Տիարպեքիրի Սուրբ Սարգիս կաթոլիկ եկեղեցին

­Տիար­պե­քի­րի (­Տիգ­րա­նա­կերտ) հայ­կա­կան ­Սուրբ ­Սար­գիս կա­թո­լիկ ե­կե­ղե­ցին կրնայ քան­դո­ւիլ: Թր­քա­կան «Karinca» թեր­թին կայ­քի տե­ղե­կաց­մամբ՝ ­Տիար­պե­քի­րի ­Սուր շրջա­նի Ա­լի­փա­շա եւ ­Լա­լե­բէյ թա­ղա­մա­սե­րուն մէջ վե­րա­կա­ռուց­ման աշ­խա­տանք­ներ կը նա­խա­տե­սո­ւին: Այդ աշ­խա­տանք­նե­րու ծի­րէն ներս ո­րո­շո­ւե­ցաւ քան­դել նշո­ւած թա­ղա­մա­սե­րուն մէջ գտնո­ւող շարք մը շի­նու­թիւն­ներ, ո­րոնց մի­ջեւ յայտ­նո­ւած է նաեւ պատ­մա­կան հայ­կա­կան կա­ռոյ­ցը:
Աղ­բիւ­րը կը յի­շեց­նէ, որ ­Թուր­քիոյ մշա­կոյ­թի նա­խա­րա­րու­թիւ­նը կամ տե­ղա­կան ինք­նա­կա­ռա­վար­ման մար­մին­նե­րը եր­բե­ւէ ո­րե­ւէ քայլ չեն ը­րած ե­կե­ղեց­ւոյ վե­րա­կա­ռուց­ման կամ պահ­պան­ման ուղ­ղու­թեամբ՝ միա­ժա­մա­նակ աչք փա­կե­լով գան­ձա­խոյզ­նե­րուն կող­մէ ե­կե­ղեց­ւոյ տա­րած­քին մէջ գոր­ծո­ւող ա­ւեր­նե­րուն վրայ:
«100 տա­րի ա­ռաջ տե­ղի ու­նե­ցած կո­տո­րած­նե­րէն յե­տոյ, հա­յե­րը կ­՚աք­սո­րո­ւէին կամ կը կո­տո­րուէին: Այդ պատ­ճա­ռով՝ ­Սու­րի մէջ շատ քիչ հայ­կա­կան կա­ռոյց­ներ պահ­պա­նո­ւած են: Այ­սօր, այլ ազ­գե­րու հետ ալ կը վա­րո­ւին այն­պէս, ինչ­պէս 100 տա­րի ա­ռաջ հա­յե­րուն հետ վա­րո­ւած են: ­Սա­կայն խնդի­րը միայն ե­կե­ղեց­ւոյ կազ­մա­քան­դու­մը չէ: Խն­դիրն այն է, որ մինչ կը քննար­կո­ւի հա­յե­րու պատ­կա­նող գոյ­քե­րու վե­րա­դար­ձի հար­ցը, ի­րա­կան զար­գա­ցում­նե­րը բո­լո­րո­վին հա­կա­ռակ ուղ­ղու­թեամբ կ­՚ըն­թա­նան»,- ը­սաւ ­Մըհ­չըն: Ան ընդգծեց, որ ­Սուրբ ­Սար­գիս ե­կե­ղեց­ւոյ կազ­մա­քան­դու­մը նպա­տակ ու­նի վերց­նե­լու այդ տա­րած­քին մէջ հա­յե­րէ մնա­ցած հետ­քե­րը:
­Մու­րաթ ­Մըհ­չըն տե­ղե­կա­ցու­ցած է, նաեւ, որ ե­կե­ղեց­ւոյ քանդ­ման դէմ ի­րա­ւա­կան գոր­ծըն­թաց սկսած է եւ հայ­կա­կան շի­նու­թիւն­նե­րու ու պատ­մա­կան կա­ռոյց­նե­րու պահ­պան­ման հա­մար մղուող պայ­քա­րը այ­սու­հե­տեւ եւս պի­տի շա­րու­նա­կո­ւի:
­Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թե­նէն ետք, ­Տիար­պե­քի­րի հայ­կա­կան ­Սուրբ ­Սար­գիս կա­թո­լիկ ե­կե­ղե­ցին օգ­տա­գոր­ծո­ւած է որ­պէս հա­ցա­հա­տի­կի շտե­մա­րան եւ ա­խոռ: ­Բա­ցի այդ, ե­կե­ղե­ցին ո­րոշ ժա­մա­նակ ծա­ռա­յած է նաեւ որ­պէս անմ­շակ բրին­ձի գոր­ծա­րան, ո­րու պատ­ճա­ռով ստա­ցած է «­Չել­թիք ­Քի­լի­սե­սի» (Անմ­շակ-բրին­ձի Ե­կե­ղե­ցի) ա­նու­նը:
Ն­շենք, որ ­Սուրբ ­Սար­գիս ե­կե­ղեց­ւոյ կա­ռուց­ման ստոյգ տա­րե­թի­ւը յայտ­նի չէ, քա­նի որ այդ մա­սին բա­ւա­րար գրա­ւոր աղ­բիւր­ներ կամ ար­ձա­նագ­րու­թիւն­ներ չկան: ­Սա­կայն ո­րոշ մաս­նա­գէտ­ներ, դա­տե­լով ե­կե­ղեց­ւոյ նա­խա­գի­ծէն եւ ճար­տա­րա­պե­տա­կան ա­ռանձ­նա­յատ­կու­թիւն­նե­րէն, կեն­թադ­րեն, որ այն 16րդ ­դա­րու կա­ռոյց է: