Պապական նուիրակը փորձած է կասեցնել Հայոց Ցեղասպանութիւնը

­Վա­տի­կա­նի գաղտ­նի ար­խիւ­նե­րը հե­տա­զօ­տող ­Վա­լեն­թի­նա ­Վար­դու­հի ­Կա­րա­խա­նեան տե­ղե­կու­թիւն­ներ հա­ւա­քած է այն մա­սին, թէ ինչ­պէ՛ս Հ­ռո­մի ­Պե­նե­տիքթ ԺԵ. ­Պա­պի նո­ւի­րա­կը տե­ղե­կա­ցու­ցած է ­Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան մա­սին եւ փոր­ձած կա­սեց­նել զայն:
­Հե­տա­զօ­տո­ղը «­Ռոմ ­Ռի­փորթզ»ին պատ­մած է, թէ պատ­րաս­տո­ւող գիր­քի գլխա­ւոր դե­րա­կա­տար­նե­րէն է ­Պա­պի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ, կար­տի­նալ Ան­ճե­լօ ­Մա­րիա ­Տոլ­չին, որ ­Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան տա­րի­նե­րուն փոր­ձած է զօ­րա­շար­ժի են­թար­կել ­Կոս­տանդ­նու­պոլ­սոյ դի­ւա­նա­գի­տա­կան խում­բը, դա­տա­պար­տած է կա­տա­րո­ւող դէպ­քե­րը ու, թէեւ ա­ռանց յա­ջո­ղու­թեան, սա­կայն այդ խնդի­րով հա­սած է նոյ­նիսկ մին­չեւ սուլ­թա­նին:
«­Մենք փոր­ձած ենք փաս­տա­թուղթ­նե­րը դա­սա­ւո­րել այն­պէս, որ ա­նոնք ինք­նա­բե­րա­բար ար­դէն փաս­տեն հա­յե­րու կո­տո­րա­ծին մա­սին: ­Գիր­քի դե­րա­կա­տար­նե­րուն մէջ կան հա­յեր, ե­պիս­կո­պոս­ներ, նո­ւի­րակ­ներ եւ դես­պան­ներ, ո­րոնք ապ­րած են կամ ա­կա­նա­տես ե­ղած են 20րդ ­դա­րու ա­ռա­ջին ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան»,- նշած է ­Վա­լեն­թի­նա ­Կա­րա­խա­նեան: Ան պատ­մած է, որ ­Վա­տի­կան այդ տա­րի­նե­րուն ը­րած է կա­րե­լի եւ ան­կա­րե­լի ա­մէն բան, քա­նի որ նո­ւի­րա­կը հան­դի­պում ու­նե­ցած է նոյ­նիսկ ա­նոնց հետ, ո­րոնք դուրս են դի­ւա­նա­գի­տա­կան շրջա­նա­կէն:
«­Պա­տո­ւի­րա­կը ի­րա­ւունք չէ ու­նե­ցած դի­մե­լու բազ­մա­թիւ մար­մին­նե­րու: ­Սա­կայն ան գա­ցած եւ ցոյց տո­ւած է պա­տո­ւի­րա­կու­թեան յա­տուկ փաս­տա­թուղթ­ներ, քա­նի որ սուլ­թա­նին հաս­նե­լու հա­մար անհ­րա­ժեշտ էր ցոյց տալ Հ­ռո­մի ­Պա­պին ստո­րագ­րու­թիւ­նը: Ան հան­դի­պում ու­նե­ցած է նա­խա­րար­նե­րու, գլխա­ւոր վե­զի­րին եւ սուլ­թա­նին հետ: Ան խօ­սած է ­Պա­պին եւ ­Սուրբ Ա­թո­ռին ա­նու­նով, քա­նի որ վստահ էր, թէ Հ­ռո­մի օ­րո­ւան ­Պա­պը կ­՛ու­զէր օգ­նել եւ փրկել այս ժո­ղո­վուր­դը»,- դի­տել տո­ւած է ­Կա­րա­խա­նեան:
­Վա­տի­կա­նի գաղտ­նի ար­խի­ւէն գտած նիւ­թե­րուն մէջ կան այդ տա­րի­նե­րուն ար­ձա­նագ­րո­ւած փաս­տեր՝ ի­րենց տու­նե­րէն վտա­րո­ւած քրիս­տո­նեա­նե­րու ոչն­չաց­ման վե­րա­բե­րեալ: «Ո­րոշ տա­րածք­նե­րու մէջ ա­նոնք կը կո­տո­րո­ւէին, միւս­նե­րը կ­՛աք­սո­րո­ւէին ան­յայտ ուղ­ղու­թիւն­նե­րով՝ ճամ­բա­նե­րուն վրայ մա­հա­նա­լով։ ­Կա­յին մայ­րեր, ո­րոնք նոյ­նիսկ ի­րենց զա­ւակ­նե­րը կը վա­ճա­ռէին՝ զա­նոնք մա­հո­ւան ճի­րան­նե­րէն պաշտ­պա­նե­լու նպա­տա­կով»,- պատ­մած է ­Վա­լեն­թի­նա ­Կա­րա­խա­նեան: Ան նշած է, որ ­Պա­պին պա­տո­ւի­րա­կը գի­տակ­ցած է, որ տե­ղի ու­նե­ցա­ծը ո՛չ միայն հա­յե­րուն կը վե­րա­բե­րէր, այլ այդ տա­րած­քին մէջ ապ­րող քրիս­տո­նեա­նե­րուն դէմ էր։