ՄԱՆՆԻԿ ՊԷՕՐԷՔՃԵԱՆ – ԱՇՐԵԱՆ
Յիսուս Քրիստոսի խաչելութեան ու ապա Ս. Յարութեան տօնին առիթով, ամէն Հայ Հայաստանի թէ Արցախի մէջ եւ Սփիւռքի տարածքին, վերջին ամիսներու իրադարձութիններէն ազդուած՝ հոգեմտային ալեկոծութեամբ, հիասթափուած ու շուարած, կը դժուարանայ վերագտնել իր ազգային ուժեղ ոգին ու կամքը:
Մեր անցեալի Գողգոթայէն 106 տարիներ ետք, բնական է թէ կը շարունակենք տալ յարգանքի տուրք եւ աղօթք մեր անմեղ նահատակներու յիշատակին: Սակայն, ինչպէ՞ս տոկալ ու վերագտնել ազգային վերածնունդի ուղիղ ճանապարհը, ներկայի նոր Գողգոթային ատեղծած վախի, անձկութեան եւ ապագայի նկատմամբ ահազանգի կացութեան մէջ:
Մեր հինաւուրց ազգը դարերու ընթացքին, հակառակ իր հերոսական պայքարներուն, յաճախ գտնուած է օտար լուծի տակ, ռազմավարական խաչմերուկի աշխարհագրական իր դիրքին պատճառաւ: Մէկ կողմէն ենթակայ եղած է բարբարոսներու արշաւանքներուն, միւս կողմէ կռուախնձոր դարձած է ամէն ժամանակի գերուժերու միջեւ: Այս դիրքը, սակայն, մշակոյթի բնագաւառէն ներս, Արեւմտեան եւ Արեւելեան ազդեցութեանց ներդաշնակ հանդիպումով եւ Հայու ստեղծագործ մտքի կնիքով դրոշմուած, առիթը տուած է մեր ազգին ստեղծելու բարձրորակ մշակոյթ:
Հանրի Ֆօսիյիօն կը տեսնէր Հայաստանը «իբր եզակի մշակութային օճախ, օժտուած լոյս ճառագայթող ուժեղ յատկութեամբ» եւ Իտալացի քաղաքագէտ Լուճեթի «իբր նիւթական, բարոյական եւ մտային զարթօնքի օրրան: Պատահական չէ, որ «UNESCO»ն մեզ որակած է «Creative Nation» ստեղծագործ ազգ:
Դժբախտաբար, Արեւմտեան Հայաստանի մեր պապենական հողերը եւ մեր ժողովուրդը, ինչպէս նաեւ հին ու միջնադարեան թագաւորութիւններ, 11րդ դարէն սկսեալ թրքական արշաւանքներու հետեւանքով, ինկան Օսմանեան լուծի տակ: Յաջորդեցին ստրկութեան վեց մութ դարերը, րայեայի վիճակուած ահռելի կացութեան մէջ:
Ապա, սկսաւ մեր ազգային Գողգոթան, Սուլթան Համիտի օրերու ջարդերով եւ հասաւ գագաթնակէտին ողջ ազգի բնաջնջումի ծրագրով, 1915-ի Ցեղասպանութեան քստմնելի ոճիրով:
Ողջ հայութեան ծանօթ են անջնջելի եւ անժամանցելի ծանրագոյն այդ յանցագործութեան հետեւանքները՝ 1.500.000 մարդկային զոհեր, հազարաւոր յուշակոթողներու կորուստ, Թուրքի եադաղանէն ճողոպրածներու աշխարհի չորս ծագերուն ցրուած հայրենազուրկ սփիւռքահայութեան քաղաքական տեւական աքսոր:
Ծանօթ է, սակայն, նաեւ միայն երեք տարիներ վերջ 1918-ին, մեր ազգային յարութեան հրաշքը անկախ հանրապետութեան հռչակմամբ:
Այս է մեր ազգը, «անկարելիին ազգը» ինչպէս ըսած է Ֆրանց Վերֆել:
Այսօր, ուրեմն, երբ կը գտնուինք նոր Գողգոթայի առաջ, երբ դարձեալ համաթուրական ծրագրին, բարբարոս յանցագործներուն եւ քաղաքակիրթ մեղսակիցներուն զոհը կը դառնանք, կը պարտինք զգաստանալ եւ համահայկական ռազմավարական ազգային ծրագրով ընթանալ դէպի նոր յարութիւն:
Ինչպէ՞ս:
Անտարակոյս, չափազանց ծանր է հակազդեցութեան ուղիղ ճանապարհը գտնել, երբ մեր հոգիները խոցուած են հինգ հազար հերոս տղոց մահով, տասը հազար վիրաւորներու եւ հաշմանդամներու դիմագրաւած տանջանքով, գերիներու եւ անհետ կորածներու մասին մտահոգութեամբ, իրենց ընտանիքներու խոր վիշտով եւ մեր հերոսական Արցախի հողերուն 75%-ի կորուստով: Յստակ է նաեւ, թէ Նոյեմբեր 9-ի տխրահռչակ համաձայնագրի ստորագրումէն վերջ, ո՜չ միային պարտուած այլ մեր ազգային արժանապատուութիւնը կորսնցուցած կը զգանք:
Ուստի, ազգայինը անձնական շահէն գերադասելու հիմնական սկզբունքով, իշխանութիւնը կը պարտի լրջօրէն ընդունիլ իր պատասխանատուութիւնը:
Առաջին հերթին, անշուշտ, ակնկալելի էր անմիջական հրաժարականը այն վարչապետին, որ ստորագրած էր այդ նուաստացուցիչ պայմանագիրը: Առանց դաւաճան կամ ապիկար որակումներու, քանի նման պատասխանատուութիւն մը իր վրայ առած ղեկավար մըն էր, աշխարհի որեւէ երկրի մէջ այլընտրանք չեր կրնար ունենալ: Անհաւատալի կը թուի, որ այն անձը, որուն 2018-ին հաւատաց հայրենի ժողովուրդի մեծ հատուած մը, իբր լաւագոյն ապագայ խոստացող առաջնորդ, ժողովրդավարութիւնը մենատիրական ամբոխավարութեան վերածեց:
Հասկնալի է, թէ ժողովուրդին դիւրին չէ, որ հողային ու մարդկային կորուստներէ վերջ, լսելով Ալիեւէն, թէ մինչեւ իսկ Երեւանը ազերիական է եւ զգալով հայրենիքին սպառնացող վտանգը, կարողանայ արագ իր ազգային պատմական հայավայել դիմագիծը վերագտնել:
Ի խորոց սրտի կը մաղթեմ, որ մեր քոյրերն ու եղբայրները չտարուին հիներու եւ նորերու, սեւերու եւ ճերմակներու, ազգը պառակտող քարոզչութիւններէ: Փտածութիւնը, դժբախտաբար գոյութիւն ունի ամբողջ աշխարհի մէջ, իսկ Հայաստանի մէջ առաւել չափով առնչուած է անցեալի սովետական մտայնութեան հետ ու չի վերաբերիր միայն իշխանութեանց: Կը սիրեմ յուսալ, թէ մեր հայրենակիցները կը յաջողին այլեւս ձերբազատուիլ Հայուն նկարագիրը աղաւաղած 70 տարուայ ամբողջատիրական վարչակարգի մտածելակերպէն: Կը մաղթեմ, որ առաջնորդուին հայու ազգային գաղափարախօսութեամբ, մնալով հաւատարիմ մեր պատմական անցեալին եւ յանուն կրօնքի ու հայրենիքի մղած անհամար պայքարներուն:
Որոշ անձերու տեսակէտը, թէ կարեւոր է արդիականացումը, չի նշանակէր ապազգայնացում եւ համաշխարհայնացում: Ժամանակի հետ քայլ պահելը բնական է, բայց միշտ հայու ինքնութեան անաղարտ ոգիով: Չեմ ուզեր հաւատալ, թէ մեր հայրենակիցները կը տարուին Թուրքիոյ եւ Ատրպեյճանի հետ մեր հողերու միջոցաւ վաճառականական կապերով, կը յաջողին տնտեսական աճ ունենալու խաբկանքէն:
Մեր նոր Գողգոթայէն, դարձեալ դէպի յարութիւն, միակ ճանապարհն է «Հայաստան, Արցախ եւ Սփիւռք եռամիասնութիւնը» չթողուլ լօզունգ, այլ դարձնել գործնական ազգային ծրագիր: Արցախը մերն է եւ սփիւռքահայը օտարացի չէ: Եթէ, փոխանակ պառակտումի, յաջողինք կեանքի կոչել մեր ազգի բոլոր կարողութիւններն ու մասնագիտութիւննեերը կրթութեան, արհեստագիտութեան ու տնտեսութեան ոլորտներէն ներս եւ մեր հերոսական բանակի ու պաշտպանական զինամթերքի հզօրացումը յաջողցնենք, մենք, հետեւողական ճիգերով, դուրս կուգանք ներկայի խղճալի կացութենէն ու կը հասնինք օտարներու կողմէ յարգելի մակարդակի:
Այն ատեն միայն կը յաջողինք լսելի դարձնել մեր ձայնը, արտաքին քաղաքականութեան յստակ ծրագրուած դիւանագիտութեամբ:
Վերջին օրերուն, ողջ հայութիւնը հոգեկան բաւարարութեամբ ընդունեց աշխարհի հզօրագոյն ուժերէն Ա.Մ.Ն.-ի Նախագահ Ճօ Պայտընի կողմէ մեր ազգի Ցեղասպանութեան պաշտօնական ճանաչումը, իբր ցայտուն ապացոյց սփիւռքահայ կազմակերպութիւններու եւ յատկապէս Հայ դատի տասնամեակներու ճիգերուն յաղթական արդիւնքին:
Մենք, ազգային վերածնունդով, ուշ կամ կանուխ, կը յաջողինք իրականացնել Ազատ, Անկախ ու Միացեալ Հայրենիքի մեր երազը:
Օ՜ն, ուրեմն, թանկագին քոյրեր եւ եղբայրներ, վե՜ր կանգնինք ու դառնանք արժանաւոր ժառանգորդները մեր պատուական ազգի նախնիներուն, միշտ հաւատարիմ մնալով հարիւրամեակի խորհրդանշական պատգամին՝ «Յիշենք ու պահանջենք»: