­Յու­նա­հայ գա­ղու­թի կեան­քը թա­գա­վա­րա­կի օ­րե­րուն (Ա. մաս)

Տա­րիէ մը ի վեր, թա­գա­վա­րա­կի տա­րա­ծու­մը Յու­նաս­տա­նի մէջ խո­րա­պէս ցնցեց մար­դոց կեան­քը եւ հիմ­նո­վին փո­խեց յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու ու ըն­կե­րա­յին գոր­ծու­նէու­թեան ձեւաչափը։ Այս ի­րա­կա­նու­թեան տակ, մեր գա­ղու­թի ազ­գա­յին եւ հա­սա­րա­րա­կան կեան­քը մեծ մա­սով կանգ ա­ռաւ, իսկ մեր կա­ռոյց­նե­րու եւ միու­թիւն­նե­րու գոր­ծու­նէու­թեան թա­փը դան­դա­ղե­ցաւ։
Բ­նա­կա­նա­բար, բո­լոր կա­ռոյց­նե­րը փոր­ձե­ցին ի­րենց սահ­մա­նա­փակ գոր­ծու­նէու­թիւ­նը պատ­շա­ճեց­նել հա­մա­ցան­ցի ըն­ձե­ռած ի­րա­կա­նու­թեան ու մի­ջոց­նե­րուն, իսկ կա­րե­լի ե­ղած սահ­ման­նե­րուն մէջ յա­ռաջ տա­րին նկա­տա­ռե­լի աշ­խա­տանք­ներ, ո­րոնց հա­մա­ռօտ պատ­կե­րը կը ներ­կա­յաց­նենք ներ­կայ յօ­դո­ւա­ծա­շար­քով։
­Յա­ջոր­դա­կան եր­կու շա­րու­նա­կու­թիւն­նե­րով պի­տի տանք յու­նա­հայ գա­ղու­թի միու­թիւն­նե­րու եւ հաս­տա­տու­թիւն­նե­րու կա­տա­րած միա­մեայ աշ­խա­տան­քը, որ­պէս­զի «Ա­զատ Օր»-ի ըն­թեր­ցող­նե­րը ի­րա­զեկ դառ­նան մեր կա­ռոյց­նե­րու տքնա­ջան աշ­խա­տան­քին եւ կա­տա­րո­ւած ի­րա­գոր­ծում­նե­րուն։ Ան­շուշտ, բո­լո­րին սպա­սումն է, որ օր ա­ռաջ պի­տի վե­րա­նան ար­գի­լում­նե­րը եւ ան­ցեա­լի նման յու­նա­հայ հա­սա­րա­կա­կան կեան­քը պի­տի վե­րագտ­նէ իր աշ­խուժ աշ­խա­տան­քի կշռոյ­թը։

ՅՈՒՆԱՀԱՅՈՑ ԱԶԳԱՅԻՆ ԱՌԱՋՆՈՐԴԱՐԱՆ

Մեր զրու­ցա­կիցն է Յու­նաս­տա­նի Հա­յոց թե­մա­կալ Ա­ռաջ­նորդ Գե­ղամ արք. Խա­չե­րեան, ո­րուն հետ զրու­ցե­ցինք ազ­գա­յին եւ ե­կե­ղե­ցա­կան կեան­քի դի­մագ­րա­ւած մար­տա­հա­ւէր­նե­րուն մա­սին։ Սր­բա­զան հօր գնա­հա­տու­մով, շուրջ տա­րիէ մը ի վեր գա­ղու­թա­յին հա­մայն­քա­յին մեր հա­ւա­քա­կան կեան­քը հար­կադ­րա­բար ստա­ցաւ տար­բեր ի­րա­վի­ճակ եւ գոր­ծեց բո­լո­րո­վին ան­սո­վոր եւ ան­նա­խըն­թաց պայ­ման­նե­րու մէջ։ Քո­րո­նա ժահ­րի մա­հա­ցու հա­մա­ճա­րա­կը եւ ա­նոր ստեղ­ծած ա­հա­զան­գա­յին վի­ճա­կը կեան­քի նոր ապ­րե­լա­կերպ եւ ան­հա­տա­կան թէ՛ հա­ւա­քա­կան կեան­քի նոր գոր­ծա­լա­կերպ պար­տադ­րեց բո­լո­րին։
­Մեր հար­ցու­մին, թէ ինչ­պէս հո­գե­ւոր կեան­քը պատ­շա­ճե­ցաւ նոր ի­րա­կա­նու­թեան, Սր­բա­զան հայ­րը նշեց, որ անց­նող Մարտ ա­մի­սէն ետք շուրջ տա­րի մըն է, որ թե­մի Կ­րօ­նա­կան ժո­ղո­վը իր աշ­խա­տանք­նե­րը օ­րէ­ցօր յար­մա­րեց­նե­լով հա­մա­ցան­ցի ըն­ձե­ռած մի­ջոց­նե­րուն, տրա­մադ­րո­ւած հա­մեստ հնա­րա­ւո­րու­թեանց ճամ­բով ծրագ­րեց եւ գոր­ծադ­րու­թեան դրաւ աշ­խա­տանք­նե­րը։ Հա­մա­ցան­ցի հա­մա­խումբ հա­ղոր­դակ­ցու­թեան գոր­ծիք­նե­րը հնա­րա­ւո­րու­թիւն ըն­ծա­յե­ցին, որ­պէս­զի շա­բա­թա­կան դրու­թեամբ մէ­կէ ա­ւե­լի ան­գամ­ներ ժո­ղո­վա­կան նիս­տե­րը հե­ռա­կայ դրու­թեամբ կա­տա­րո­ւին՝ հարկ ե­ղած աշ­խա­տանք­նե­րը ծրագ­րե­լու եւ կա­տա­րե­լու հա­մար։ Գոր­ծու­նէու­թիւ­նը հա­մա­կար­գե­լու հիմ­նա­կան մի­ջո­ցը հան­դի­սա­ցաւ Դի­մա­տետ­րի (facebook) կամ «youtube»-ի ճամ­բով սուրբ պա­տա­րա­գի ա­րա­րո­ղու­թիւն­ներ եւ հո­գե­ւոր բնոյ­թի խօս­քեր կամ քա­րոզ­ներ սփռե­լը։ Ա­ւե­լի ման­րա­մաս­նե­լով կրօ­նա­կան ա­րա­րո­ղու­թիւն­նե­րուն մա­սին, ան յայտ­նեց. «Ա­մէն Կի­րա­կի օր թե­մի ե­կե­ղե­ցի­նե­րէն ներս սուրբ պա­տա­րա­գի ա­րա­րո­ղու­թիւն­նե­րը կա­տա­րո­ւե­ցան ան­խա­փան, եր­բեմն դռնփակ եւ եր­բեմն ալ հա­ւա­տա­ցեալ­նե­րու սահ­մա­նա­փակ թի­ւի ներ­կա­յու­թեան՝ հա­մա­ձայն իւ­րա­քան­չիւր հանգ­րո­ւա­նին պե­տա­կան սպա­սար­կու­թեանց սահ­մա­նած տնօ­րի­նում­նե­րուն։
Հա­մա­ցան­ցով սփռում կա­տա­րե­լու ե­կե­ղե­ցի­նե­րու հնա­րա­ւո­րու­թեան շնոր­հիւ, ա­նոնց ծխա­կան շրջա­նի հա­ւա­տա­ցեալ­նե­րը կը շա­րու­նա­կեն հե­տե­ւիլ ա­րա­րո­ղու­թեանց»։
­Հար­ցու­մին, թէ որ­քա­նով առ­ցանց սփռում­նե­րը կա­րո­ղա­ցան ներգ­րա­ւել հա­ւա­տա­ցեալ­նե­րու թիւ մը, Ա­ռաջ­նորդ Սր­բա­զան հայ­րը հաս­տա­տեց, որ հա­մա­ցան­ցա­յին սփռու­մը ա­ռիթ ըն­ծա­յեց մեր հայ­րե­նա­կից­նե­րուն, որ ոչ միայն Յու­նաս­տա­նի՝ այ­լեւ ար­տա­սահ­մա­նի շատ մը եր­կիր­նե­րու ե­կե­ղե­ցի­նե­րու, յատ­կա­պէս նո­ւի­րա­պե­տա­կան Ա­թոռ­նե­րու Մայր տա­ճար­նե­րէն ներս կա­տա­րուած ա­րա­րո­ղու­թիւն­նե­րուն հե­տե­ւե­լու։ Մաս­նա­ւո­րա­բար, իւ­րա­քան­չիւր շրջա­նի ե­կե­ղեց­ւոյ Դի­մա­տետ­րի է­ջէն ա­րա­րո­ղու­թիւ­նը սփռե­լը կրօ­նա­կան ժո­ղո­վի մտա­ծումն էր, որ ա­մէն ծխա­կան՝ ե­թէ ոչ ֆի­զի­քա­պէս, գէթ հո­գե­պէս կառ­չած մնայ իր շրջա­նի ե­կե­ղեց­ւոյն։
Սր­բա­զան հայ­րը ընդգ­ծեց. «Այս ան­սո­վոր պա­րա­գա­նե­րուն մէջ, այն ինչ որ ե­կե­ղե­ցա­բա­նա­կան սկզբուն­քը կը թե­լադ­րէ, որ հա­ւա­տա­ցեալ­ներ ե­կե­ղե­ցիէն ներս միա­տեղ, միա­սիրտ եւ հա­մա­խումբ մաս­նակ­ցին ա­րա­րո­ղու­թեան, հա­կա­ռակ այս սկզբուն­քին, երբ հա­ւա­տա­ցեալ­ներ հա­մա­ցան­ցի ճամ­բով ի­րենց գտնո­ւած տե­ղե­րէն կը հե­տե­ւին, ա­րա­րո­ղու­թեանց հե­տե­ւող նկա­տա­ռե­լի թիւ մը կայ, որ հետզ­հե­տէ կը մեծ­նայ։ Ար­տա­սա­նո­ւած հո­գե­ւոր քա­րոզ­նե­րուն ա­ւե­լի մեծ թի­ւով հե­տե­ւող­ներ կան, ո­րոնց կա­տա­րած նշում­նե­րէն ի յայտ կու գայ թէ կը քննար­կեն, ինչ­պէս նաեւ ի­րենց գո­հու­նա­կու­թիւ­նը կը յայտ­նեն, որ այս սահ­մա­նա­փակ­ման պայ­ման­նե­րուն մէջ ե­կե­ղե­ցին իր հո­գե­ւոր ապ­րու­մի եւ խորհր­դա­ծու­թեան մթնո­լո­տով բա­ցա­կայ չե­ղաւ ի­րենց կեան­քէն»։ Սր­բա­զան հայ­րը ը­սաւ, որ իր ա­ռաջ­նոր­դա­կան պա­տաս­խա­նա­տո­ւու­թեամբ թե­մի բո­լոր շրջան­նե­րու եւ ե­կե­ղե­ցի­նե­րու այ­ցե­լե­լու­թիւն­նե­րը այս ժա­մա­նա­կա­մի­ջո­ցին հասկ­նա­լի եւ բա­նա­ւոր պատ­ճառ­նե­րով ա­ռա­ւե­լա­բար սահ­մա­նա­փա­կո­ւե­ցան Ա­թէն­քի «Ս. Գ­րի­գոր Լու­սա­ւո­րիչ» Մայր ե­կե­ղե­ցիէն եւ Նէոս Գոզ­մո­սի «Ս. Յով­հան­նու Կա­րա­պետ» ե­կե­ղե­ցիէն ներս՝ ո­րոնք նաեւ հա­մա­ցան­ցով սուրբ պա­տա­րա­գի ա­րա­րո­ղու­թիւն­նե­րը ուղ­ղա­կի սփռում կա­տա­րե­լու կա­րե­լիու­թիւն ու­նին եւ այդ մի­ջո­ցով կա­րե­լի դար­ձաւ հո­գե­ւոր խօսք եւ պատ­գամ փո­խան­ցել հա­ւա­տա­ցեալ ժո­ղո­վուր­դին։
Ե­կե­ղե­ցա­կան ա­րա­րո­ղու­թեանց կար­գին, նաեւ Կ­րօ­նա­կան ժո­ղո­վի աշ­խա­տանք­նե­րէն ե­ղաւ տօ­նա­կան օ­րե­րու առ­թիւ առ­ցանց տօ­նա­կա­տա­րու­թիւն կա­տա­րել, ինչ­պէս օ­րի­նակ՝ Վար­դա­նանց հե­րո­սա­մար­տի տօ­նը, որ սփռո­ւե­ցաւ Ա­թէն­քի «Ս. Գ­րի­գոր Լու­սա­ւո­րիչ» ե­կե­ղե­ցիէն՝ հո­գե­ւոր բո­վան­դա­կու­թեամբ եւ հա­մա­ցան­ցէն քա­ղո­ւած ու հա­մադ­րո­ւած վար­դա­նա­նա­շունչ եր­գե­րու մա­տու­ցու­մով։ Հիւ­սի­սա­յին Յու­նաս­տա­նի եր­կու հո­գե­ւոր հո­վիւ­նե­րը եւս հե­ռա­կայ կար­գով մաս­նակ­ցե­ցան յայ­տա­գի­րին։
«­Տօ­նե­րու հետ կա­պո­ւած ժո­ղովր­դա­յին բա­րե­պաշ­տա­կան սո­վո­րու­թիւն­նե­րը պա­հե­լու մտադրու­թեամբ, Տեառ­նըն­դա­ռա­ջի տօ­նին առ­թիւ, նա­խա­տօ­նա­կի ա­րա­րո­ղու­թեան ըն­թաց­քին ե­կե­ղեց­ւոյ խո­րա­նէն վա­ռո­ւած Ք­րիս­տո­սի Լոյ­սը մեր տու­նե­րը տա­նե­լու ա­ւան­դու­թիւ­նը պա­հե­լու հա­մար, նա­խա­ձեռ­նե­ցինք, որ Կի­րա­կի օ­րը ս. պա­տա­րա­գի ա­ւար­տին, տօ­նին յա­տուկ շա­րա­կան­նե­րու եր­գե­ցո­ղու­թեամբ մեր ե­կե­ղե­ցի­նե­րուն մէջ յա­տուկ տե­ղադ­րո­ւած մո­մը սուրբ խո­րա­նէն վա­ռե­լու պա­հուն, հայ­կա­կան ա­մէն տուն նոյն պա­հուն վա­ռէ իր տան մո­մը, այդ­պի­սով Ք­րիս­տո­սի Լոյ­սին հետ նաեւ իր օ­ճա­խը լու­սա­ւո­րէ հայ­կա­կան դա­րա­ւոր ա­ւան­դու­թեամբ վառ մնա­ցած ԵՌԱԳՈՅՆ ճրա­գով, քա­նի որ հայ­կա­կան դրօ­շին ե­ռա­գոյ­նը մարմ­նա­ցումն է հայ­կա­կան ո­գիին եւ ինք­նու­թեան», ընդգ­ծեց Ա­ռաջ­նորդ Սր­բա­զան հայ­րը։
­Նաեւ ա­ւել­ցուց, որ ժո­ղո­վուր­դին հետ կապ պա­հե­լու եւ ա­նոնց մտա­հո­գու­թիւն­նե­րը փա­ռա­տե­լու նա­խան­ձախնդ­րու­թեամբ, հա­մա­վա­րա­կի այս ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նին ծխա­տէր հո­գե­ւոր հո­վիւ­նե­րը շա­րու­նա­կե­ցին հե­ռա­ձայ­նա­յին հա­ղոր­դակ­ցու­թեամբ հե­տաքրք­րո­ւիլ ծխա­կան­նե­րով, յատ­կա­պէս տա­րեց կամ կա­րի­քա­ւոր պա­րա­գա­նե­րով։
Բ­նա­կա­նա­բար, մեր խօ­սակ­ցու­թիւ­նը կեդ­րո­նա­ցաւ նաեւ վար­չա­կան գոր­ծու­նէու­թեան եւ Ազ­գա­յին Ա­ռաջ­նոր­դա­րա­նի աշ­խա­տանք­նե­րուն վրայ։
Սր­բա­զան հօր հա­ւաս­տիա­ցու­մով, Ազ­գա­յին Ա­ռաջ­նոր­դա­րա­նի պաշ­տօ­նէու­թիւ­նը կը շա­րու­նա­կէ ա­մէ­նօ­րեայ ներ­կա­յու­թեամբ գրա­սե­նեա­կէն ներս, հե­ռա­ձայ­նա­յին ու հա­մա­ցան­ցի ճամ­բով, հե­տե­ւիլ բո­լոր աշ­խա­տանք­նե­րուն։ Հա­կա­ռակ ա­նոր, որ ընդ­հան­րա­պէս գրա­սե­նեակ­նե­րը այ­ցե­լու չեն ըն­դու­նիր, սա­կայն անհ­րա­ժեշ­տու­թեան պա­րա­գա­յին, ազ­գա­յին­ներ յա­տուկ ժա­մադ­րու­թեամբ կը ներ­կա­յա­նան Ազ­գա­յին Ա­ռաջ­նոր­դա­րան եւ գո­հա­ցում կը տրո­ւի ա­նոնց կա­րիք­նե­րուն։
«Ազ­գա­յին վար­չու­թիւ­նը կը շա­րու­նա­կէ իր աշ­խա­տանք­նե­րը կա­տա­րել եւ օ­րա­կար­գա­յին հար­ցե­րը քննել ժո­ղո­վա­կան հե­ռա­կայ հա­ղոր­դակ­ցու­թեամբ։ Կա­րե­ւոր է նշել, որ յա­ռա­կից Խոր­հուրդ­նե­րը կա­նո­նա­ւոր կը գոր­ծեն եւ հնա­րա­ւո­րու­թեան չա­փով աշ­խա­տանք­ներ կը կա­տա­րեն։
Ն­կա­տե­լով, թէ ազ­գա­յին վար­ժա­րան­նե­րը կը շա­րու­նա­կեն գոր­ծել առ­ցանց դրու­թեամբ, Ու­սում­նա­կան խոր­հուր­դը կը հե­տե­ւի մեր դպրոց­նե­րու գոր­ծու­նէու­թեան եւ պե­տա­կան հրա­հանգ­նե­րուն հա­մա­ձայն ա­մէն ինչ կը կա­տա­րո­ւի ըստ պատ­շա­ճի։ Ու­սում­նա­կան խոր­հուր­դը մնա­յուն կա­պի մէջ կը գտնո­ւի վար­ժա­րան­նե­րու տնօ­րէ­նու­թիւն­նե­րուն հետ։ Նոյն­պէս, Կա­լո­ւա­ծոց յաձ­նա­խում­բի ազ­գա­պատ­կան կա­լո­ւած­նե­րու խնա­մա­տա­րու­թիւ­նը կը կա­տա­րո­ւի՝ հա­կա­ռակ շրջա­գա­յու­թեանց սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րուն։ Ազ­գա­յին վար­չու­թիւ­նը, հարկ ե­ղած պա­րա­գա­նե­րուն, կը շա­րու­նա­կէ մնա­յուն կա­պի մէջ ըլ­լալ Թա­ղա­յին խոր­հուրդ­նե­րուն հետ։ Ար­դէն, թե­մա­կան կարգ մը հար­ցե­րով, հա­մա­ցան­ցի վրայ եր­կու հանգ­րուան­նե­րով, Ատ­տի­կէ եւ Հիւ­սի­սա­յին Յու­նաս­տա­նի բո­լոր թա­ղա­յին խոր­հուրդ­նե­րուն հետ ա­ռանձ­նա­բար ժո­ղո­վա­կան աշ­խա­տանք­ներ կա­տա­րո­ւե­ցան», ման­րա­մաս­նեց Սր­բա­զան հայ­րը։
­Մեր զրոյ­ցի ա­ւար­տին, Սր­բա­զան հայ­րը ան­գամ մը եւս ընդգ­ծեց, որ ներ­կայ պայ­ման­նե­րուն մէջ աշ­խա­տանք­նե­րը ի­րենց ըն­թաց­քով կը շա­րու­նա­կո­ւին։ Ան հա­մո­զում յայտ­նեց մե­զի, որ մարդ­կու­թիւ­նը մտած է հա­մաշ­խար­հա­յին նոր հա­մա­կար­գի ձե­ւա­ւոր­ման փու­լին մէջ։ Թէ գա­լիք օ­րե­րուն երբ եւ ինչ­քա­նով բնա­կա­նոն կեան­քի պայ­ման­նե­րուն կը վե­րա­դառ­նանք, տա­կա­ւին շատ ալ յստակ չէ։ Այ­սու­հան­դերձ, շեշ­տեց ան, որ Ազ­գա­յին իշ­խա­նու­թեանց աշ­խա­տանք­նե­րուն հիմ­նա­կան նպա­տակն է, ա­մէն տե­սակ կա­րե­լիու­թիւն­նե­րով հա­ղոր­դակ­ցու­թեան մէջ մնալ մեր ժո­ղո­վուր­դին հետ՝ հո­գե­ւոր եւ ազ­գա­յին պատ­գամ­նե­րը առ­կայ պա­հե­լով ի­րենց կեան­քէն ներս։ ­Գե­ղամ ար­քե­պիս­կո­պոս եզ­րա­փա­կեց, որ կեան­քը կը շա­րու­նա­կո­ւի միշտ այն յոյ­սով, որ այս մղձա­ւան­ջը օր մը պի­տի փա­րա­տի, կամ ալ՝ ա­նոր հետ հաշտ ապ­րե­լու վար­ժու­թիւ­նը ձեռք պէտք է բե­րել։

«ՀԱՄԱԶԳԱՅԻՆ» ՀԱՅ ԿՐԹԱԿԱՆ ԵՒ ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ՄԻՈՒԹԻՒՆ

Կապ հաս­տա­տե­լով «­Հա­մազ­գա­յին»ի Յու­նաս­տա­նի Շր­ջա­նա­յին վար­չու­թեան ա­տե­նա­պե­տու­հի ընկ. Յու­լիա­նա Մա­նու­կեա­նին հետ, զրու­ցե­ցինք յու­նա­հայ գա­ղու­թի մշա­կու­թա­յին գոր­ծու­նէու­թեան մա­սին, որ նոյն­պէս ընդ­հա­տո­ւե­ցաւ եւ մեծ մա­սամբ տու­ժեց թա­գա­վա­րա­կին հե­տե­ւան­քով։
­Մեր զրու­ցա­կի­ցը կը շեշ­տէ, թէ գոր­ծու­նէու­թեան կա­սե­ցու­մը իր ծանր ազ­դե­ցու­թիւ­նը ու­նե­ցաւ միու­թեան «­Յա­կոբ Փա­փա­զեան» երգ­չա­խում­բի, ինչ­պէս նաեւ «­Նա­յի­րի», «­Նա­նօր» եւ «­Մա­րա­լօ» պա­րա­խում­բե­րուն վրայ։ Մեր ա­կումբ­նե­րուն մէջ գրե­թէ ա­մէ­նօ­րեայ ներ­կա­յու­թիւն ու­նե­ցող փոք­րիկ­նե­րը եւ ե­րի­տա­սարդ­նե­րը տա­րիէ մը ի վեր զրկո­ւած են հայ­կա­կան ժո­ղովր­դա­յին պա­րե­րու ու­սու­ցու­մէն, իսկ երգ­չա­խում­բի ան­դամ­ներն ալ ստի­պո­ղա­բար հե­ռու կը մնան եր­գե­րու ու­սու­ցու­մէն։ Բ­նա­կա­նա­բար, այն­քան փնտռո­ւած եր­գի ու պա­րի հա­մոյթ­նե­րը ի­րա­գոր­ծե­լու ծրա­գիր­նե­րը կանգ ա­ռած են, յու­սա­լով, թէ դար­ձեալ «­Հա­մազ­գա­յին»ի այս կա­րե­ւոր ո­լորտ­նե­րը պի­տի վե­րագտ­նեն ի­րենց աշ­խու­ժու­թիւ­նը։
Շր­ջա­գի­ծի մէջ առ­նե­լով կա­տա­րո­ւած գոր­ծու­նէու­թիւ­նը, ըն­կե­րու­հին յայտ­նեց. «­Թա­գա­վա­րա­կի ար­գե­լա­փա­կու­մը ա­ռի­թը ըն­ծա­յեց վար­չա­կան միա­ւոր­նե­րուն եւ յատ­կա­պէս Շրջ. վար­չու­թեան, հա­մադ­րե­լով ու կա­նո­նա­ւո­րե­լով, օգ­տա­գոր­ծե­լու միու­թեան հսկայ ար­խի­ւը, որ ա­ւե­լի քան 70 տա­րո­ւայ շատ աշ­խուժ, ըն­դար­ձակ ու բազ­մա­մարզ գոր­ծու­նէու­թեան մը պատ­կե­րը կը նե­րառ­նէ։ Այս աշ­խա­տան­քը դեռ ըն­թաց­քի մէջ է եւ շատ մեծ խան­դա­վա­ռու­թեամբ կը կա­տա­րո­ւի՝ վա­յե­լե­լով նաեւ մեր գա­ղու­թի ան­դամ­նե­րու օ­ժան­դա­կու­թիւ­նը։ Թա­տե­րա­կան, երգ­չախմ­բա­յին, պա­րա­յին եւ մշա­կու­թա­յին այն­պի­սի հա­րուստ ար­խիւ մը կազ­մո­ւած է, ուր կ­՚ան­մա­հա­նան մեր գա­ղու­թի նո­ւի­րեալ­նե­րու մշա­կու­թա­յին գոր­ծե­րը։ Տա­կաւ առ տա­կաւ, այս ար­խի­ւի մէկ մա­սը «­Հա­մազ­գա­յին»ը սկսած է հան­րու­թեան սե­փա­կա­նու­թիւ­նը դարձ­նել հա­մա­ցան­ցի մի­ջո­ցով։ Նոյն­պէս, աշ­խու­ժօ­րէն կը գոր­ծէ Միու­թեան դի­մա­տետ­րի է­ջը, որ մե­ծա­պէս կը սա­տա­րէ ժո­ղո­վուր­դի եւ հա­մազ­գայ­նա­կան ան­դամ­նե­րուն հետ կա­պը պահ­պա­նե­լու ջան­քե­րուն»։
Խնդ­րե­ցինք մեր զրու­ցա­կի­ցէն ա­ւե­լի ման­րա­մաս­նել կա­տա­րո­ւած աշ­խա­տանք­նե­րուն մա­սին։
Ընկ. Յ. Մա­նու­կեան գո­հու­նա­կու­թեամբ հաս­տա­տեց, որ «­Հա­մազ­գա­յին»ի վար­չու­թիւն­նե­րը եւ յանձ­նա­խում­բե­րը վերսկ­սած են ծրագ­րել ի­րենց յա­ռա­ջի­կայ գոր­ծու­նէու­թիւնն ու ե­լոյթ­նե­րը՝ սպա­սե­լով հա­մա­ճա­րա­կի պատ­ճա­ռով թե­լադ­րո­ւած սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րու ա­ւար­տին։ Տար­բեր նա­խա­ձեռ­նու­թիւն­ներ ի­րա­կա­նա­ցան «Hamazkayin Greece» դի­մա­տետ­րի է­ջի մի­ջո­ցով. ներ­կա­յա­ցուե­ցան նկար­չու­թեան, ձե­ռա­յին աշ­խա­տանք­նե­րու ծրա­գիր­ներ, ա­պա աս­մուն­քի, եր­գի, նո­ւա­գի կա­տա­րում­ներ, ուր ան­հատ կա­տա­րող­ներ ի­րենց գոր­ծե­րը ներ­կա­յա­ցու­ցին։ Կ’ար­ժէ նշել, թէ յու­նա­հայ մե­ծա­տա­ղանդ ե­րա­ժիշտ Յա­կոբ Փա­փա­զեա­նի ար­խիւ­նե­րը վեր­ջին տա­րո­ւան ըն­թաց­քին իր ըն­տա­նի­քին կող­մէ նո­ւի­րո­ւե­ցան «­Հա­մազ­գա­յին»ի Շրջ. վար­չու­թեան։ Ա­նոնք կը պա­րու­նա­կեն ե­րաժշ­տա­հա­նի գոր­ծերն ու նօ­թագ­րու­թիւն­նե­րը, ո­րոնք պատ­մա­կան եւ մշա­կու­թա­յին մեծ ար­ժէք կը ներ­կա­յաց­նեն։ Վար­չու­թեան ծրա­գիր­նե­րէն մէկն է հե­տա­գա­յին ձեռ­նարկ մը կազ­մա­կեր­պել՝ օգ­տա­գոր­ծե­լով ար­խիւ­նե­րը եւ հան­րու­թեան մատ­չե­լի դարձ­նե­լով այդ հա­րուստ հա­ւա­քա­ծոն։
Ար­ցա­խի վրայ շղթա­յա­զեր­ծո­ւած պա­տե­րազ­մէն ետք եւ ա­զե­րի­նե­րու կող­մէ հայ­կա­կան մշա­կու­թա­յին կո­թող­նե­րու վրայ կա­տա­րո­ւած պղծում­նե­րը դա­տա­պար­տե­լով, «­Հա­մազ­գա­յին»ի Շր­ջա­նա­յին վար­չու­թիւ­նը եւ Գո­մո­թի­նիի մշա­կու­թա­յին միու­թիւ­նը նա­մակ ղրկե­ցին UNESCO-ի Ա­թէն­քի գրա­սե­նեա­կին եւ Ռու­սիոյ դես­պա­նա­տան՝ պա­հան­ջե­լով Ար­ցա­խի յու­շար­ձան­նե­րու մշա­կու­թա­յին ժա­ռան­գու­թեան պահ­պա­նու­մը։
­Գե­ղա­րո­ւես­տա­կան միա­ւոր­նե­րու գոր­ծու­նէու­թեան մա­սին խօ­սե­լով, մեր խօ­սա­կի­ցը յայտ­նեց, որ միու­թիւ­նը մաս­նակ­ցե­ցաւ Պա­րի մի­ջազ­գա­յին խոր­հուր­դի (CID) առ­ցանց խորհր­դա­ժո­ղո­վին՝ ներ­կա­յաց­նե­լով «­Հա­մազ­գա­յին»ի գոր­ծու­նէու­թիւ­նը։
Նաեւ, պա­րա­խում­բի վար­չու­թիւ­նը փո­խադ­րած է տա­րազ­նե­րը «Ս.­Յա­կոբ» ե­կե­ղեց­ւոյ թա­ղա­կա­նու­թեան կող­մէ տրա­մադ­րո­ւած սե­նեա­կը. այն նա­խա­պէս նո­րո­գո­ւե­ցաւ, մաք­րո­ւե­ցաւ ու ներ­կո­ւե­ցաւ, ա­պա տա­րազ­նե­րը զե­տե­ղուե­ցան պա­հա­րա­նե­րու մէջ։ Այժմ, ա­պա­հով տեղ ըլ­լա­լով, կա­րե­լի է ա­նոնք օգ­տա­գոր­ծել ա­պա­գայ ե­լոյթ­նե­րուն հա­մար։ Թա­տե­րա­կա­նի յանձ­նա­խում­բը կը սեր­տէ թա­տեր­գու­թիւն­ներ՝ ընտ­րե­լու հա­մար մէկ ա­րար­նոց ներ­կա­յա­ցում մը, հա­մա­ճա­րա­կէն վերջ աշ­խա­տանք­նե­րը ան­մի­ջա­կա­նօ­րէն սկսե­լու նպա­տա­կով։
Ն­կա­տե­լով, թէ «­Հա­մազ­գա­յին»ի գոր­ծու­նէու­թեան բնոյ­թը ե­ղած է հան­րա­յին, ընկ. ա­տե­նա­պե­տու­հին յոյս յայտ­նեց, որ հա­մա­ճա­րա­կի վտան­գի վե­րա­ցու­մէն ետք, միու­թիւ­նը ի վի­ճա­կի պի­տի ըլ­լայ ա­ւե­լի մեծ թա­փով ծա­ւա­լե­լու իր ծրա­գիր­նե­րը եւ ժո­ղո­վուր­դին հրամց­նե­լու մշա­կու­թա­յին ո­րա­կա­ւոր ե­լոյթ­ներ։

ՀԱՅ ՄԱՐՄՆԱԿՐԹԱԿԱՆ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՄԻՈՒԹԻՒՆ (Հ.Մ.Ը.Մ.)

Թա­գա­վա­րա­կի պատ­ճա­ռով ստի­պո­ղա­կան սեղ­մում­նե­րու հե­տե­ւան­քը մե­ծա­պէս ազ­դեց Յու­նաս­տա­նի Հ.Մ.Ը.Մ.-ի գոր­ծու­նէու­թեան վրայ։ Մեր զրու­ցա­կիցն է Շրջա­նա­յին վար­չու­թեան փո­խա­տե­նա­պետ եղբ. Հայ­կազ Տէօք­մէ­ճեան, որ ցա­ւով մատ­նան­շեց, թէ Հ.Մ.Ը.Մ.-ի մար­զա­կան գոր­ծու­նէու­թիւ­նը կանգ ա­ռած է պե­տա­կան ո­րո­շում­նե­րու հի­ման վրայ, խում­բե­րու մար­զիկ­նե­րը հե­ռու պա­հե­լով հա­ւա­քա­կան փոր­ձե­րու եւ մրցում­նե­րու գոր­ծու­նէու­թե­նէն, ինչ­պէս նաեւ՝ հայ­կա­կան ա­կումբ­նե­րուն մէջ Հ.Մ.Ը.Մ.-ա­կան կեան­քի աշ­խու­ժու­թե­նէն։
Այ­սու­հան­դերձ, եղ­բայ­րը կը նշէ, որ Հ.Մ.Ը.Մ.-ին հա­մար մեծ մար­տահ­րա­ւէր մը ե­ղաւ վար­չա­կան եւ սկաու­տա­կան կեան­քի շա­րու­նա­կու­թիւ­նը, թէ­կուզ հա­մա­ցան­ցի ըն­ձե­ռած կա­րե­լիու­թիւն­նե­րով։ Ան­պա­կաս էին ներ­քին եւ հա­մա­հայ­կա­կան ժո­ղով­նե­րու կամ ծրա­գիր­նե­րու առ­ցանց մաս­նակ­ցու­թիւն­նե­րը, ո­րոնք միու­թեան ան­դամ­նե­րուն ա­ռի­թը ըն­ծա­յե­ցին կեն­դա­նի պա­հել աշ­խա­տան­քի եւ նո­ւի­րու­մի ո­գին։
Եղբ. Հ. Տէօք­մէ­ճեան մէկ առ մէկ թո­ւեց այն աշ­խա­տանք­նե­րը, ո­րոնք վեր­ջին մէկ տա­րո­ւան ըն­թաց­քին ի­րա­գոր­ծո­ւե­ցան՝ յատ­կա­պէս վար­չա­կան եւ սկաու­տա­կան մար­զե­րուն մէջ։
Ան­ցեալ տա­րո­ւան Մար­տին, տե­ղի ու­նե­ցաւ առ­ցանց հան­դի­պում Հ.Մ.Ը.Մ.ի Կեդ­րո­նա­կան վար­չու­թեան հետ, տե­ղե­կաց­նե­լու հա­մար Յու­նաս­տա­նի շրջա­նի՝ թա­գա­վա­րա­կին պատ­ճա­ռով դի­մագ­րա­ւած դժո­ւա­րու­թիւն­նե­րուն մա­սին:
10 Ապ­րիլ 2020-ին, Հ.Մ.Ը.Մ.ի Կեդ­րո­նա­կան վար­չու­թեան հրա­ւե­րով մաս­նակ­ցու­թիւն ե­ղաւ միու­թեան Եւ­րո­պա­յի վար­չու­թիւն­նե­րու ա­տե­նա­պետ­նե­րու հետ առ­ցանց տե­սա­ժո­ղո­վին:
­Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նու­թեան 105-ա­մեայ տա­րե­լի­ցին ա­ռի­թով, Շրջ. Վար­չու­թիւ­նը եւ վար­չա­կան բո­լոր միա­ւոր­նե­րը կա­տա­րե­ցին քա­րոզ­չա­կան առ­ցանց աշ­խա­տանք միու­թեան Դի­մա­տետ­րի է­ջին վրայ։
Ապ­րիլ եւ Մա­յիս ա­միս­նե­րուն կազ­մա­կեր­պո­ւե­ցաւ առ­ցանց միջ­վար­չա­կան ժո­ղով մաս­նա­ճիւ­ղե­րուն հետ, ինչ­պէս նաեւ՝ առ­ցանց հան­դի­պում Շր­ջա­նա­յին սկաու­տա­կան խոր­հուր­դին հետ:
­Հա­մա-Հ.Մ.Ը.Մ.ա­կան խմբա­պե­տա­կան 8րդ հա­մա­գու­մա­րը, ո­րը տե­ղի պի­տի ու­նե­նար Գիւմ­րիի մէջ՝ 26-31 Յու­լի­սի 2020-ին, թա­գա­վա­րա­կի պատ­ճա­ռով ի­րա­գոր­ծո­ւե­ցաւ առ­ցանց կեր­պով 25 Յու­լի­սէն մին­չեւ 15 Օ­գոս­տոս 2020։ Ա­նոր մաս­նակ­ցու­թիւն բե­րաւ մաս­նա­ճիւ­ղի խմբա­պետ եղբ. Վի­գէն Մի­նա­սեան:
Ն­կա­տի առ­նե­լով թա­գա­վա­րա­կի ար­տա­կարգ պայ­ման­նե­րը, Սեպ­տեմ­բեր 2020-էն մին­չեւ այ­սօր գայ­լի­կա­կան եւ սկաու­տա­կան շա­բա­թա­կան հան­դի­պում­նե­րը տե­ղի կ­՚ու­նե­նան հե­ռա­վար կեր­պով։ Բո­լոր հան­դի­պում­նե­րը պատ­շա­ճե­ցո­ւած են հա­մա­ցան­ցի մթնո­լոր­տին եւ ըն­ձե­ռած կա­րե­լիու­թիւն­նե­րուն։
­Կազ­մա­կեր­պա­կան, դաս­տիա­րակ­չա­կան ու­ղե­ցոյ­ցի եւ սկաու­տա­կան նիւ­թե­րու ներ­կա­յա­ցու­մով ի­րա­գոր­ծո­ւե­ցան առ­ցանց հան­դի­պում­ներ, ո­րոնց մա­նակ­ցե­ցան մեծ թի­ւով սկաուտ խմբա­պետ­ներ։ Դա­սա­խօ­սե­ցին Հ.Մ.Ը.Մ.-ի Կեդ­րո­նա­կան վար­չու­թեան ա­տե­նա­պետ եղբ. Վա­չէ Նա­ճա­րեան եւ եղբ. Յա­րու­թիւն Մա­նու­կեան։
­Միու­թիւ­նը ըն­դա­ռա­ջե­լով Հ.Կ.Խ.ի եւ Հ.Գ.­Խա­չի Ար­ցա­խի հա­մար մար­դա­սի­րա­կան օգ­նու­թեան կո­չին, մաս­նակ­ցե­ցաւ Ար­ցա­խի ժո­ղո­վուր­դին ի նպաստ բժշկա­կան ի­րե­րու եւ հա­գուս­տե­ղէ­նի հա­ւա­քու­մին։ Զա­նա­զան ծա­նօ­թու­թիւն­նե­րու շնոր­հիւ, բա­ցի հա­գուս­տե­ղէ­նէ, Հ.Մ.Ը.Մ.-ը կա­րո­ղա­ցաւ ա­պա­հո­վել հաշ­ման­դամ զի­նո­ւոր­նե­րուն հա­մար յա­տուկ կառ­քեր: ­Կա­րե­լի ե­ղաւ կա­պեր հաս­տա­տել Պուլ­կա­րիոյ Հ.Մ.Ը.Մ.-ի սկաու­տա­կան միա­ւո­րին հետ։ Այս կա­պե­րուն շնոր­հիւ, քա­նի մը առ­ցանց հան­դի­պում­ներ կազ­մա­կեր­պե­լու կա­րե­լիու­թիւ­նը ստեղ­ծո­ւե­ցաւ՝ միտ­քե­րու փո­խա­նա­կու­մով եւ փո­խա­դարձ գոր­ծակ­ցու­թեան հնա­րա­ւո­րու­թիւն­նե­րու ա­ռիթ­նե­րը քննե­լով։
Շրջ. Վար­չու­թեան փո­խա­տե­նա­պե­տը ան­գամ մը եւս շեշ­տեց, որ Շրջ. Վար­չու­թիւ­նը եւ բո­լոր միա­ւոր­նե­րը ա­մէն ջանք կը թա­փենք, որ­պէս­զի Հ.Մ.Ը.Մ.-ա­կան կեան­քը շա­րու­նա­կո­ւի այս դժուար պայ­ման­նե­րուն տակ, գէթ հե­ռա­վար ձե­ւով։ Միու­թեան սպա­սումն է, որ բո­լոր դժո­ւա­րու­թիւն­նե­րու վե­րա­ցու­մէն ետք, մար­զա­կան եւ սկաու­տա­կան գոր­ծու­նէու­թիւ­նը պի­տի վե­րա­դառ­նայ իր ան­ցեա­լի պայ­ման­նե­րուն, ա­կումբ­նե­րու եւ մար­զա­դաշ­տե­րուն մէջ հա­մախմ­բե­լով բո­լոր մար­զիկ­նե­րը եւ սկաուտ­նե­րը՝ Հ.Մ.Ը.Մ.-ա­կան ջերմ մթնո­լոր­տի ներ­գոր­ծու­թեամբ։

(­Շա­րու­նա­կե­լի)