Յակոբ (Պերճ) Գրիգորեանի յիշատակին

Տխրունի

­Պա­տո­ւի ա՛ռ…

Յակոբ (Պերճ) Գրիգորեանի յիշատակին
­­
Տե­րե­ւա­թափ եւ նօս­րա­ցում։
Եր­կու դառն զգա­ցում­ներ, ո­րոնք կը պա­տեն մեր էու­թիւ­նը, ա­մէն ան­գամ երբ սի­րե­լի անձ մը եւ յու­նա­հայ գա­ղու­թի նո­ւի­րեալ մը ան­դարձ մեկ­նու­մի ճամ­բան կ­­՚առ­նէ։
Ո՞վ ծա­նօթ չէր եղբ. ­­Պեր­ճին։ Չ­կար անձ մը, որ ճանչ­ցած չըլ­լար Հ.Մ.Ը.Մ.ի ծո­ցէն ծնած հա­մեստ, բայց իր գոր­ծի ու նո­ւի­րու­մի մե­ծու­թեան տէր՝ սի­րե­լի սկաու­տա­պե­տը։
1953ի ­­Քե­ֆա­լո­նիա­յի ա­ղէ­տը խոր բաց մը ձգեց իր հո­գիին մէջ։ ­­Կար­ծես, ա­նի­կա ե­ղաւ մղձա­ւանջ մը, ծա­ծուկ տա­ռա­պանք մը՝ այն ող­բա­լի տե­սա­րա­նին առջեւ, ո­րուն դէմ յան­դի­ման ե­կաւ ան եւ իր գլխա­ւո­րած Հ.Մ.Ը.Մ.ի սկաուտ­նե­րու փրկա­րար խում­բը։
­­Պատ­մեց ու պատ­մեց ա­ղէ­տին մա­սին։ ­­Մէկ առ մէկ, իր ձեռ­քե­րէն ան­ցած բո­լոր սկաուտ­նե­րը ի­մա­ցան այն օ­րե­րուն մա­սին։ ­­Մի քա­նի տա­րի­ներ ա­ռաջ, ան թուղ­թին յանձ­նեց իր յու­շե­րը այդ տխուր օ­րե­րէն, ո­րոնք լոյս տե­սան «Ա­զատ Օր»ի է­ջէ­րէն։ Ինք­նա­գո­վու­մի եւ պար­ծան­քի նշոյլ իսկ չկար իր բեր­նէն ե­լած խօս­քե­րուն մէջ։ ­­Կար տի­պար սկաու­տի մը պա­տուա­ւոր բա­րի գոր­ծը, կար Հ.Մ.Ը.Մ.ի ո­գիին ու նշա­նա­բա­նին բո­վան­դակ մարմ­նա­ցու­մը, ո­րուն կեն­դա­նի օ­րի­նա­կը հան­դի­սա­ցաւ ան, մին­չեւ իր կեան­քի վեր­ջին կա­թիլ­նե­րը։ Այս­պէ՛ս գիտ­ցաւ ապ­րիլ ու գոր­ծել Հ.Մ.Ը.Մ.էն ներս եւ դուրս՝ եղբ. ­­Պեր­ճը։
Իր ա­նո­ւան նման պեր­ճու­թիւն մը կը ցայ­տէր ա­նոր հո­գիէն, պեր­ճա­խօս էր ի՛ր գոր­ծը, յար ու նման իր ազ­նիւ սրտին, ան­սահ­ման բա­րու­թեան։
45 եր­կար տա­րի­ներ, ան օ­րի­նա­կե­լի ծա­ռա­յու­թիւն մա­տու­ցեց ­­Գո­քի­նիոյ «Ս. ­­Յա­կոբ» ե­կե­ղեց­ւոյ ­­Թա­ղա­յին խոր­հուր­դին մէջ՝ որ­պէս ան­դամ եւ եր­կա­րա­մեայ ա­տե­նա­պետ։ Անն­կա­րագ­րե­լի բա­րո­յա­կան եւ նիւ­թա­կան զո­հա­բե­րու­թեամբ շէն­ցուց եւ պայ­ծա­ռա­ցուց քա­րե­ղէն կա­ռու­ցո­ւած­քը, որ­պէս­զի ո­գե­ղէ­նը լու­սա­ւո­րո­ւի հո­գե­ւոր հաս­տա­տու­թեան մէջ։
­­Նոյն հա­ւա­տար­մու­թեամբ փա­րե­ցաւ ­­Գո­քի­նիոյ «­­Զա­ւա­րեան» կեդրո­նի կանգ­նու­մին, մաս կազ­մե­լով շի­նու­թեան յանձ­նա­խում­բին եւ գործ­նա­պէս մաս­նա­կից դառ­նա­լով այն մեծ տես­լա­կա­նի ի­րա­գոր­ծու­մին։
Իր յոգ­նա­բեկ մար­մի­նը տո­կաց մին­չեւ խոր ծե­րու­թիւն եւ վերջ­նա­կա­նապէս ան­դե­նա­կա­նին ան­ցաւ ­­Շա­բաթ՝ 25 ­­Յու­նո­ւա­րի կէ­սօ­րին, նոյն օ­րը, որ իր շնոր­հա­լի զա­ւա­կը՝ խմբա­վար Մկր­տիչ Գ­րի­գո­րեան, «­­Յա­կոբ ­­Փա­փա­զեան» երգ­չա­խում­բի բա­ցա­ռիկ հա­մեր­գով պան­ծա­ցուց ան­մահն ­­Կո­մի­տա­սի 150ա­մեա­կը։
­­Հա­ւա­նա­բար, հո­գե­պէս հոն էր եղբ. ­­Պեր­ճը՝ ժպտա­դէմ ու գո­հու­նակ, կո­մի­տա­սեան մե­ղե­դի­նե­րու հմայ­քը ըմ­բոշխ­նե­լու ծա­րա­ւով։
­­Թաղ­ման ա­րա­րո­ղու­թիւ­նը տե­ղի ու­նե­ցաւ ­­Չո­րեք­շաբ­թի՝ 29 ­­Յու­նուա­րին, նա­խա­գա­հու­թեամբ Ա­ռաջ­նորդ Սր­բա­զան հօր։ Իր քա­րո­զին մէջ, Սր­բա­զան հայ­րը վեր ա­ռաւ հան­գու­ցեա­լի բազ­մա­պի­սի ար­ժա­նիք­նե­րը, ո­րոնք պի­տի շա­րու­նա­կեն որ­պէս կեն­դա­նի օ­րի­նակ ծա­ռա­յել։ Հ.Մ.Ը.Մ.ի ա­նու­նով, դամ­բա­նա­կան ար­տա­սա­նեց քոյր ­­Մար­լէն ­­Տա­քէ­սեան, ա­պա կար­դաց Հ.Մ.Ը.Մ.ի ­­Կեդ­րո­նա­կան վար­չու­թեան ցա­ւակ­ցա­գի­րը։ Իր սրտի խօս­քը ար­տա­սա­նեց եղբ. ­­Պօ­ղոս ­­Չո­լա­քեան։
Հ.Մ.Ը.Մ.ի սկաուտ­նե­րը վեր­ջին բա­րե­ւը տո­ւին մեր սի­րե­լի սկաու­տա­պե­տին։
Եղբ. ­­Պերճ, բո­լո՛ր սկաուտ­ներդ պա­տո­ւի կանգ­նած են առ­ջեւդ։
Ան­ցի՛ր հպարտ, ան­ցի՛ր խրոխտ։

Ք.Է.

­­Յու­նաս­տա­նի Հ.Մ.Ը.Մ.ի Շր­ջա­նա­յին վար­չու­թեան կող­մէ՝
քոյր ­­Մար­լէն Տա­քէ­սեա­նի դամ­բա­նա­կա­նը

Ս­փիւռք, հա­յու­թիւն, հայ­կա­կան կա­ռոյց­ներ՝ այս պա­հուս գո­յու­թիւն պի­տի չու­նե­նա­յին ա­ռանց ­­Պերճ Գ­րի­գո­րեա­նի նման ան­ձե­րու զո­հա­բե­րու­թեան, նո­ւի­րո­ւա­ծու­թեան:
Չենք կրնար սոր­վեց­նել ­­Յու­նաս­տա­նի Հ.Մ.Ը.Մ.ի պատ­մու­թիւ­նը մեր ա­պա­գայ սե­րուն­դին, ա­ռանց անդրա­դառ­նա­լու եղբ. ­­Պերճ Գ­րի­գո­րեա­նին:
Եղբ. ­­Պերճ Գ­րի­գո­րեան ծնած էր 1928ին, Կ­րե­տէ կղզիի Ի­րաք­լիոյ քա­ղա­քին մէջ, ուր իր ծնող­քը 1922ին ­­Փոքր Ա­սիոյ Զ­միւռ­նա­յէն հա­սած են գաղ­թա­կան:
1929ին կը փո­խադ­րո­ւին ­­Փի­րէա, ­­Գո­քի­նիոյ հա­յա­շատ թա­ղա­մա­սը: ­­Կը յա­ճա­խէ Հ.Կ.խա­չի «­­Զա­ւա­րեան» վար­ժա­րա­նը ուր­կէ կ­­՚ըլ­լայ շրջա­նա­ւարտ:
­­Մա­նուկ տա­րի­քէն կը միա­նայ Հ.Մ.Ը.Մ.ի ըն­տա­նի­քին: ­­Հա­մաշ­խա­րա­յին պա­տե­րազ­մի ըն­թաց­քին պար­տադ­րո­ւած դա­դա­րէն ետք, 1945 թո­ւա­կա­նին եղբ. ­­Կար­պիս ­­Տէր ­­Մես­րո­պեա­նին հետ կը հա­մախմբեն ­­Գո­քի­նիոյ թա­ղա­մա­սի ե­րի­տա­սարդ­ներն ու փոք­րե­րը եւ կը վե­րա­կազ­մեն Հ.Մ.Ը.Մ.ի սկաու­տու­թիւ­նը: 1946-47ին եւ 1949ին ­­Գո­քի­նիոյ սկաու­տա­կան շար­քե­րու խմբա­պե­տի, ա­ռաջ­նոր­դի եւ մեծ թի­ւով վա­րիչ­նե­րու ար­տա­գաղ­թը ­­Յու­նաս­տա­նէն դէ­պի ­­Հա­յաս­տան, Ար­ժան­թին եւ այ­լուր, ժա­մա­նա­կա­ւոր ար­գելք կը հան­դի­սա­նայ աս­տի­ճա­նա­ւո­րա­կան ցան­ցի կազ­մու­թեան: Այ­սու­հան­դերձ, մնա­ցող­նե­րը մեծ հա­ւատ­քով կը վե­րա­կազ­մեն սկաու­տա­կան շար­քե­րը եւ խմբա­պե­տու­թիւ­նը կը ստանց­նէ եղբ. ­­Պերճ Գ­րի­գո­րեան:
1953ի Օ­գոս­տո­սին, երբ ­­Քէ­ֆա­լո­նիա կղզիի երկ­րա­շար­ժին ցա­ւա­լի լու­ռը ար­դէն տա­րա­ծո­ւած է, եղբ. Գ­րի­գո­րեան խումբ մը սկաուտ­նե­րու հետ կը շտա­պէ կղզին, կա­տա­րե­լու սկաու­տա­կան պար­տա­կա­նու­թիւ­նը, այ­սինքն՝ հաս­նիլ օգ­նու­թեան:
­­Հայ սկաուտ­նե­րու փրկա­խում­բը ան­մի­ջա­պէս գոր­ծի կ­­՚անց­նի։ Փ­լա­տակ­նե­րուն տա­կէն կը յա­ջո­ղին փրկել տեղ­ւոյն հի­ւան­դա­նո­ցի վի­րա­բու­ժա­կան գոր­ծիք­նե­րը, ինչ­պէս նաեւ հի­ւան­դա­նո­ցի գան­ձը:
­­Նոյն ժա­մա­նակ, եղբ. ­­Պերճ Գ­րի­գո­րեան, իր կեան­քը վտան­գե­լով, փլա­տակ­նե­րու տա­կէն կ­­՚ա­զա­տէ ծե­րու­նի զոյգ մը եւ փոք­րիկ մը:
Իր այս ա­րիու­թեան հա­մար եղ­բայ­րը կ­­՚ար­ժա­նա­նայ ­­Յու­նաս­տա­նի ­­Զի­նեալ ու­ժե­րու «­­Պա­տո­ւոյ» շքա­նա­շա­նին:
Եղբ. ­­Պեր­ճը կը շա­րու­նա­կէ իր սկաու­տա­կան աշ­խա­տան­քը մին­չեւ 1970 եւ ան­կէ ետք՝ կը դադ­րի սկաու­տա­կան ըն­թա­ցիկ աշ­խա­տանք­նե­րէն, սա­կայն միշտ նե­ցուկ կը կանգ­նի Հ.Մ.Ը.Մ.ին:
1980ա­կան թո­ւա­կան­նե­րուն երբ Հ.Մ.Ը.Մ.ի սկաու­տու­թիւ­նը եղ­բօր կա­րի­գը կ­­՚ու­նե­նայ, ան ան­գամ մը եւս ա­ռանց վա­րա­նու­մի թե­ւե­րը սոթ­թե­լով կ­­՚անց­նի աշ­խա­տան­քի, պատ­րաս­տե­լու հա­մար նոր սե­րուն­դը:
1986ին եղբ. ­­Պեր­ճին ա­ռաջ­նոր­դու­թեամբ սկաու­տա­կան պա­տո­ւի­րա­կու­թիւն մը կը մաս­նակ­ցի Հ.Մ.Ը.Մ.ի 3րդ ­հա­մա­գա­ղու­թա­յին բա­նա­կու­մին, Անգ­լիա:
Եղբ. ­­Պերճ Գ­րի­գո­րեան միշտ ե­ղաւ տի­պար եւ օ­րի­նա­կե­լի Հ.Մ.Ը.Մ.ա­կան, իր եր­կա­րա­մեայ գոր­ծու­նէու­թեամբ օ­ժան­դա­կեց միու­թեան եւ օգ­տա­կար հան­դի­սա­ցաւ ա­նոր ամ­րապնդ­ման, զար­գաց­ման եւ վե­րել­քին: ­­Միշտ նպա­տակ ու­նե­նա­լով կեր­տել եւ դաս­տիա­րա­կել ա­պա­գայ սե­րուն­դը, հա­ւա­տա­րիմ մնաց Հ.Մ.Ը.Մ.ի «­­Բարձ­րա­ցիր, ­­Բարձ­րա­ցուր» նշա­նա­բա­նին։
Հ.Մ.Ը.Մ.ի Շր­ջա­նա­յին վար­չու­թիւ­նը ար­ժե­ւո­րե­լով եղ­բօր նո­ւի­րա­կան ո­գին, ա­նոր կը պար­գե­ւատ­րէ Հ.Մ.Ը.Մ.ի «­­Ծա­ռա­յու­թեան» շքան­շա­նով, իսկ 2003ի ­­Փետ­րո­ւա­րին, Շր­ջա­նա­յին վար­չու­թեան ա­ռա­ջար­կով եւ Հ.Մ.Ը.Մ.ի ­­Կեդ­րո­նա­կան վար­չու­թեան ո­րո­շու­մով, եղբ. ­­Պերճ Գ­րի­գո­րեան կ­­՚ար­ժա­նա­նայ Հ.Մ.Ը.Մ.ի «Ար­ժա­նեաց» շքան­շա­նին:
Հ.Մ.Ը.Մ.ի մեծ ըն­տա­նի­քին կող­մէն մեր խո­րին ցա­ւակ­ցու­թիւնն­նե­րը կը յայտ­նենք ըն­տա­նի­քի պա­րա­գա­նե­րուն, հա­րա­զատ­նե­րուն եւ յատ­կա­պէս զա­ւակ­նե­րուն՝ Մկր­տիչ եւ ­­Մա­րօ Գ­րի­գո­րեան­նե­րուն ու ի­րենց ըն­տա­նիք­նե­րուն։
Սի­րե­լի եղ­բայր ­­Պերճ՝ յի­շա­տակդ ան­մառ պի­տի մնայ. հո­ղը թե­թեւ ըլ­լայ վրադ ։

Հ.Մ.Ը.Մ.ի ­­Կեդ­րո­նա­կան վար­չու­թեան ցա­ւակ­ցա­կան գի­րը

Հ.Մ.Ը.Մ.ի ­­Յու­նաս­տա­նի Շրջա­նա­յին վար­չու­թեան եւ սգա­կիր Գ­րի­գո­րեան ըն­տա­նի­քին Խոր ցա­ւով ու վիշ­տով ստա­ցանք «Ար­ժա­նեաց» շքան­շա­նա­կիր եղբ. ­­Պերճ Գ­րի­գո­րեա­նի մա­հո­ւան գոյ­ժը։ Վաս­տա­կա­ւոր եղ­բօր մա­հով Հ.Մ.Ը.Մ.ի մեծ ըն­տա­նի­քը կը կորսնց­նէ հա­ւա­տա­ւոր միու­թե­նա­կան մը, իսկ Հ.Մ.Ը.Մ.ի ­­Յու­նաս­տա­նի շրջա­նը՝ նո­ւի­րեալ Հ.Մ.Ը.Մ.ա­կան մը, ո­րուն բո­վան­դակ կեանքն ու գոր­ծու­նէու­թիւ­նը ե­ղաւ ան­սա­կարկ զո­հա­բե­րու­թիւն մարմ­նակր­թա­կան մեր մեծ միու­թեան ազ­գա­յին նպա­տակ­նե­րուն։
Եղբ. ­­Պերճ Հ.Մ.Ը.Մ.ին ծա­ռա­յեց ամ­բող­ջա­կան հա­ւա­տար­մու­թեամբ եւ գի­տա­կից պա­տաս­խա­նա­տո­ւու­թեամբ։ Ա­նոր յի­շա­տա­կը վառ պի­տի մնայ իր հա­րա­զատ­նե­րուն, սի­րե­լի­նե­րուն եւ շրջա­նի Հ.Մ.Ը.Մ.ա­կան քոյր-եղ­բայր­նե­րուն մօտ, ո­րոնք պի­տի շա­րու­նա­կեն ըն­թա­նալ իր ու­ղիով, գոր­ծե­լով ի սպաս նոր սե­րուն­դի ա­ռողջ դաս­տիա­րա­կու­թեան եւ միու­թե­նա­կան հա­յե­ցի կրթու­թեան, հա­ւա­տա­րիմ Հ.Մ.Ը.Մ.ի նշա­նա­բա­նին՝ «­­Բարձ­րա­ցո՛ւր-բարձ­րա­ցիր»ին։
Այս ա­ռի­թով, Հ.Մ.Ը.Մ.ի ­­Կեդ­րո­նա­կան վար­չու­թիւ­նը կը փո­խան­ցէ իր խո­րազ­գաց ցա­ւակ­ցու­թիւն­նե­րը, ըն­տա­նե­կան պա­րա­գա­նե­րուն հայ­ցե­լով մխի­թա­րու­թիւն, որ­պէս­զի ա­նոնք կա­րե­նան յաղ­թա­հա­րել սի­րե­լի եղ­բօր մա­հո­ւան վիշ­տը։

Հ.Մ.Ը.Մ.Ի ԿԵԴՐՈՆԱԿԱՆ ՎԱՐՉՈՒԹԻՒՆ