­լով, որ բռնի մի­ջոց­նե­րով, հա­կա­ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան ե­ղա­նա­կով (տա­կա­ւին չենք խօ­սիր տար­բեր ազ­գի, ժո­ղո­վուր­դի, կրօ­նի, մշա­կոյ­թի, պատ­մու­թեան հան­գա­մանք­նե­րուն մա­սին) կա­յա­ցած ո­րո­շու­մի հի­ման վրայ Ար­ցա­խին տրո­ւած է ատր­պէյ­ճա­նա­կան տա­րած­քին մէջ ինք­նա­վար մար­զի կար­գա­վի­ճակ: Ա­ռա­ւել եւս. ­Մատ­րի­տը ո­րե­ւէ տե­սա­կի սում­կա­յի­թեան քա­ղա­քա­կա­նու­թիւն չէ կի­րար­կած քա­թա­լո­նա­ցի­նե­րու նկատ­մամբ:
Այս ան­հա­մա­տե­ղե­լիու­թեան ի­րա­զեկ են նաեւ Եւ­րո­պա­կան ­Միու­թեան Ա­րե­ւե­լեան ­Գոր­ծըն­կե­րու­թեան ծրա­գի­րին պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րը, երբ ընդ­լայ­նո­ւած եւ հա­մա­պար­փակ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան փաս­տա­թուղ­թին մէջ ար­ցա­խեան հա­կա­մար­տու­թեան նկատ­մամբ կը նշեն` տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թեան, ինք­նո­րոշ­ման ի­րա­ւուն­քի, ժո­ղո­վուրդ­նե­րու ի­րա­ւա­հա­ւա­սա­րու­թեան եւ ու­ժի կի­րարկ­ման բա­ցա­ռու­մի մի­ջազ­գա­յին սկզբունք­նե­րը:
Ան­հա­մե­մա­տե­լիու­թեան պարզ ու ամ­փոփ սկզբուն­քը հե­տե­ւեալն է. ­Քա­թա­լո­նիան կ­՛ան­ջա­տո­ւի Ս­պա­նիոյ տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թե­նէն: Ար­ցա­խը եր­բեք մաս չէ կազ­մած Ատր­պէյ­ճա­նի տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թեան: