2018թ. Փետրուարի 1ին տեղի ունեցաւ Հ.Յ.Դ. Բիւրոյի եւ Հ.Յ.Դ. Հայաստանի Գերագոյն Մարմինի հերթական` արդէն երրորդ ընդլայնուած նիստը: Օրակարգի գլխաւոր թեման քաղաքական կոալիցիայի (համախոհութեան) շուրջ մէկամեայ գործունէութիւնն էր՝ առկայ ձեռքբերումների, բացերի ու թերութիւնների գնահատումը, նաեւ՝ առաջիկայ անելիքների ու մարտահրաւէրների արձանագրումը, դրանք յաղթահարելու պատասխանատու աշխատանքի կարեւորումը: Ներկայացուած զեկոյցների եւ քննարկման արդիւնքում կատարուեցին հետեւեալ հաստատումները.
1. Անցումը՝ խորհրդարանական կառավարման նոր սկզբի, երկրի առաջընթաց զարգացման խոչընդոտները յաղթահարելու հնարաւորութիւն է՝ առանց զիջելու մեր ազգային-պետական ռազմավարական շահերը: Համակարգային, որակական բարեփոխումները խորացնելու, անշրջելի դարձնելու անհրաժեշտ նախապայմաններ են ստեղծուած:
2. Կոալիցիոն կառավարութիւնը, իր ծրագրին համապատասխան, առաջնորդւում է Դաշնակցութեան պաշտպանած` «զարգանալ` չզիջելով» դժուարին, բայց արժանապատիւ սկզբունքով:
3. Սահմանադրական օրէնքների ընդունմամբ, օրէնսդրական նոր կարգաւորումներով ձեւաւորուել են խորհրդարանական կառավարման անհրաժեշտ հիմերը:
4. Ե.Մ.ի հետ համապարփակ եւ ընդլայնուած համաձայնագրի կնքմամբ ստեղծուած է խորհրդարանական համակարգի առաջադէմ փորձը տեղայնացնելու անհրաժեշտ միջավայր:
5. Արդարադատութիւն երաշխաւորող դատական անկախ համակարգի ձեւաւորման գործընթաց է սկսուել:
6. Օրէնսդրօրէն հակակոռուպցիոն (հակախաթարուածութիւն) անկախ ինստիտուցիոնալ (կառուցային) համակարգ է ձեւաւորւում, որի գործունէութիւնը, ակնկալում ենք, վստահութիւն կը ներշնչի ոչ միայն հանրութեանը, այլեւ՝ տնտեսավարողներին ու ներդրողներին:
7. Պաշտպանութեան ոլորտում ընթացքի մէջ են «Ազգ-բանակ» հայեցակարգի ամբողջացմանը, ռազմարդիւնաբերական համալիրի կայացմանն ու սահմանների անձեռնմխելիութեանն ուղղուած` իրենց ծաւալով եւ խորութեամբ աննախադէպ բարեփոխումները:
8. Ե.Մ.ի եւ Ե.Ա.Տ.Մ.ի հետ միաժամանակեայ եւ փոխ-շահաւէտ գործընկերային յարաբերութիւնների համադրմամբ` ստեղծուել է երկրի միջազգային հեղինակութեան բարձրացման եւ բազմավեկտոր (vector), փոխ-լրացնող արտաքին քաղաքականութիւն իրականացնելու անհրաժեշտ միջավայր:
9. Վերջին տարիների համեմատ արձանագրուել է աննախադէպ տնտեսական աճ, կտրուկ աւելացել է արտահանման ծաւալը, էականօրէն բարելաւուել է հարկային եւ մաքսային վարչարարութիւնը, գերակատարուել է 2017թ. բիւջէն, ընթացքի մէջ են մի շարք ներդրումային ծրագրեր, մարզերում տնտեսական աշխուժութեան նշաններ կան:
Անշուշտ, աննախադէպ ծաւալ եւ խորութիւն ունեցող փոփոխութիւնները միանգամից չեն կարող արդիւնաւորուել: Առաջնահերթ խնդիր է երկրի քաղաքական, սոցիալ-տնտեսական կեանքը լիարժէքօրէն համապատասխանեցնել նոր սահմանադրական կարգին` ազատուելով նախորդ համակարգի ձեւաւորած կարծրատիպերից եւ հաստատել նոր համակարգից բխող ներ-իշխանական յարաբերութիւններ: Հանրային վստահութիւնը սկիզբ առած բարեփոխումների նկատմամբ օրէցօր աւելացնելու համար չպէտք է տպաւորութիւն թողնել, որ սահմանադրական կարգը փոխուել է, բայց կառավարման գործելաոճը, տնտեսական եւ սոցիալական (ընկերային) կարգերը մնացել են նոյնը: Քաղաքական կոալիցիան պարտաւոր է վեր հանել առարկայական ու ենթակայական բոլոր խոչընդոտներն ու խնդիրները, որոնք թոյլ չեն տալիս անհրաժեշտ թափը հաղորդելու երկրի զարգացմանը եւ սոցիալական արդարութեան միջավայր ստեղծելու: Հարկ է արձանագրել, որ բարեփոխումների հանդէպ դեռեւս հանրային անվստահութիւնը յաղթահարուած չէ, եւ երկրի զարգացման տեմպերը (կշռոյթները) մեզ չեն բաւարարում:
Այս առումով անհրաժեշտ է`
1. Հասարակութեան մէջ պետութեան եւ ապագայի հանդէպ վստահութիւն ու լաւատեսութիւն ձեւաւորելու նպատակով` գործադրել շահերի բախման դէպքերը բացայայտելու ու կանխելու, անօրինական գործունէութեան համար անխուսափելիօրէն պատասխանատուութեան ենթարկելու, բիզնեսն (գործարարութիւնն) ու հանրային իշխանութիւնը տարանջատելու ամբողջական համակարգ:
2. Վարել բարձր որակաւորում ունեցող, մրցունակ ու վստահելի մարդկային կապիտալ (դրամագլուխ) ձեւաւորելուն ուղղուած արդար ու թափանցիկ կադրային (անձնակազմերու) քաղաքականութիւն:
3. Կառավարութեան կառուցուածքի եւ գործունէութեան, պետական կառավարման համակարգի մարմինների մասին օրէնքներով ապահովել կառավարութեան, վարչապետի եւ նախարարների սահմանադրութեամբ նախատեսուած կարգավիճակներին համապատասխան լիազօրութիւնների եւ պարտականութիւնների տարանջատումն ու պատշաճ կարգաւորումը: Հետագայում անդրադառնալ կառավարութեան կառուցուածքն էականօրէն օպտիմալացնելու (արդիւնաւորելու) խնդրին:
4. Ընտրական օրէնսգրքում վերանայել գործող տարածքային ռեյտինգային (վարկանշային) ընտրակարգը, խոշորացուած համայնքներում ներդնել համայնքի ղեկավարի անուղղակի ընտրութեան մոդելը (բնօրինակ) եւ աւագանիների ձեւաւորման համամասնական ընտրակարգ:
5. Յստակեցնել Հայաստանի տնտեսական կարգի սահմանադրական հիմք հանդիսացող սոցիալական-շուկայական տնտեսութեան մոդելը` նպատակ ունենալով մեղմել սոցիալական բեւեռացումը, խթանել աշխատատեղների ստեղծումը, ձեւաւորել բազմակենտրոն տնտեսական զարգացման օջախներ:
6. Անհրաժեշտ է ամէնօրեայ աշխատանք կառավարութեան ծրագրում ամրագրուած նպատակների կենսագործման ուղղութեամբ` աղքատութեան 12 տոկոսով նուազեցում, անուանական նուազագոյն աշխատավարձի 25 տոկոս աճ, ժողովրդագրական իրավիճակի արմատական բարելաւում, սոցիալապէս անապահով ընտանիքների համար ինքնուրոյնաբար կայուն եկամտի ձեւաւորում, պարէնային ինքնաբաւութեան մինչեւ 75 տոկոսի ապահովում:
7. Անհրաժեշտ է գործնական քայլերով թոյլ չտալ, որ ապրանքային շուկաներում գերիշխող դիրք ունեցողները հակամրցակցային համաձայնութիւններով միասնական գնային քաղաքականութիւն թելադրեն:
8. Վերանայել իրականացուող սոցիալական քաղաքականութիւնը` նպատակ ունենալով քաղաքացիների կենսապահովման նուազագոյն պայմանների ապահովումը եւ գնաճի ազդեցութեան մեղմումը:
9. Ձեւաւորել պետական ռազմավարական անհրաժեշտ պաշարներ քաղաքացիներին աղէտներից եւ սոցիալ-տնտեսական ռիսկերից (վտանգներ) ապահովագրելու համար:
10. Հասնել Հայաստանի, Արցախի եւ Սփիւռքի, որպէս մէկ միասնական հայութեան ամբողջացման` հայութեան ճակատագրում բոլոր հայերի մասնակցութիւնն ապահովող համապատասխան իրաւաքաղաքական միջավայրի ստեղծմանը:
Նիստի վերջում առաջարկուեց, որ կառավարման նոր համակարգի ներդրումից յետոյ ճիշտ կը լինի, եթէ քաղաքական կոալիցիան համատեղ ամփոփի գործունէութեան մէկ տարուայ արդիւնքները եւ դրանք ներկայացնի Հայաստանի քաղաքացիներին:
