Սրտի խօսքեր

Իմ սրտի փոքր կէս…

Այս եր­գը ­Տիգ­րա­նի լսած եր­գե­րից է վեր­ջին շրջա­նում…չէ, չկայ վերջ, քա­նի որ սի­րո­ւած մար­դը միշտ ապ­րում է…սա ե­ղաւ մեր նշա­նա­բա­նը։ ­Բազ­մա­թիւ նա­մա­կա­նե­րի չեմ պա­տաս­խա­նել, այժմ մի քա­նի բա­ռով ամ­փո­փեմ։ ­Տիգ­րա­նի մօտ յայտ­նա­բե­րո­ւեց աշ­խար­հի ա­մե­նա­ծանր լէյ­կո­զը, որ չէր բուժ­ւում ­Հա­յաս­տա­նում, իր մայ­րի­կի՝ ­Դիա­նա Ալ­թու­նեա­նի (եւ, ի հար­կէ, յոյն եւ հայ բա­րի մարդ­կանց) շնոր­հիւ՝ պա­տե­րազ­մի, քո­վի­դի բարդ շրջա­նում նա բու­ժու­մը շա­րու­նա­կեց Ա­թէն­քի լա­ւա­գոյն ա­րիւ­նա­բա­նա­կան հի­ւան­դա­նո­ցում՝ լա­ւա­գոյն բժշկի մօտ։ ­Տիգ­րա­նը մէկ տա­րի եւ մի քա­նի ա­միս ապ­րեց լա­ւա­գոյն բժշկի, դե­ղե­րի ու ­Սու­սիի շնոր­հիւ։ ­Ման­րա­մաս­նում եմ, ո­րով­հե­տեւ ­հո­գե­բան-քոուչ ­Տիգ­րան ­Սարգ­սեանի բուժ­ման վե­րա­բե­րեալ շատ հար­ցեր են տրւում եւ դա բնա­կան է։ ­
Տիգ­րա­նը ա­մե­նա­սի­րո­ւած հի­ւանդն է ե­ղել այդ հի­ւան­դա­նո­ցում, տե­սայ բժշկի սէ­րը,բուժ­քոյ­րե­րի սէ­րը,տե­սայ հո­գա­տա­րու­թիւ­նը։ Ես շնոր­հա­կալ եմ ­Տիգ­րա­նի այդ մէկ ու կէս տա­րի կեան­քի հա­մար…վա­յե­լե­ցինք, տխրե­ցինք, ու­րա­խա­ցանք, հիաս­թա­փո­ւե­ցինք…: Ն­րա՝ ինձ ա­սած վեր­ջին նա­խա­դա­սու­թիւ­նը ե­ղաւ «չ­նե­ղո­ւես կեանք… ­չեմ նեղ­ւում, հպարտ եմ, էտ սէրդ մի յա­ւեր­ժու­թիւն չի վեր­ջա­նայ, ա­մե­նա­սի­րո­ւածն եմ, ա­մե­նագ­նա­հա­տո­ւա­ծը, աշ­խար­հի ա­մե­նա­մեծ սէ­րը իմն ու ­Լիւ­սիին է ե­ղել ու կը լի­նի»:
Եօ­թը տա­րի կա­րո­ղա­ցաւ ֆի­զի­կա­պէս հայր լի­նել, վստահ՝ մի­լիո­նա­ւոր հայ­րեր տաս­նեակ տա­րի­նե­րի ըն­թաց­քում այդ­քան չեն կա­րո­ղա­նայ ստեղ­ծել ու սէր տալ ի­րենց ե­րե­խա­յին, որ­քան ­Տիգ­րա­նը՝ եօթ տա­րի­նե­րի ըն­թաց­քում, քան­զի մեր ե­րե­խան կը մե­ծա­նայ հպարտ ու պա­տո­ւով։ ­Տիգ­րա­նի մա­սին դեռ շատ կը պատ­մեմ, գիրք էր գրում ­Տիգ­րա­նը, որն ան­պայ­ման պէտք է գտնի իր ըն­թեր­ցո­ղին։ ­Նա իւ­րա­յա­տուկ անձ է ե­ղել միշտ, իւ­րա­յա­տուկ էլ ա­ւար­տեց երկ­րա­յի­նը։ ­Տիգ­րա­նի հետ ֆիլմ էինք նա­յում (դեռ ա­մէն բան կա­տա­րեալ էր), որ­տեղ հե­րո­սի ա­ճիւ­նի փո­շին յանձ­նո­ւեց ծո­վին, ա­սաց «ա­րեւս, ինչ սի­րուն ա, ես էլ էտ­պես կ’ու­զեմ»։ ­Կա­տա­րո­ւեց ինչ­պէս ֆիլ­մում՝ ­Տիգ­րա­նի կեանքն ինչ­պէս որ գե­ղե­ցիկ, լե­ցուն ու հե­տաքր­քիր է ե­ղել միշտ, այն­պէս էլ մնա­ցեա­լը ե­ղաւ, ո­րի հա­մար չեմ յոգ­նի շնոր­հա­կա­լու­թիւն ա­սել իր մայ­րի­կին ու ըն­կեր­նե­րին։ Ուժ չէի գտնում գրե­լու, բայց հաս­կա­ցայ, քա­նի որ ես ­Տիգ­րա­նի սրտի փոքր կէսն եմ,պար­տա­ւոր եմ ուժ հա­ւա­քել, լի­նել ու­ժեղ ու վստահ: ­
Սի­րե­լի­ներս,­Տիգ­րա­նը հի­մա ապ­րում է ծո­վում,տիե­զեր­քում,ա­րե­ւի ու լուս­նի մօտ, մեր ֆիլմն ա­ւար­տո­ւեց այս­քա­նով, բայց ու­նի շա­րու­նա­կու­թիւն իր ստեղ­ծա­ծով, յոյ­զե­րով, նո­ւի­րած սի­րով։

­ԱՐԵՒԻԿ ՄՈՒՐԱԴԵԱՆ
Հա­յաս­տան, Ե­րե­ւան

***

Իմ ­Տիգ­րա­նը

Էն­քան դժո­ւար ա հա­մա­կեր­պո­ւել ի­րա­կա­նու­թեան հետ։ Ապ­րում եմ, քնում, զարթ­նում, բայց հո­գիս դա­ղուած ա։ ­Դա­ղո­ւած ա, ո­րով­հե­տեւ ես պատ­րաստ չէի ­Տիգ­րա­նին կորցնել։ Ա­սես ող­նա­շարս կոտ­րած լի­նեն։ Եղ­բայրս լու­սա­ւոր էր։ Իմ ման­կու­թեան ու պա­տա­նե­կու­թեան դժո­ւար օ­րե­րի միակ ըն­կերս։ Ինչ տե­սակ ցա­ւի մէ­ջով ա­սես ան­ցել ենք ես ու ին­քը։ Զր­կանք­ներ ենք կրել միա­սին, մո­մի լոյ­սի տակ հռհռա­լով դաս ենք ա­րել։ ­Ֆու­ջի­կա­յի կող­քին նստած սա­ռած ձեռ­քե­րով «Морской бой» ենք խա­ղա­ցել։ Ու էդ ժա­մա­նակ մա­զե­րիցս հոտ էր քա­շում, ա­սում.
-­ Շան հոտ ա կպել մա­զե­րիդ, ինչ լաւ ա իմ մա­զե­րը կարճ են։ Դպ­րո­ցի ու­սու­ցիչ­նե­րը ­Տիգ­րա­նի տետ­րե­րը բե­րում էին ինձ, որ ստու­գեմ, քա­նի որ ի­րենք ձե­ռա­գի­րը չէին հաս­կա­նում։ Ես հաս­կա­նում էի։ ­Միշտ ի­րեն հաս­կա­նում էի, ինչ­պէս որ ձե­ռա­գի­րը ու միշտ իր կող­մից էի։ Ո­րով­հե­տեւ միշտ ինքն էր իմ կող­մից, ինքն ինձ օ­րի­նակ էր ծա­ռա­յում։ ­Մեր ճամբոր­դու­թիւն­նե­րը, որ ինչ յի­մար պատ­մու­թեան մէջ ա­սես չէինք յայտն­ւում։ ­Մեր սեւ հու­մոր­նե­րը, որ միւս­նե­րի ա­կան­ջի հա­մար խորթ էին։ ­Մեր գի­շե­րո­ւայ սէանս­նե­րը սար­սափ կի­նո­դիտ­ման (ոնց ինքն էր ա­սում).
— Ք­նել ես ֆիլ­մի ըն­թաց­քում, կեղ­տոտ ջնջո­ցով ջարդդ կը տամ, ­Սու­սի աղ­ջիկ։ Ու էս սար­սափ ֆիլ­մե­րից յե­տոյ իր սե­նեակ գնալս, ու ստի­պո­ւած եղ­բայրս գետ­նին էր քնում, ես ան­կող­նին, ո­րով­հե­տեւ մե­նակս վա­խում էի։ Ու թե­ւերդ կոտր­ւում են, երբ հաս­կա­նում ես, որ էլ եր­բեք չես տես­նի զանգ «Братик», չես լսի ձայ­նը։ ­Բայց ­Տիգ­րանս տիե­զեր­քի ու ծո­վի մաս­նիկ դար­ձաւ, ձու­լո­ւեց ա­լիք­նե­րին ու յա­ւէր­ժա­ցաւ աստ­ղե­րում։ Իր մաս­նի­կը մեզ թո­ղեց՝ ­Լիւ­սիիս, իմ լոյ­սի կտո­րը։ Էն­քան դժո­ւար են տրւում խօս­քերս, ա­մէն գրո­ւող տա­ռը։ ­Տիգ­րանս գնաց՝ իր հետ տա­նե­լով իմ ման­կու­թիւ­նը։ ­Տիգ­րանս իր հետ տա­րաւ հո­գուս ու սրտիս մի մա­սը։
­Կի­սատ եմ ա­ռանց քեզ, ա­պեր։

Սու­սան­նա ­Սարգ­սեան
Ք. ­Դո­նի ­Ռոս­տով ­