Քառասուն օրեր առաջ, թեսաղոնիկահայութենէն հրաժեշտ առաւ իր արժանաւոր անդամներէն՝ ընկ. Գալուստ Չամասեան։ Հանգուցեալը տասնեակ տարիներ հաւատարմութեամբ գործեց համայնքի կեանքէն ներս, առանց երբեք զլանալու իր ամբողջ կարելիութիւններով մասնակից դառնալ հանրային կեանքին։
Ծնած էր 1937-ին Թեսաղոնիկէի մէջ եւ փոքր տարիքէն եղած էր Հ.Մ.Ը.Մ.-ի անդամ, իսկ նոյն հաւատարմութեամբ երիտասարդ տարիքին իր երդումը տալով՝ մտած էր Հ.Յ.Դաշնակցոթեան շարքերը, որուն ծառայեց անսակարկ նուիրումով։
Ուսումնասէր իր նկարագիրը իրեն մղեց ուսանիլ դեղագործութիւն, իսկ նոյն ասպարէզին մէջ ան դարձաւ յարգուած ու սիրուած գիտնական մը։
Ծայր աստիճան ընթերցասէր՝ ինքնաշխատութեամբ տիրացաւ հայերէն լեզուին եւ այլ լեզուներու բարձր մակարդակին։ Տարիներուն ընթացքին կազմեց հայերէն գիրքերու հարուստ գրադարան մը, իսկ ամէն առիթով Հայաստանէն ու արտասահմանէն կը ստանար հայկական գիրքեր, որոնք կը կարդար մեծ յափշտակութեամբ։ Հաւատաւոր ընթերցողն էր «Ազատ Օր»-ին, միշտ անհամբեր սպասելով, որ թերթը հասնի իր մօտ եւ զայն կարդայ մեծ հաճոյքով։
Որպէս շրջանի կոմիտէի անդամ, ան հետամուտ եղաւ Հայ դատի ծանօթացման օտար շրջանակներուն մէջ։ Մաս կազմեց նաեւ Թեսաղոնիկէի թաղային խորհուրդին, հոն եւս երկար տարիներու ծառայութիւն մատուցելով։
Թաղման արարողութիւնը տեղի ունեցաւ Թեսաղոնիկէի Ս. Աստուածածին եկեղեցւոյ մէջ ներկայութեամբ բազմաթիւ բարեկամնմերու եւ գաղափարի ընկերներուն։ Շրջանի հոգեւոր հովիւի տուած քարոզէն ետք, հայերէնով եւ յունարէնով դամբանական խօսեցան ընկերներ Յովիկ Գասապեան եւ Պետրոս Հալաճեան, որոնք վեր առին հանգուցեալի արժանիքները։ Ապա, բոլորին սիրելի ընկերոոջ մարմինը հողին յանձնուեցաւ «Վէրքերով լի» երգի ծանր կշռոյթին տակ։
***
Ընկ. Յովիկ Գասապեանի դամբանականը
Սիրելի ընկեր Գալուստ,
Մահուան լուրը տխրութիւն պատճառեց բոլորիս, աւելի աղքատ դարձնելով մեր կազմը, ինչպէս նաեւ առհասարակ հայկական համայնքը եւ տեղական ազգային կեանքը։ Երէկ գիշեր, երբ ընկերներով այցելեցինք բնակարանդ յարգանքի տուրք մատուցելու համար ընտանիքիդ, խնդրեցի տիկինէդ ցոյց տալ գրադարանդ։ Այո՛, մտածումներս ճիշդ էին։ Հայոց պատմութեան հատորներ, երգարաններ, գրականութեան նմուշներ եւ այլ հրատարակութիւններ կը կազմէին հոգեւոր զինանոցդ։ Դուն աւագ սերունդի այդ ընկերներէն էիր, որ միշտ քաջ կը գիտակցէիր ե՛ւ ազգային գործի, ե՛ւ անոր նպատակին հասնելու համար ներքին գաղափարական պատրաստութեան անհրաժեշտութիւնը։ Այսօրուան ցաւալի իրողութիւնը այն է, որ քիչ են այլեւս քեզ նման գրագէտ պատրաստութիւն ունեցող հայերը, բան մը, որ կը պակսի ժամանակէ ի վեր մեր շրջանակներուն մէջ եւս։
Համեստ, խոնարհ, ընթերցասէր, լաւ մասնագէտ որպէս հին դեղագործ, ազնիւ բնաւորութիւն ունեցող մարդ՝ ձերբազատուած ամէն տեսակի մեծամիտական եւ պարծանքի բարդոյթներէ։ Կ՚արժէ յիշել, որ 90-ականներուն սկիզբը մաս կազմեցիր մարդասիրական օգնութեան թռիչքներուն դէպի նորանկախ եւ Արցախի ազատագրական պայքարին մէջ մղուած Հայաստանի Հանրապետութիւնը։ Ներդրումդ որպէս դեղագործ մեծ էր՝ մանաւանդ առողջապահական բնոյթ ունեցող մթերքին վերաբերեալ, որ պիտի հասնէր հայրենիք։ Այդ օրհասական ժամերուն՝ Կարապետին, Վահէին եւ օրուան կոմիտէի ընկերներուն հետ կազմակերպական լուրջ աշխատանքով թիկունք կանգնեցաք անմիջական ձեւով Հայաստանին եւ հայ ժողովուրդին։
Սիրելի ընկեր, ծառայեցիր հաւատարմութեամբ մինչեւ վերջերս Հ.Յ.Դաշնակցութեան կազմին մէջ, մեզի թողնելով որպէս ժառանգ անմոռանալի յիշատակդ, գործունէութիւնդ եւ անշուշտ որդիդ՝ Մերուժանը, որ վերջին տարիներուն ստանձնեց շրջանիս Հ.Մ.Ը.Մ-ի սկաուտական կորիզի ստեղծման դժուար առաքելութիւնը։
Երթաս բարով, սիրելի ընկեր Գալուստ։
***
Ընկ. Պետրոս Հալաճեանի դամբանականը
Αγαπητέ Καλούστ,
Ξεκινάς σήμερα το μεγάλο σου ταξίδι για την αιωνιότητα κι ανατέθηκε σ’ εμένα να πω λίγα λόγια αντάξια της μεγαλοσύνης σου.
Με το άγγελμα του θανάτου σου, πέρασαν από το μυαλό μου, σαν κινηματογραφική ταινία, διάφορες εικόνες.
Όταν ερχόμασταν με τον πατέρα μου, για να του διαβάσεις τα γράμματα που του έστελνε η αδελφή του από την Αρμενία.
Τα χρόνια που κάναμε μάθημα με τον Μερουζάν και αισθανόμουν τον διακαή σου πόθο να τον βοηθήσεις να ασχοληθεί με το αντικείμενο.
Τις Κυριακές, που ανταμώναμε στην εκκλησία.
Στα πηγαδάκια των διαδρόμων στις αίθουσες που οργανώναμε τις εκδηλώσεις του Απριλίου
Στα μάτια μου κατείχες πάντα περίοπτη θέση.
Σε θαύμαζα, επειδή από τη γενιά σου ήσουν ο μόνος που κατάφερε να εισαχθεί στο Πανεπιστήμιο και μάλιστα στη Φαρμακευτική Σχολή.
Κάθε φορά που περνούσα με το λεωφορείο από τη λεωφόρο Βασ. Όλγας διάβαζα με υπερηφάνεια και καμάρι το όνομά σου στη φωτεινή επιγραφή του φαρμακείου, λες και το έβλεπα για πρώτη φορά, επειδή ένα αρμένικο όνομα αποδείκνυε στους περαστικούς ότι οι Αρμένιοι έχουν αξία.
Αισθανόμουν δέος όταν ανέλυες ετυμολογικά δύσκολες αρμένικες λέξεις. Δεν μπορούσα, τότε, στα άγουρα παιδικά μου χρόνια, να κατανοήσω πώς ένας άνθρωπος που δεν είχε λάβει αρμενική παιδεία, μπορούσε, με μόνο όπλο την αγάπη και το πείσμα, να διαβάσει στην αρμενική γλώσσα.
Μέσα σ’ αυτόν τον Ιερό Ναό, που για πολλά χρόνια υπηρέτησες ως μέλος του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, είμαι περισσότερο από σίγουρος πως υπάρχουν πολλοί που θα επιβεβαιώσουν πως υπήρξες τρυφερός σύζυγος, στοργικός πατέρας, άξιος επιστήμων και πιστός φίλος.
Εγώ θα ήθελα να καταθέσω ενώπιών τους πως ήσουν και ένθερμος πατριώτης.
Πέρασες από όλες τις οργανώσεις της Παροικίας, ακόμη κι από το Περιφερειακό Συμβούλιο του Αρμενικού Σταυρού Ελέους Μακεδονίας – Θράκης και εντάχθηκες στη μεγάλη οικογένεια του Τασνακτσουτιούν (της Αρμενικής Επαναστατικής Ομοσπονδίας).
Σιωπηρός και άοκνος στρατιώτης, μέσα από τις δράσεις του Τασνακτσουτιούν υπηρέτησες άξια την πατρίδα που δεν γνώρισες.
Θα ήθελα να σταθώ κυρίως στην καθοριστική σου συμβολή στις αποστολές ανθρωπιστικής βοήθειας στην Αρμενία το 1990, όταν μαζί με τον Αγκόπ Κασαπιάν και τον Γκαραμπέτ Καλφαγιάν συντόνισες τη συγκέντρωση του ιατροφαρμακευτικού υλικού.
Περισσότερο, όμως, απ’ όλα θα ήθελα να σταθώ στο γεγονός ότι έσπειρες τον σπόρο τον καλό στον Μερουζάν. Του ενέπνευσες την αγάπη και το χρέος του για την πατρίδα και τον αφήνεις σήμερα στο πόδι σου αντικαταστάτη, να στηρίξει τον αρμενικό προσκοπισμό στη Θεσσαλονίκη.
Για τους λόγους αυτούς και πολλούς ακόμη, το Αρμενικό Έθνος σε ελάχιστη ένδειξη ευγνωμοσύνης σε αγκαλιάζει σήμερα με την τρίχρωμη σημαία, τη σημαία που υπερασπίστηκες και την κράτησες ψηλά όλα αυτά τα χρόνια.
Vartket gadar sireli enger Kaloust!
Που θα πει επιτέλεσες το καθήκον σου αγαπητέ Καλούστ.
Κέρδισες μια θέση στον Παράδεισο.
Σήμερα οι σύντροφοί σου στον ουρανό σου ετοιμάζουν γιορτή μεγάλη!
Ο καλός Θεός να παρηγορήσει την γυναίκα σου, την Μαρίνα σου, που σου στάθηκε όλα αυτά τα χρόνια και και τα παιδιά σου.
Τους κληροδοτείς ένα όνομα με μεγάλο ειδικό βάρος.
Σε όλους εμάς, τους φίλους και τους συντρόφους σου, αφήνεις, για να μας συντροφεύει, μια γλυκιά ανάμνηση στο μυαλό και την καρδιά μας.