Շաբաթ՝ 22 Յուլիսի երեկոյեան, Երեւանի Հանրապետութեան հրապարակին վրայ կատարուած շքեղ տողանցքով եւ պաշտօնական հանդիսութեամբ, բացումը կատարուեցաւ Հ.Մ.Ը.Մ.ի 100ամեակի յոբելինական տարուան տօնակատարութիւններուն, որոնք պիտի երկարին մինչեւ 2018ի աւարտ:
Տողանցքն ու հանդիսութիւնը կատարուեցան համա-Հ.Մ.Ը.Մ.ական 10րդ մարզախաղերուն առիթով, որոնք 19 շրջաններէ եւ Թեհրանի «Արարատ» ու «Նայիրի» միութիւններէն Հայաստան համախմբած են 1250 մարզիկ-մարզիկուհիներ, իրաւարարներ, մարզական պատասխանատուներ, ծնողներ ու բարեկամներ: Մարզախաղերը արդէն ընթացք առած են Երեւանի զանազան դաշտերուն վրայ:
Տողանցքի նախօրեակին
10րդ մարզախաղերու տողանցքի եւ բացման հանդիսութեան նախօրեակին, Շաբաթ՝ 22 Յուլիսի յետ-միջօրէին, մասնակիցները հաւաքուեցան Երեւանի պետական օփերայի Արամ Խաչատուրեանի անուան սրահը, ուր ծանօթացան մարզախաղերու կազմակերպիչ մարմինի անդամներուն, մարզախաղերու օրէնքներուն եւ Հ.Մ.Ը.Մ.ական տիպար մարզիկի բարոյական յատկանիշներուն: Անոնք դիտեցին նաեւ Հ.Մ.Ը.Մ.ը եւ անոր մարզական շարժումը ծանօթացնող տեսանիւթ մը: Ներկաներուն ողջոյնի խօսք ուղղեց Հ.Մ.Ը.Մ.ի Կեդրոնական Վարչութեան անդամ Արմանտօ Թորգոմեան: Ապա՝ մարզախաղերուն մասնակից 21 շրջանները ներկայացնող մարզիկ-մարզիկուհիներ ուղղուեցան դէպի Ծիծեռնակաբերդի Եղեռնի նահատակաց յուշահամալիր, որու անմար կրակէն վառեցին մարզախաղերուն ջահը եւ փոխն ի փոխ վազելով, զայն Ծիծեռնակաբերդէն փոխադրեցին մինչեւ Հանրապետութեան հրապարակ: Ծիծեռնակաբերդի մէջ, ջահակիր մարզիկ-մարզիկուհիներուն իր խօսքը ուղղեց Հ.Մ.Ը.Մ.ի Կեդրոնական Վարչութեան անդամ Վիգէն Քորթեան:
Տողանցքը
Հ.Մ.Ը.Մ.ի «մարզական բանակ»ին սպասուած տողանցքը սկսաւ երեկոյեան ժամը 7:15ին` Ազատութեան հրապարակէն մինչեւ Հանրապետութեան հրապարակ: Տողանցքը առաջնորդեցին Հ.Մ.Ը.Մ.-Հ.Ա.Ս.Կ.ի շեփորախումբը, Հայաստանի, Հ.Մ.Ը.Մ.ի, Հ.Մ.Ը.Մ.-Հ.Ա.Ս.Կ.ի եւ 100ամեակի դրօշակակիրները եւ Հ.Մ.Ը.Մ.-Հ.Ա.Ս.Կ.ի սկաուտական պատուոյ խումբի անդամները:
Տողանցողները պատուիրակութիւններու այբուբենական կարգով եւ լման կազմով Հանրապետութեան հրապարակ հասան եւ իրենց վերապահուած տեղերը գրաւեցին հրապարակը լեցուցած բազմահազար ժողովուրդի քաջալերական ծափերով:
Պաշտօնական հանդիսութիւնը
Տողանցքի աւարտին, երեկոյեան ժամը 8:00ին, Հայաստանի եւ Հ.Մ.Ը.Մ.ի քայլերգներով ընթացք առաւ 10րդ մարզախաղերու բացման պաշտօնական հանդիսութիւնը, որուն հետ ազդանշանը տրուեցաւ միութեան 100ամեակի յոբելինական տօնակատարութիւններուն:
Հանդիսութիւնը իրենց ներկայութեամբ պատուեցին Ամենայն Հայոց եւ Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութիւններու ներկայացուցիչները` Վարդան Եպս. Նաւասարդեան եւ Պետրոս Վրդ. Մանուէլեան, սփիւռքի նախարար Հրանոյշ Յակոբեան, Հայաստանի մարմնակրթութեան եւ երիտասարդական հարցերու, ինչպէս նաեւ` պաշտպանութեան փոխ-նախարարները, Հ.Յ.Դ. Բիւրոյի քաղաքական ներկայացուցիչ Արմէն Ռուստամեան, Հ.Յ.Դ. Հայաստանի Գերագոյն Մարմինի ներկայացուցիչ Աղուան Վարդանեան, Հայաստանի մօտ Լիբանանի եւ Եգիպտոսի դեսպանները, քորէական ազգային սկաուտութիւնը ներկայացնող բազմանդամ պատուիրակութիւն մը, մարզախաղերու նախագահ տէր եւ տիկին Սարգիս եւ Ալիս Տէր-Պետրոսեաններ, Հ.Մ.Ը.Մ.ի Կեդրոնական Վարչութեան այժմու եւ նախկին անդամներ, Հ.Մ.Ը.Մ.ի Շրջանային եւ Մեկուսի Վարչութիւններու ատենապետներ եւ հայրենի հիւրեր:
Հանդիսութեան առաջին խօսքը արտասանեց Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի ներկայացուցիչ Վարդան Եպս. Նաւասարդեան, որ կարդաց Գարեգին Բ. Կաթողիկոսին ողջոյնի գիրը: Իր գիրին մէջ, Գարեգին Բ. Վեհափառ Հայրապետը նկատել կու տար, որ մարզախաղերը Հ.Մ.Ը.Մ.ական մարզիկներուն համար առիթ են ծանօթանալու իրենց հասակակիցներուն, ճանչնալու հայրենիքը եւ մեր հոգեւոր ու մշակութային հարուստ ժառանգութիւնը: Գարեգին Բ. Կաթողիկոս կը մաղթէր, որ հայրենիքի մէջ ապրուած գեղեցիկ օրերու տպաւորութիւնները անջնջելի մնան բոլոր մասնակիցներու հոգիներուն մէջ եւ անոնք յաւէտ ապրին մեր երկրին ու անոր հայրենական արժէքներով:
Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութեան ներկայացուցիչ Պետրոս Վրդ. Մանուէլեան կարդաց Արամ Ա. Կաթողիկոսի օրհնութեան գիրը: Արամ Ա. Վեհափառ Հայրապետը իր գիրով կը հաստատէր, որ անցնող հարիւր տարիներու ընթացքին Հ.Մ.Ը.Մ.ը իր աշխարհասփիւռ կառոյցներով ու անդամներով՝ եղաւ տիրական ներկայութիւն մեր ժողովուրդի կեանքին մէջ: Մեր ժողովուրդին ու եկեղեցւոյ բարոյական, մշակութային ու ազգային արժէքներու գանձարանը եւ դպրոցը դարձաւ Հ.Մ.Ը.Մ.ը: Ազգին ու հայրենիքին պատկանելիութեան խոր գիտակցութեամբ եւ այդ պատկանելիութիւնը յանձնառու ծառայութեան վերածելու նախանձախնդրութեամբ, Հ.Մ.Ը.Մ.ը կարեւոր ներդրում բերաւ մեր ժողովուրդին` Հայաստանի, Արցախի եւ սփիւռքեան գաղութներուն մէջ:
Արամ Ա. Կաթողիկոս կը նշէր նաեւ, որ Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսութիւնը միշտ գնահատողը եղած է մեր ժողովուրդի կեանքին մէջ գործող բոլոր միութիւններու շարքին նաե՛ւ Հ.Մ.Ը.Մ.ին.- «Իր առաքելութեան 100ամեակի սեմին, վստահ ենք, որ Հ.Մ.Ը.Մ.ը պիտի վերանորոգէ իր հաւաքական ուխտը` հաւատարիմ մնալու Հայաստանի առաւել ծաղկման, Արցախի անկախութեան առաւել ամրապնդման, սփիւռքի առաւել կազմակերպման եւ պահանջատիրական պայքարին առաւել զօրացման»:
Ապա, մարզախաղերու հիւրընկալ շրջանի` Հ.Մ.Ը.Մ.-Հ.Ա.Ս.Կ.ի ողջոյնի խօսքը ուղղեց շրջանի ատենապետ Դաւիթ Յակոբեան: Ան ըսաւ, որ Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան եւ Հ.Մ.Ը.Մ.ի 100ամեակին առիթով կատարուող 10րդ մարզախաղերը կը վկայեն, որ միութիւնը մէկ դարէ ի վեր չէ դաւաճանած իր առաքելութեան եւ սկզբունքներուն` ըլլալով ամուր, յաջողած եւ ազնիւ գաղափարի ծառայող կառոյց: Կառոյց, որ միասնական մէկ բռունցք է: Կառոյց, որ կը համախմբէ հայ երիտասարդութիւնը` անկախ անոր ապրած վայրէն: Կառոյց, որ բոլորը կը համախմբէ հայրենիքի գաղափարին շուրջ:
Համա-Հ.Մ.Ը.Մ.ական 10րդ մարզախաղերու կազմակերպիչ մարմինին անունով խօսք առաւ մարմինի ատենապետ Մանուէլ Մարսէլեան, որ ըսաւ, թէ նման մարզախաղերու կազմակերպման նպատակը մարզախաղերը չեն միայն, այլեւ` հայրենի հողին վրայ մեր երիտասարդութիւնը քով-քովի բերելը եւ միասնաբար հայրենիքը վայելելը մարզական եւ Հ.Մ.Ը.Մ.ական առողջ մթնոլորտի մէջ:
Ներկաներուն իր սրտի խօսքը ուղղեց համա-Հ.Մ.Ը.Մ.ական 10րդ մարզախաղերու նախագահ, Հ.Մ.Ը.Մ.ի Կեդրոնական Վարչութեան նախկին անդամ Սարգիս Տէր-Պետրոսեան: Ան ըսաւ, որ Հ.Մ.Ը.Մ.ը միշտ երիտասարդ այն միութիւնն է, որ իր անդամներուն կը ջամբէ ազգային դաստիարակութիւն, հայրենասիրութիւն եւ մէկ ազգի պատկանելիութեան գիտակցութիւն: Հ.Մ.Ը.Մ.ը չծերացող միութիւն է, որովհետեւ անոր շարքերը տեւաբար կը նորոգուին երիտասարդական խանդով եւ աւիւնով: «Երիտասարդութիւնն է մեր ներկան եւ ապագան: Ան է, որ այս միութիւնը պիտի առաջնորդէ իր երկրորդ 100ամեակին»,- ընդգծեց Տէր-Պետրոսեան:
Յաջորդ խօսքը արտասանեց Հ.Յ.Դ. Բիւրոյի քաղաքական ներկայացուցիչ Արմէն Ռուստամեան: Ան Հ.Յ.Դ. Բիւրոյի անունով ողջունեց համա-Հ.Մ.Ը.Մ.ական 10րդ մարզախաղերուն մասնակիցները եւ ըսաւ, որ այս մարզախաղերը լաւ առիթ են արժեւորելու մեր ամէնէն տարածուն եւ ամէնէն փորձառու երիտասարդական կառոյցին դերն ու առաքելութիւնը մեր կեանքին մէջ:
Ռուստամեան նշեց, որ ինչպէս 100 տարի առաջ, նաեւ այսօր կարեւոր առաքելութիւն ունի Հ.Մ.Ը.Մ.ը համաշխարհայնացած մեր ընկերութեան մէջ, ուր երիտասարդութիւնը կը դիմագրաւէ գայթակղեցուցիչ օտար հոսանքներու եւ գաղափարներու զոհը դառնալու մնայուն վտանգը: Հ.Մ.Ը.Մ.ը կը հանդիսանայ այն փրկարար ուժը, որ բոլորը կառչած կը պահէ իրենց արմատներուն, աւանդութիւններուն, սովորութիւններուն, ազգային ու պետական մեր նպատակներուն:
Ռուստամեան հաստատեց, որ Հ.Մ.Ը.Մ.ը այսօր պէտք է օրինակ դառնայ երիտասարդական մեր բոլոր կառոյցներուն: Հ.Մ.Ը.Մ.ական մարզիկն ու մարզիկուհին պէտք է շարունակողները ըլլան այն ժառանգութեան, որ իրենց փոխանցուած է միութեան հիմնադիրներուն եւ անոնց գործը շարունակած նուիրեալ սերունդներուն կողմէ: «Այսօր, որեւէ ժամանակէ աւելի, անհրաժեշտ է միութենական յանձնառութիւն ունենալ, որովհետեւ մենք ազգովին լուրջ մարտահրաւէրներ կը դիմագրաւենք»,- ըսաւ ան: Ռուստամեան նշեց նաեւ, որ այսօր որքան որ մեզի անհրաժեշտ է ֆիզիքապէս ամուր երիտասարդութիւն, նոյնքան եւ աւելի անհրաժեշտ է ոգեղէն ամրութեամբ հզօր երիտասարդութիւն:
Իր խօսքը ներկայ Հ.Մ.Ը.Մ.ականներուն ուղղելով` Ռուստամեան ըսաւ.- «Ձեր կարգախօսին համաձայն, դուք միշտ պիտի ձգտիք, որ հայ մարդը բարձրանայ եւ իրեն հետ բարձրացնէ նաեւ իր ազգակիցը, որպէսզի բոլորս միասին բարձրացնենք պատիւն ու յարգանքը մեր երկրին նկատմամբ` բարձր պահելու համար մեր յաղթական դրօշը, հասնելու համար մեր երազած ազատ, անկախ ու միացեալ Հայաստանին»:
Խօսք առաւ նաեւ Հայաստանի Հանրապետութեան սփիւռքի նախարար Հրանոյշ Յակոբեան: Ան յայտնեց, որ Հանրապետութեան հրապարակին վրայ կը թեւածէ հպարտութիւն, խանդավառութիւն, ոգեւորութիւն եւ սէր: «Դուք հպարտութեամբ այստեղ կանգնած` կը խորհրդանշէք մեր ազգին միասնութիւնն ու միակամութիւնը 2800 տարեկան դարձող մեր մայրաքաղաքի սրտին մէջ: Երեւանը մեր հոգեւոր մայրաքաղաքն է, որ այսօր մագնիսի նման իրեն կը քաշէ աշխարհասփիւռ հայութիւնը»,- աւելցուց ան:
Յակոբեան խորհրդանշական գտաւ մարզախաղերու ջահին Ծիծեռնակաբերդէն բոցավառումը եւ ըսաւ, որ մեր սուրբ նահատակներու յիշատակը յաւերժացնող յուշահամալիրէն բերուած ջահով այս պահուն կը բոցավառին մեր հոգիներն ու սրտերը, որպէսզի մենք գործենք յանուն Հայաստանի, յանուն հայութեան եւ յանուն հայ մարդուն:
«100 տարի առաջ Հ.Մ.Ը.Մ.ի հիմնադիրները ցանեցին միութեան սերմերը, որոնք հասունցան, զօրացան եւ 100 տարուան փորձութիւններուն դիմացան»,- շեշտեց Յակոբեան: Ապա ան ըսաւ, որ եթէ պատմութեան անիւը 100 տարին անգամ մը շրջադարձ կը կատարէ, ուրեմն Հ.Մ.Ը.Մ.ը այսօր կանգնած է այդ շրջադարձին դիմաց: «100 տարուան իմաստութեամբ եւ փորձառութեամբ միութեան 1000ամեակը դիմաւորելու համար երիտասարդական աւիւնով եւ խենթութեամբ յառաջ ընթացէ՛ք, յաջողութիւններ նուաճեցէ՛ք, մրցունակ մասնագէտներ դարձէ՛ք եւ մնացէ՛ք հզօր, ուժեղ հայեր»,- թելադրեց Յակոբեան: Այնուհետեւ, պաշտօնական հանդիսութեան եզրափակիչ խօսքը արտասանեց Հ.Մ.Ը.Մ.ի Կեդրոնական Վարչութեան ատենապետ Գառնիկ Մկրտիչեան: Ան ըսաւ, որ Հ.Մ.Ը.Մ.ի պատմութեան մեծագոյն մարզախաղերն են, որոնք այսօր ընթացք կ’առնեն անկախ Հայաստանի դրօշին առաջնորդութեամբ, հայրենի պետութեան լայն աջակցութեամբ եւ սփիւռքի նախարարութեան անվերապահ օժանդակութեամբ: Մարզախաղերը կը նախագահեն Սիտնիէն բազմավաստակ Հ.Մ.Ը.Մ.ական տէր եւ տիկին Սարգիս եւ Ալիս Տէր,Պետրոսեաններ, որոնք իշխանական նուիրատուութեամբ մը կարելի կը դարձնեն այս մարզախաղերուն կազմակերպումը Հայաստանի մէջ: Մկրտիչեան հաստատեց, որ այս մարզախաղերուն, 10 օրեր շարունակ, Հ.Մ.Ը.Մ.ական մարզիկ-մարզիկուհիներ պիտի մրցին 9 մարզաձեւերու մէջ, պիտի յաղթեն ու պարտուին, սակայն բոլորը պիտի շահին հայրենի հողին վրայ ըլլալու, հայրենիքով ապրելու եւ հայրենիքով զօրանալու մեծ ուժը: Հայրենիքը պիտի վերագտնէ իր հարազատ զաւակները, իսկ զաւակները պիտի գտնեն այն հայրենիքը, որ Հ.Մ.Ը.Մ.ական իրենց դաստիարակութեամբ, իրենց մտքերուն եւ հոգիներուն մէջ է արդէն, իրենց ամէնօրեայ ապրումներուն եւ զգացումներուն մէջն է անպայման:
Մկրտիչեան նաեւ դիտել տուաւ, որ 108 մասնաճիւղերու միութիւնն է Հ.Մ.Ը.Մ.ը: Ան ունի նման մարզախաղեր կազմակերպելու 100 տարուան կենսափորձ: Պոլսոյ ողիմպիականներէն մինչեւ Միջին Արեւելքի երբեմնի միջ-մասնաճիւղային խաղեր` հասնելու համար 1981ին ընթացք առած այս մարզախաղերը Հ.Մ.Ը.Մ.ին ապահոված են հայ մարզական կեանքին յառաջատար միութիւնը ըլլալու իրաւունքը:
Մկրտիչեան ընդգծեց, որ այս մարզախաղերը ո՛չ միայն մեծագոյնն են Հ.Մ.Ը.Մ.ի պատմութեան մէջ, այլեւ` ամէնէն յիշատակելին են ցարդ կատարուած բոլոր մարզախաղերու շարքին, որովհետեւ այսօր, 10րդ այս մարզախաղերուն բացումով, Հ.Մ.Ը.Մ.ի Կեդրոնական Վարչութիւնը բացումը կը կատարէ միութեան 100ամեակի յոբելինական տարուան: Բացման այս հանդիսութենէն սկսեալ եւ մինչեւ 2018 թուականի աւարտը, Հ.Մ.Ը.Մ. արժանավայել շուքով կը նշէ իր հիմնադրութեան 100ամեակը, որ կը զուգադիպի Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան ստեղծման 100ամեակին: Հ.Մ.Ը.Մ. եւ Հայաստանի Ա. Հանրապետութիւն հոգեհարազատներ են: Հ.Մ.Ը.Մ. 100 տարի կրած ու պահպանած է ազգային այն արժէքները, որոնք դարբնուած են Հայաստանի Ա. Հանրապետութեամբ:
Հ.Մ.Ը.Մ.ի Կեդրոնական Վարչութեան ատենապետը յայտնեց, որ Հ.Մ.Ը.Մ.ի մարզական բանակը յառաջիկայ 10 օրերուն ազնիւ մրցակցութեան եւ արդար խաղի լաւագոյն օրինակները պիտի տայ մարզասէր մեր հանրութեան: Հ.Մ.Ը.Մ.ական տղաքն ու աղջիկները, անհատական թէ խմբային իրենց յաջողութիւններով, պիտի բարձրանան եւ իրենց հետ հայութիւնն է, որ պիտի բարձրացնեն ամուր, պայծառ եւ շէնշող Հայաստանի մը տեսիլքով:
«Հ.Մ.Ը.Մ. տեսիլքներու հաւատացող միութիւն է: 28 տարի համա-Հ.Մ.Ը.Մ.ական մարզախաղերը հայրենիքէն դուրս կատարելով, ան տեւական տեսիլքը ունեցաւ այդ մարզախաղերը Հայաստանի մէջ կատարելու: Այսօր արդէն 3րդ անգամն է, որ այդ մարզախաղերը կը կատարուին Հայաստանի մէջ, 2009ի եւ 2013ի յաջող փորձառութիւններէն ետք: Հ.Մ.Ը.Մ.ի տեսիլքն է, որ այս մարզախաղերը մօտալուտ ապագային կատարուին աւելի հզօր ու աւելի բարգաւաճ Հայաստանի մը մէջ»,- եզրափակեց ան:
10րդ մարզախաղերու ջահին բոցավառումը
Խօսքերու աւարտին, ներկաները ողջունեցին Ծիծեռնակաբերդէն մինչեւ Հանրապետութեան հրապարակ փոխն ի փոխ ջահը փոխադրած 21 մարզիկ-մարզիկուհիները` առաջնորդութեամբ ծանրամարտի Եւրոպայի եւ աշխարհի ախոյեան Նազիկ Աւդալեանի: Ջահը հասաւ ջահավառութեան պատուանդան, ուր բազմահազար ներկաներու ծափողջոյններով եւ Հ.Մ.Ը.Մ.ի Կեդրոնական Վարչութեան ատենապետին հանդիսաւոր յայտարարութեամբ բոցավառեցաւ ան` ազդանշանը տալով թէ՛ 10րդ մարզախաղերու եւ թէ՛ միութեան 100ամեակի տօնակատարութիւններուն պաշտօնական բացման:
Տեղի ունեցաւ Հ.Մ.Ը.Մ.ական մարզիկի երդում, զոր կատարեց Հ.Մ.Ը.Մ.-Հ.Ա.Ս.Կ.ի մարզիկներէն Անդրանիկ Սարգիսեան:
Ապա՝ մինչեւ հանդիսութեան համերգային յայտագիրին անցումը, տեղի ունեցաւ Հ.Մ.Ը.Մ.ը եւ մարզական անոր շարժումը ծանօթացնող տեսանիւթի մը ցուցադրութիւնը:
Համերգային յայտագիրը եւ հրավառութիւնը
Երեկոյեան ժամը 9:00ին սկսաւ հանդիսութեան համերգային բաժինը, ուր ժողովրդային, ազգային-հայրենասիրական երգերով ելոյթ ունեցան հայրենի երգիչ-երգչուհիներ Ռուբէն Սասունցի, Աննա Խաչատրեան, Նարեկ Բաւէեան, Սոնա Շահգելդեան, Արսէն Գրիգորեան, Նարէ Գէորգեան, Վարդան Պատալեան, Անահիտ Շահպազեան, Էրիկ Կարապետեան, Արաբօ եւ Ներսիկ Իսպիրեաններ, Գաբի Գալոյեան, Նարինէ Դովլաթեան եւ Սոֆի Մխէեան: Համերգային յայտագիրը փակուեցաւ Երեւանի երկինքը գեղեցկօրէն զարդարող հրավառութեամբ:
Համա-Հ.Մ.Ը.Մ.ական 10րդ մարզախաղերուն Յունաստանը
ներկայացուցին Հ.Կ.Խաչի Ազգային «Ճէնազեան» միջնակարգ
վարժարանի 3րդ դասարանի աշակերտները, որոնք մասնակցեցան
հաւաքական վազք-արշաւի մարզախաղին։
