­Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան թան­գա­րան-հիմ­նար­կի ջան­քե­րուն շնոր­հիւ՝ ­Հա­յաս­տան տե­ղա­փո­խո­ւած է եւ թան­գա­րա­նին նո­ւի­րա­բե­րո­ւած ­Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թե­նէն վե­րապ­րած ա­մե­րի­կաբ­նակ հայ գեր­դաս­տա­նի մը ըն­տա­նե­կան ար­խի­ւը:- Այս մա­սին կը տե­ղե­կաց­նեն ­Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան թան­գա­րան-հիմ­նար­կէն:
Ա­մե­րի­կաբ­նակ ­Սու­սան ­Սո­լա­քեան ­Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան թան­գա­րան-հիմ­նար­կին յանձ­նած է իր մեծ ըն­տա­նի­քին մեծ պատ­մու­թիւ­նը՝ յու­շագ­րու­թիւն­ներ, փաս­տա­թուղ­թեր, լու­սան­կար­ներ: Ան վստահ է, որ ի­րենց ըն­տա­նե­կան մա­սունք­նե­րը յայտ­նո­ւած են հո­գա­տար ձեռ­քե­րու մէջ, իսկ նպա­տակն է՝ սե­րունդ­նե­րուն փո­խան­ցել ա­մե­նա­կա­րե­ւո­րը՝ յի­շո­ղու­թիւ­նը:
Ծ­նուն­դով ­Մեզ­րէէն (­Խար­բեր­դի նա­հանգ)՝ ­Թո­մաս եւ Էս­թեր Մկր­տի­չեան­նե­րու ըն­տա­նե­կան ա­ւե­լի քան մէկ դա­րեայ պատ­մու­թիւ­նը — ի­րենց պատ­մա­կան հայ­րե­նի­քէն բռնա­գաղ­թո­ւե­լէն մին­չեւ ­Միա­ցեալ ­Նա­հանգ­նե­րու մէջ բնա­կու­թիւն հաս­տա­տե­լը — հա­րուստ է պատ­մագ­րա­կան ճշգրիտ տե­ղե­կու­թիւն­նե­րով, ինչ­պէս նաեւ պար­զա­պէս մարդ­կա­յին կո­րուս­տի ծան­րա­գոյն դրսե­ւո­րում­նե­րով:
Ըն­տա­նե­կան ար­խի­ւա­յին նիւ­թե­րը կա­րե­ւոր սկզբնաղ­բիւր են ­Խար­բեր­դի հա­յե­րու տե­ղա­հա­նու­թեան, կո­տո­րած­նե­րու՝ մաս­նա­ւո­րա­պէս գեր­մա­նա­ցի պաշ­տօ­նեա­նե­րու՝ թուր­քե­րու մեղ­սա­կի­ցը եւ ա­ջա­կի­ցը ըլ­լա­լու, հայ մտա­ւո­րա­կա­նու­թեան դա­ժան սպա­նու­թեան, կի­րա­ռո­ւած բռնու­թեան, ինչ­պէս նաեւ՝ գաղ­թա­կան­նե­րու դրու­թեան մա­սին:
­Նիւ­թե­րը ման­րա­մասն պի­տի ու­սում­նա­սի­րո­ւին ­Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան թան­գա­րան-հիմ­նար­կի գի­տաշ­խա­տող­նե­րուն կող­մէ եւ պի­տի ներ­կա­յա­ցո­ւին հան­րու­թեան:

ՅԱՐԱԿԻՑ ՅՕԴՈՒԱԾՆԵՐԱՒԵԼԻ ՇԱՏ ՀԵՂԻՆԱԿԻ