«Միայն մէկ գիր, մեսրոպեան գիր եւ
մենք դարձանք լոյսի երկիր»
Գէորգ Էմին
Այսօր, Յունաստանի մէջ մասնաւորաբար եւ տարուան այս եղանակին աշխարհի բոլոր երկիրներուն մէջ ընդհանրապէս, դպրոցները եւ կրթական հաստատութիւնները իրենց դռները կը վերաբանան ընդունելու համար աշակերտները կրթական նոր տարեշրջանի համար: Անկասկած, որ իւրաքանչիւր երկրի համար յատկանշական եղելութիւն է կրթական վերամուտը, երբ բազմահազար աշակերտներու մտային աճման, զարգացման եւ դաստիարակութեան կենսական աշխատանքները կը սկսին: Ի վերջոյ պետութեան մը կրթական համակարգի մակարդակը եւ որակը, կրթական մշակներուն եւ դաստիարակներուն վայելած դիրքն ու յարգանքը շատ բան կ՚ըսեն այդ երկրի ժողովուրդին՝ ինչ աստիճանի քաղաքակրթուած ըլլալու մասին:
Աշխարհի բոլոր ժողովուրդներու կարգին հայ ժողովուրդը եւս, իբրեւ մշակութասէր ժողովուրդ, մեծ կարեւորութիւն ընծայած է կրթութեան եւ դաստիարակութեան. հետեւաբար նաեւ՝ կրթական վերամուտին: Հայ եկեղեցին իր դարաւոր պատմութեան ընթացքին իբրեւ օրրանը, հովանաւորը եւ պահապանը հայ ժողովուրդի մշակոյթին, իր տօնացոյցին մէջ վերամուտի շրջանին զետեղած է Ս. Սահակի եւ Ս. Մեսրոպի ու իր աշակերտներուն՝ Սրբոց Թարգմանչաց տօնը, որուն համար ալ Հոկտեմբեր ամիսը հռչակուած է կրթութեան եւ մշակոյթի ամիս:
Հայոց պատմութեան հանճարեղագոյն իրագործումը՝ Ս. Մեսրոպ Մաշտոցի երկնակնիք Այբուբենի գիւտը, հայ ժողովուրդը դարձուց օտարի մշակոյթին վարձակալութենէն ինքնորոյն մշակոյթի տանուտէր: Ինչպէս որ Գէորգ էմին բանաստեղծը կ՚ըսէ, «Միայն մէկ գիր, մեսրոպեան գիր եւ մենք դարձանք լոյսի երկիր» Ս. Մեսրոպի Այբուբենին ամենայատկանշական մասը հայ դպրոցի հաստատումն եղաւ, որ իր աշակերտներով անյապաղօրէն Հայաստանի շրջաններուն մէջ հայկական դպրոցներ բացաւ:
Որքան որ հայոց պատմութեան ընթացքին հայ դպրոցը իր յատկանշական դերը ունեցած է հայրենիքէն ներս, շատ-շատ աւելի կենսական դեր վերապահուած է անոր, օտար տիրապետութեան կամ օտարութեան մէջ ապրող հայութեան համար: Ասոր առաջին օրինակը հայոց պատմութեան մէջ տուած է նոյնինքն Ս. Մեսրոպ Մաշտոց, երբ 4րդ դարէն սկսեալ, Հայաստանի արեւմտեան մասը կը գտնուէր Բիւզանդիոնի տիրապետութեան տակ, ան արտօնութիւն ստացաւ Թէոդոսիոս Բ. կայսրէն արեւմտեան Հայաստանի մէջ հայկական դպրոցներ բանալու:
Հայկական Այբուբենը եթէ մեզի մշակոյթին ինքնորոյն նկարագիր տուաւ, ապա այդ ինքնորոյնութեան եւ ազգային մշակութային ժառագութեան տէր կանգնելու գիտակցութիւնը ունեցող նոր սերունդները հայ դպրոցով երաշխաւորուեցաւ: Ազգային ժառագութեան իրաւատիրութեան յանձնառութիւնը կը փոխանցուի հայ դպրոցի հայեցի դաստիարակութեամբ:
Երբ վերամուտ կ՚ըսենք, առ հասարակ նկատի կ՚ունենանք աշակերտները, մինչդեռ վերամուտը կը վերաբերի ոչ միայն աշակերտներուն, այլեւ բոլոր անոնց որոնք առնչուած են աշակերտներուն ուսումնական զարգացման եւ մշակման գործին: Հետեւաբար, այսօր աշակերտներուն հետ միատեղ, վերամուտ է բոլորին համար:
Վերամուտ է պետութեան կրթական նախարարութեան, աչալուրջ կերպով հետեւելու եւ մշակելու կրթական արդիւնաւէտ քաղաքականութիւն: Վերամուտ է հայ դպրոցի տնօրէններուն, որոնց պատասխանատու գործունէութենէն կախեալ է յունահայութեան ապագան:
Վերամուտ է կրթական մշակներուն ու դաստիարակներուն, որոնց առաքելութեան վսեմութիւնը եւ յոյժ պատասխանատուութիւնը անառարկելի է եւ աչք ամենեցուն ի նոցա հային:
Վերամուտ է ծնողներուն, որոնց ծնողական պարտականութեանց հիմնական առաջնահերթութիւններէն է՝ ֆիզիքական խնամքին չափ եւ աւելի, իրենց զաւակներուն հայեցի դաստիարակութիւն ապահովել:
Վերամուտ է Յունաստանի հայոց թեմի Ազգային իշխանութեան,
Երեսփոխանական ժողովի անդամներուն, որոնք փոխանորդարբար ազգին ներկայացուցիչները ըլլալով, ազգին նոր սերունդներուն հայեցի կրթութեան հաշուեառ ըլլալու պատասխանատուութիւնը ունին:
Կրօնական ժողովին, որ եկեղեցական եւ հոգեւոր կեանքի զարգացման առնթեր՝ հաւատարիմ Հայ Եկեղեցւոյ ազգային առաքելութեան, պատասխանատու է աչալուրջ հսկելու եւ հետեւելու է հայ դպրոցէն ներս հայեցի դաստիարակութեան լրացուցիչ տարրին՝ հայ եկեղեցւոյ դաստիարակութեան մատակարարման:
Ազգային վարչութեան, որ պատասխանատուութիւնն է ազգին վարչամեքենային բարւոք տնօրինումին մէջ հայ դպրոցը ըստ հնարաւորին լաւագոյն պայմաններով գործելու հետամուտ ըլլալ:
Ուսումնական խորհուրդին, որուն պատասխատաուութիւնն է հայ դպրոցէն ներս մեր աշակերտներուն հայեցի դաստիարակութեան եւ կրթութեան ընդհանուր տեսչութիւնը:
Վերամուտ է Յունաստանի Հայ Կապոյտ Խաչին՝ հայ իգական սեռին պարծանքը եղող այս կնոջական միութեան, որ Յունաստանի մէջ իր գործունէութեան առաջին իսկ օրէն, մեր ժողովուրդին մատուցած խնամատարական գործունէութեան մէջ, նաեւ կարեւորութեամբ ընդգրկած է հայկական դպրոցի ճամբով նոր սերունդներուն ազգային դաստիարակութեան խնամատարութեան յանձնառութիւնը:
Վերամուտ է Հիւսիսային Յունաստանի Մակեդոնիոյ եւ Թրակիոյ Հայ Գթութեան Խաչին, որ նոյնպէս ազգային բարեսիրական խնամատարական գործին անբաժանելի մասը դարձուցած է հիւսիսային հայաբնակ շրջաններուն մէջ, թաղային խորհուրդներու լիաբուռն աջակցութեամբ, ոգի ի բռին բաց պահելու հայկական շաբաթօրեայ դպրոցները:
Վերամուտ է ազգային միութեանց, կառոյցներուն, մարմիններուն, կազմակերպութեանց համար, որոնց գործունէութեան սեւեռակէտը հայ նոր սերունդներուն մէջ հայու ոգին եւ ինքնութիւնը արծարծ պահելն է:
Վերամուտ է մամուլին՝ «Ազատ Օր»ին, որ յունահայութեան կենսունակութեան բազկերակն է:
Վերամուտ է մանաւանդ ամբողջ յունահայութեան համար անխտիր, որուն գոյատեւումը հայ դպրոցին ընծայած իր նիւթաբարոյական անվերապահ քաջալերանքով երաշխաւորուած է:
Վերամուտը համագաղութային պատասխանատուութեան յանձնառութիւնն է:
Երանի այն գաղութին, որ հայ դպրոցի կրթական վերամուտի երջանկութիւնը ապրելու վայելքը ունի:
Շնորհաւոր եւ բարի վերամուտ բոլորին:
ԳԵՂԱՄ ԱՐՔ. ԽԱՉԵՐԵԱՆ
ԱՌԱՋՆՈՐԴ ՅՈՒՆԱՍՏԱՆԻ ՀԱՅՈՑ ԹԵՄԻՆ
Աթէնք, 11 Սեպտեմբեր 2019