Ուրբաթ՝ 10 Յուլիսին, հողին յանձնուեցաւ յունահայ գաղութի պատուական հայրենակից մը, Վարուժան Էլմասեան։ Ծանօթ եւ սիրուած անձնաւորութիւն մըն էր, յատկապէս իր մասնակցութեամբ ազգային մարմիններուն եւ խորհուրդներուն, ինչպէս նաեւ Գոքինիոյ հայ համայնքի կեանքին ։
Վարուժան Էլմասեան ծնած էր 1928ին, Աթէնքի մէջ։ Մեծ պատերազմի արհաւիրքը իր ընտանիքը ստիպեց փոխադրուիլ Աթէնքէն հեռու, ուր պատանի Վարուժան, իր աշխատանքին զուգահեռ, անվերջ կը կարդար, գրեթէ մինչեւ լոյս, ընդլայնելու համար իր գիտելիքներու հորիզոնը։ Այդ տարիներէն էր, որ ան դարձաւ մոլի ընթերցող ու մինչեւ վերջ՝ իր կեանքը հարստացուց գիրքերով եւ ընթերցանութեամբ։ Նոյն հաւատքով, Վարուժան Էլմասեան եղաւ «Ազատ Օր»ի ընթերցող եւ բարեկամ, իսկ կեանքէն մեկնեցաւ՝ «Ազատ Օր»ը իր կողքին։
Պատերազմէն ետք Աթէնք վերադարձով, Վարուժան ստանձնեց հաշուապահ տնօրէնի պաշտօնը հայկական ընկերութեան մը մէջ եւ մինչեւ իր հանգստեան կոչուիլը եղաւ փորձառու հաշուապահ, որ իր լայն գիտական հմտութիւնը ի սպաս դրաւ նաեւ յունահայ գաղութի հանրային կեանքին։
Ամուսնացաւ գաղութիս վաստակաւոր ուսուցչուհիներէն՝ Շաքէ Էլմասեանին հետ եւ բախտաւորուեցաւ երկու զաւակներով՝ Թանիան եւ Արամը, թոռներով, որոնք եւս մասնակից են գաղութի կեանքին։
Բացի իր մտային գիտելիքներու անսպառ հորիզոնէն, Վարուժան եղաւ նաեւ բնութենասէր, լեռնագնաց եւ ձմեռնային լուղորդ։
Սիրուեցաւ բոլորէն իր մաքուր ու ազնուական վարուելակերպին համար։ Դիւրահաղորդ եւ մարդասէր, պատրաստաբան եւ սրամիտ, միաժամանակ եղաւ գուրգուրալից իր ընտանիքին ու հարազատներուն հանդէպ։
Երկար տարիներ, իր կարեւոր ներդրումը բերաւ Յունահայոց Ազգային վարչութեան ու անոր յարակից խորհուրդներուն մէջ եւ բծախնդրութեամբ պահեց ազգային հաշիւները, դպրոցներու մանրազնին հաշուետուութիւնը եւ հաշուապահական բոլոր ձեւակերպութիւններն ու արձանագրութիւնները։ Նաեւ, «Զաւարեան» կեդրոնի շինութեան յանձնախումբին մէջ անդամակցութեամբ, իր ամբողջ փորձառութիւնը ի սպաս դրաւ հաշիւներու կանոնաւոր եւ բծախնդիր կարգաւորման համար։
Վերջին տարիներուն, առողջական պայմանները Վարուժանը պահեցին տան մէջ, ուր եւ սակայն, ան միշտ հետեւեցաւ ազգային կեանքին եւ անմասն չմնաց անոր զարգացումներէն։
Թաղման արարողութիւնը տեղի ունեցաւ «Ս. Յակոբ» եկեղեցւոյ մէջ։ Պարէտ քահանայ հօր քարոզէն ետք, Ազգային վարչութեան անունով դամբանախօսեց Թագւոր Յովակիմեան, որուն խօսքը կը ներկայացնենք ստորեւ։
Ազգային վարչութեան կողմէ՝ Թագւոր Յովակիմեանի
դամբանական խօսքը
Առաջնորդ Սրբազան հօր եւ Ազգ. վարչութեան կողմէ մեզի վիճակուեցաւ սիրելի անձի մը՝ Վարուժան Էլմասեանի անշունչ մարմնին առջեւ վերջին հրաժեշտի խօսք արտասանելը:
Նախքան զինք ճանչնալը, իր մասին կը տեղեկանայինք գաղութի հին սերունդի պատասխանատու անդամներէն՝ Յարութիւն Մեքթուպճեանէն:
Լաւագոյն խօսքերով կ՚անդրադառնար Վարուժանի անձնաւորութեան եւ բացառիկ հմտութեան՝ իր գործի նկատմամբ:
Զինք ճանչցանք երբ ընտանիք կազմեց մեր ուսուցչուհի օրիորդ Շաքէին հետ եւ այնուհետեւ գործուն մասնակցութիւն ունեցաւ մեր ազգային կեանքէն ներս: Իր հաշուապահի ձեռնհասութիւնը ի սպաս դրաւ մեր ազգային կեանքին, ստանձնելով Ազգ. վարչութեան հաշուապահութիւնը:
Միաժամանակ, երկար տարիներ եղաւ Ազգ. վարչութեան անդամ:
Հսկայական գործի կը կարօտի Ազգ. առաջնորդարանի եւ վարժարաններու հաշուապահութիւնը, որ ներկայիս մեծ չափով դիւրացած է՝ շնորհիւ համակարգիչներու եւ արդիական սարքաւորումներու:
Տարիքով քիչ մը աւելի մեծերը, ինչպէս խօսողը, ապրեցանք ժամանակներու, որ ոչ միայն համակարգիչ, այլեւ հաշուիչ մեքենաներ չկային:
Երեւակայենք վայրկեանի մը համար, ժամանակին որքան դժուար էր հաշուապահներու գործը, երբ բոլոր հաշիւները ձեռքով կը պահուէին: Գումարում, հանում, բազմապատկութիւն, բաժանում առանց հաշուիչ մեքենայի:
Քանի մը հոգի պէտք էր աշխատէին հաշուապահական գրասենեակի մը մէջ, ընելու համար այն, որ այսօր մէկ հոգի կիսաժամ կրնայ ընել:
Գործարար մարդիկ լաւ գիտեն, որ կազմակերպուած ընկերութեան մը թիւ մէկ պաշտօնեան հաշուապահն է եւ առանց յանձնառու հաշուապահի՝ յառաջդիմութիւնը անհնարին է: Հաշուապահը գործարարին աջ բազուկն է: Հաշիւներու անհամաձայնութիւն մը ժամանակին երկար ժամանակ կրնան խլել, որ անհրաժեշտ ստուգումները ըլլային:
«Վարուժան ինչպէ՞ս ես»:
«Ձգէ՛ տղայ, երէկ մինչեւ ուշ գիշեր նստայ, որ Ազգ. վարչութեան հաշիւները պատրաստեմ», կ՚ըսէր իր իւրայատուկ հայերէնով:
Ամենայն բծախնդրութեամբ տարիներով պահեց Ազգ. առաջնորդարանի հաշուապահութիւնը, մանրամասն՝ ե՛ւ դպրոցներու նախահաշիւներ, վիճակագրական տուեալներ, լայն տեղեկութիւններ եւ բացատրութիւններ գրաւոր տալով:
Վարուժան պատրաստ էր ամէն ձեւով օգտակար ըլլալ գաղութին: Երբեք չմերժեց որեւէ գործի իր մասնակցութիւնը բերելու: Ուսումնական եւ տնտեսական խորհուրդներուն իր կարեւոր մասնակցութիւնը ունեցաւ:
«Զաւարեան»ի վերաշինութեան յանձնախումբին բերաւ իր անփոխարինելի մասնակցութիւնը եւ ներդրումը:
Բացի թիւերէ եւ հաշիւներէ, Վարուժան մասնաւոր սէր ունէր մշակոյթի, գրականութեան եւ արուեստին հանդէպ: Օտար լեզուներու կը տիրապետէր: Յաճախ աճուրդներու կը մասնակցէր իր կարողութեան սահմաններէն անդին անցնելով, որպէսզի արուեստի գործ մը ապահովէ, մանաւանդ եթէ հայ արուեստագէտի մը կը պատկանէր այն: Իր ունեցած հաւաքածոն ամէնէն հարազատ վկան է իր այս սէրին:
Սիրելի Վարուժան, հիմա, որ այլեւս կը գտնուիս յաւիտենականութեան ճանապարհին, քեզի պիտի ընկերակցին մեր գնահատական եւ երախտագիտական զգացումները՝ յունահայ գաղութին բերած կարեւոր եւ անփոխարինելի ներդրումիդ համար: Վարձքդ կատար:
Առաջնորդ Սրբազան հօր եւ Ազգ. վարչութեան կողմէ մեր ցաւակցութիւնները՝ տիկին Շաքէին, Թանիային ու իր ընտանիքին, Արամին, քոյրին եւ բոլոր ազգականներուն: