Սարգիս Աշրեան

Օ­ղակ մը եւս պակ­սե­ցաւ յու­նա­հայ գա­ղու­թի ե­րէց սե­րուն­դի շղթա­յէն։ ­Մօտ ա­միս մը ա­ռաջ, 10 ­Մա­յի­սին, իր աչ­քե­րը յա­ւի­տե­նա­պէս փա­կեց հիւ­սի­սա­յին ­Յու­նաս­տա­նի մէջ վաս­տակ ու ազ­գա­նո­ւէր գոր­ծու­նէու­թիւն թո­ղած ­Սար­գիս Աշ­րեա­նը, կսկիծ ու ցաւ պատ­ճա­ռե­լով բո­լոր ա­նոնց, ո­րոնք մօ­տէն կը ճանչ­նա­յին հան­գու­ցեա­լը եւ ա­նոր անձ­նա­ւո­րու­թեան մէջ տե­սած էին օ­րի­նա­կե­լի հայ­րե­նա­կի­ցը, հա­յոց լե­զո­ւի ու գի­րի ժիր սի­րա­հա­րը, ազ­գա­յին կեան­քի ջերմ ջա­տա­գովն ու սպա­սար­կո­ղը։
­Սար­գիս Աշ­րեան ծնած էր 1932-ին, հիւ­սի­սա­յին ­Յու­նաս­տա­նի ­Գա­վա­լա քա­ղա­քին մէջ: ­Հայ­րը՝ ­Յա­կոբ Աշ­րեան Պ­րու­սա­ցի էր, իսկ մայ­րը՝ Շ­նոր­հիկ Աշ­րեան ­Քե­մախ­ցի, ար­դա­րա­հա­տոյց ­Սո­ղո­մոն ­Թեհ­լի­րեա­նի գիւ­ղէն: ­Սար­գիս յա­ճա­խած էր հայ­կա­կան նա­խակր­թա­րան եւ ե­ղած էր ա­նո­ւա­նի գրա­գէտ ու ու­սու­ցիչ ­Սօս ­Վա­նիի ա­շա­կեր­տը: Ա­պա շա­րու­նա­կած էր իր ու­սու­մը վա­ճա­ռա­կա­նա­կան վար­ժա­րա­նին մէջ եւ աշ­խա­տած էր ի­րենց ըն­տա­նե­կան սրճա­գոր­ծի խա­նու­թը, իր հօր ա­պա եղ­բօր՝ Աբ­րա­հա­մին հետ: Ա­մուս­նա­ցած էր 1966-ին Ա­թէն­քէն ընկ. ­Ման­նիկ ­Պէօ­րէք­ճեա­նին հետ եւ ու­նե­ցած են եր­կու զա­ւակ­ներ՝ ­Յա­կո­բը եւ ­Տի­րու­հին, իսկ կեան­քի ու­րա­խու­թիւ­նը ամ­բող­ջա­ցած էր իր զա­ւակ­նե­րու եւ թոռ­նիկ­նե­րու յա­ջո­ղու­թիւն­նե­րը վա­յե­լե­լով, ո­րոնց մղեց գործ­նա­կան ներ­կա­յու­թիւն ու­նե­նա­լու գա­ղու­թա­յին կեան­քէն ներս։ ­Թէ՛ իր զա­ւակ­նե­րուն՝ նախ հե­ռա­ւոր ­Գա­վա­լա­յի մէջ, ա­պա նա­՛եւ իր թոռ­նե­րուն՝ Ա­թէն­քի մէջ, հա­ւա­տար­մու­թեամբ փո­խան­ցեց հայ լե­զո­ւի ու գի­րի սէ­րը, յոր­դո­րե­լով միշտ մնալ հա­յա­խօս ու ծա­ռա­յա­սէր։ Ինք եւ իր կո­ղա­կի­ցը ե­ղան հիւ­սի­սա­յին ­Յու­նաս­տա­նի հայ հա­մայնք­նե­րու ազ­գա­յին գոր­ծու­նէու­թեան տեն­դա­գին աշ­խա­տող­նե­րը, ծա­ռա­յա­սի­րու­թեան օ­րի­նա­կը դառ­նա­լով ի­րենց շուր­ջին­նե­րուն հա­մար։ ­Հա­յե­ցի կրթու­թիւնն ու օ­տար մի­ջա­վայ­րե­րուն մէջ հա­յու ինք­նու­թիւ­նը պա­հե­լու ի­րենց ջան­քե­րը դար­ձան կեան­քի նպա­տակ եւ ի­րա­գոր­ծում։
­Սար­գիս ե­րի­տա­սարդ տա­րի­քէն ցոյց տո­ւաւ այն ան­դի­մադ­րե­լի սէ­րը դէ­պի ա­մէն ինչ հայ­կա­կան ու ազ­գա­յին։ ­Գա­վա­լա­յի հայ կեան­քէն ներս ու­նե­ցաւ եր­կա­րա­մեայ եւ օ­րի­նա­կե­լի ծա­ռա­յու­թիւն: 1950-էն մին­չեւ 1980, Հ.Գ.­Խա­չի ­Գա­վա­լա­յի մաս­նա­ճիւ­ղի վար­չու­թեան մէջ վա­րեց գան­ձա­պա­հի եւ ա­տե­նադ­պի­րի պաշ­տօն­նե­րը: Իսկ 25 տա­րի­նե­րէ ա­ւե­լի ծա­ռա­յեց իբ­րեւ ա­տե­նադ­պիր ­Գա­վա­լա­յի թա­ղա­յին մարմ­նոյ, ինչ­պէս նաեւ Ա­րե­ւե­լեան ­Մա­կե­դո­նիոյ եւ Թ­րա­կիոյ միջ­թա­ղա­յին խոր­հուր­դին մէջ: Ու­նե­ցած է նաեւ 40 եր­կար տա­րի­նե­րու մաս­նակ­ցու­թիւն մի­ջազ­գա­յին մար­դա­սի­րա­կան կազ­մա­կեր­պու­թեան մը մէջ իբ­րեւ գան­ձա­պահ, քար­տու­ղար եւ ա­տե­նա­պետ: Կ­՚ար­ժէ նշել, որ իր պաշ­տօն­նե­րուն շնոր­հիւ յա­ջո­ղած էր օ­տար­նե­րուն ծա­նօ­թաց­նել մեր ազ­գի պատ­մա­կան ու մշա­կու­թա­յին գան­ձա­րա­նը, ինչ­պէս նաեւ ­Հայ դա­տի ազ­գա­յին պա­հան­ջա­տի­րու­թեան եր­կա­րա­մեայ պայ­քա­րը:
Բ­նա­տուր հան­դար­տու­թիւն մը, ինք­նավս­տահ նկա­րա­գիր մը ու­նէր ան, որ պա­րու­րո­ւած էր խոր հա­մես­տու­թեամբ։ Ազ­նո­ւա­կան յար­գան­քի ոչ կեղծ՝ այլ հա­րա­զատ բնա­ւո­րու­թեամբ կը վա­րո­ւէր բո­լո­րին՝ մեծ ու փոքր, իսկ իր հա­րուստ գի­տե­լիք­նե­րու պա­շա­րը ան եր­բեք չպա­հեց ինք­զին­քին հա­մար։ Իր սիրտն ու հո­գին բաց էին բո­լոր ա­նոնց հա­մար, ո­րոնք փնտռե­ցին ազ­նիւ ու սրա­միտ զրու­ցող մը, որ իր միտ­քի ու սիր­տի պա­հես­տը ա­ռա­տօ­րէն բաժ­նեց, ա­ռանց սա­կար­կու­թեան։
­Զա­ւակ­նե­րուն եւ թոռ­նե­րուն մօտ ըլ­լա­լու ջա­նա­սի­րու­թեամբ, իր կեան­քէն մաս մը ան­ցուց նաեւ Ա­թէնք եւ ներ­կա­յու­թիւն ու­նե­ցաւ գա­ղու­թի հրա­պա­րա­կա­յին գոր­ծու­նէու­թեան մէջ։ ­Քա­ջա­լե­րեց բո­լոր ե­լոյթ­նե­րը, գնա­հա­տան­քի խօս­քե­րով խրա­խու­սեց վար­չա­կան միա­ւոր­նե­րը, բո­լոր սպա­սար­կու­նե­րուն դի­մեց ազ­նիւ յոր­դոր­նե­րով, յար­գան­քով ու պատ­կա­րան­քով։ Իր կեան­քի ամ­բողջ ըն­թաց­քին օ­րի­նա­կե­լի կա­նո­նա­ւո­րու­թեամբ ե­ղաւ «Ա­զատ Օր»ի ըն­թեր­ցո­ղը, թեր­թին մէջ ո­րո­նե­լով յու­նա­հայ կեան­քի նո­ւա­ճում­նե­րը եւ հայ­րե­նի­քէն ե­կող շուն­չը։
2012-ին, ­Սար­գիս տաս­նա­մեակ­նե­րու վրայ եր­կա­րած իր ծա­ռա­յու­թեան գնա­հա­տան­քը ստա­ցաւ ­Գա­վա­լա­յի Ս. ­Խաչ ե­կե­ղեց­ւոյ 80-ա­մեա­կին եւ պար­գե­ւատ­րո­ւե­ցաւ ­Մե­ծի ­Տանն ­Կի­լի­կիոյ Ա­րամ Ա. ­Կա­թո­ղի­կո­սի օրհ­նու­թեան գի­րով։ Իր ազ­գա­նո­ւէր ծա­ռա­յու­թեան հա­մար յու­շա­տախ­տա­կով պար­գե­ւատ­րո­ւե­ցաւ նաեւ Հ.Օ.Մ.-ի հա­րիւ­րա­մեա­կին ա­ռի­թով, 2010-ին: ­Վեր­ջին տա­րի­նե­րուն հե­ռա­ցած էր պաշ­տօն­նե­րէ, սա­կայն մին­չեւ իր վեր­ջին շուն­չը մնաց հա­ւա­տա­րիմ ազ­գա­յին ու կրօ­նա­կան գո­յա­պայ­քա­րին:
­Թա­գա­վա­րա­կի ար­գի­լում­նե­րուն պատ­ճա­ռով, ­Սար­գիս Աշ­րեա­նի թաղ­ման ա­րա­րո­ղու­թիւ­նը կա­տա­րո­ւե­ցաւ Ուր­բաթ՝ 14 ­Մա­յի­սին, իր ծննդա­վայ­րի՝ ­Գա­վա­լա­յի գե­րեզ­մա­նա­տան մէջ։ ­Դա­գա­ղը ծած­կո­ւած էր Ե­ռա­գոյն եւ Հ.Օ.Մ.-ի դրօ­շակ­նե­րով։ Շր­ջա­նի հո­գե­ւոր հո­վիւ եւ ա­ռաջ­նոր­դա­կան փո­խա­նորդ ­Յով­հան­նէս ծ. վրդ. ­Սաղ­տը­ճեան իր քա­րո­զին մէջ վեր ա­ռաւ հան­գու­ցեա­լի ծա­ռա­յա­կան ար­ժա­նիք­նե­րը եւ յա­նուն Ա­ռաջ­նորդ Սր­բա­զան հօր ու ազ­գա­յին իշ­խա­նու­թեանց ցա­ւակ­ցու­թիւն­ներ փո­խան­ցեց ըն­տա­նի­քին, հա­րա­զատ­նե­րուն եւ ներ­կայ ե­ղող բա­րե­կամ­նե­րուն։ ­Գա­վա­լա­յի թա­ղա­յին խոր­հուր­դի ա­նու­նով յու­նա­րէն լե­զո­ւով դամ­բա­նա­խօ­սեց պ. ­Մար­քոս ­Պար­տաք­ճեան։ Ա­պա, մար­մի­նը ամ­փո­փո­ւե­ցաւ ըն­տա­նե­կան դամ­բա­րա­նին մէջ։
­Հո­ղը թե­թեւ ըլ­լայ ազ­նո­ւա­սիրտ ու տի­պար հայ­րե­նա­կի­ցին վրայ։

Ք.Է.