Հարցազրոյց Միհրան Չալըքեան

2018ի ­Հոկ­տեմ­բե­րին, ե­րա­ժիշտ, յօ­րի­նող եւ ­Յու­նաս­տա­նի Օ­դա­յին ու­ժե­րու նո­ւա­գա­խում­բի ան­դամ ­Միհ­րան ­Չա­լը­քեան ա­ռա­ջին տե­ղը գրա­ւեց եւ նիւ­թա­կան պար­գեւ ստա­ցաւ իր մաս­նակ­ցու­թեան հա­մար ­Հա­րա­ւա­յին ­Քո­րէա­յի մէջ տե­ղի ու­նե­ցած պե­տա­կան մի­ջազ­գա­յին ե­րաժշ­տա­կան մրցոյ­թի մը։ Ա­նոր նիւթն էր՝ ­Հար. ­Քո­րէա­յի մէջ 1980ին տե­ղի ու­նե­ցած ժո­ղովր­դա­յին յե­ղաշր­ջու­մը ընդ­դէմ երկ­րի մե­նա­տի­րա­կան կար­գե­րուն, որ ծա­նօթ դար­ձաւ որ­պէս «­Կո­ւանկ­ծո­ւի ժո­ղովր­դա­յին յե­ղաշր­ջում»։ Այդ ապս­տամ­բու­թիւ­նը խլեց բազ­մա­թիւ քո­րէա­ցի­նե­րու կեան­քը՝ ա­զա­տու­թեան հա­մար պայ­քա­րի ըն­թաց­քին։
­Մի­ջազ­գա­յին ե­րաժշ­տա­կան մրցու­մի մաս­նա­կից­նե­րը հրա­ւի­րո­ւե­ցան՝ ա­մէն մէ­կը ե­րաժշ­տա­կան սեմ­ֆո­նիկ կտոր մը յօ­րի­նե­լու հա­մար, որ նո­ւի­րո­ւած պի­տի ըլ­լար յե­ղաշր­ջու­մի զո­հե­րու յի­շա­տա­կին։
­Միհ­րան ­Չա­լը­քեան մաս­նակ­ցե­ցաւ մի­ջազ­գա­յին մրցոյ­թին եւ իր ստեղ­ծա­գոր­ծու­թեամբ ա­ռա­ջին տե­ղը գրա­ւեց, զա­նա­զա­նո­ւե­լով 920 քո­րէա­ցի եւ օ­տար ե­րա­ժիշտ­նե­րու յօ­րի­նում­նե­րուն մէ­ջէն։
31 ­Մա­յիս 2019ին, ­Միհ­րան հա­սաւ ­Հա­րա­ւա­յին ­Քո­րէա­յի ­Սէուլ մայ­րա­քա­ղա­քը, ներ­կայ ըլ­լա­լու հա­մար իր յօ­րի­նած կտո­րի պաշ­տօ­նա­կան ներ­կա­յաց­ման՝ 100ան­դամ նո­ւա­գա­խում­բի մը կող­մէ։ ­Հա­մեր­գը ի­րենց ներ­կա­յու­թեամբ պա­տո­ւե­ցին ­Քո­րէա­յի նա­խա­գահ ­Մուն ­Ճէյ-Ին, երկ­րի պե­տա­կան անձ­նա­ւո­րու­թիւն­ներ եւ ան­նա­խըն­թաց թի­ւով ժո­ղո­վուրդ։ Ե­լոյ­թի ա­ւար­տին, հա­մեր­գի կազ­մա­կեր­պիչ­նե­րուն կող­մէ ­Միհ­րան ­Չա­լը­քեան ստա­ցաւ պա­տո­ւոյ յու­շա­տախ­տակ։
Այս ա­ռի­թով, «Ա­զատ Օր» հար­ցազ­րոյց մը ու­նե­ցաւ տա­ղա­նա­դա­ւոր հայ ե­րա­ժիշ­տին հետ մեր թեր­թի գրա­սե­նեա­կէն ներս, զոր կը ներ­կա­յաց­նենք ստո­րեւ։

«Ե­րաժշ­տու­թեան գի­տու­թիւ­նը սահ­ման­ներ չու­նի»

Ա­ռա­ջին ան­գամ կը մա­նակ­ցի՞ս մի­ջազ­գա­յին ե­րաժշ­տա­կան մրցոյ­թի մը։

Ո՛չ, ա­ռա­ջին ան­գա­մը չէ, ա­սի­կա չոր­րորդ կամ հին­գե­րորդ ան­գամն է։ 2018ի Օ­գոս­տո­սին, նմա­նօ­րի­նակ մրցոյթ մը տե­ղի ու­նե­ցաւ ­Ֆի­լի­փի­նի մէջ եւ 4րդ ­դիր­քը գրա­ւե­ցի՝ 800 մաս­նակ­ցող­նե­րու մէջ։ Այդ մրցոյ­թի նիւթն էր՝ ­Ֆի­լի­փի­նի «­Պա­նաո­ւի» շրջա­նը, որ կը նկա­տո­ւի աշ­խար­հի 8րդ հ­րաշ­քը։ Ե­րաժշ­տա­կան կտո­րը յօ­րի­նե­լու ժա­մա­նակ, ներշն­չո­ւե­ցայ վայ­րի գե­ղեց­կու­թե­նէն ու շրջա­նի քա­ղա­քակր­թա­կան ար­ժէք­նե­րէն։

­Հա­րա­ւա­յին ­Քո­րէա­յի հա­մար յօ­րի­նած կտո­րը կա­պո­ւած է երկ­րի ան­ցեա­լի քա­ղա­քա­կան ե­ղե­լու­թիւն­նե­րուն հետ։ Կր­նա՞ս ա­ւե­լի ման­րա­մաս­ն խօսիլ ա­նոր մա­սին։

­Մի­ջազ­գա­յին մրցոյ­թի նիւթն էր «­Կո­ւանկ­ծո­ւի ժո­ղովր­դա­յին յե­ղաշր­ջում»ը, որ յա­ռաջ ե­կաւ 18 ­Մա­յիս 1980ին՝ հա­մա­նուն քա­ղա­քին մէջ, եւ կը մի­տէր ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան կար­գե­րը հաստատել երկ­րին մէջ։ ­Քո­րէա­ցի ժո­ղո­վուր­դին հա­մար այս յե­ղաշր­ջու­մը ու­նի յա­տուկ նշա­նա­կու­թիւն։ Այդ պատ­ճա­ռով ալ, ա­նոնք կազ­մա­կեր­պե­ցին մի­ջազ­գա­յին մրցոյ­թը։ Ան­ցեալ տա­րի, յա­տուկ հա­մերգ մը տե­ղի ու­նե­ցաւ յե­ղաշրջ­ման նո­ւի­րո­ւած յու­շար­ձա­նին առ­ջեւ, ներ­կա­յու­թեամբ երկ­րի նա­խա­գա­հին, ուր տեղ­ւոյն վրայ յայ­տա­րա­րո­ւե­ցաւ մի­ջազ­գա­յին մրցոյ­թի մեկ­նար­կը։ Այս ձե­ւով, ա­նոնք ու­զե­ցին մի­ջազ­գա­յին տա­րո­ղու­թեամբ ե­րաժշ­տա­կան կտոր մը նո­ւի­րել այդ կա­րե­ւոր ե­ղե­լու­թեան։

Ինչ­պէ՞ս ո­րո­շե­ցիր մաս­նակ­ցիլ մրցոյ­թին։ Ի՞նչ ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան դրդում­ներ ու­նե­ցար։

Ա­մէն ան­գամ, որ մի­ջազ­գա­յին մրցոյ­թի մը կը մաս­նակ­ցիմ, նախ եւ ա­ռաջ, դի­տար­կու­թիւն կը կա­տա­րեմ տո­ւեալ վայ­րին հա­մար։ Ե­րաժշ­տա­բա­նու­թեան կա­նոն­նե­րուն հա­մա­ձայն, պէտք է ու­սում­նա­սի­րել ժո­ղո­վուրդն ու իր կեն­ցա­ղը, իր մշա­կոյ­թը եւ բար­քե­րը, ա­մէն տե­սա­կի նկար­ներ, ո­րե­ւէ ման­րա­մաս­նու­թիւն, որ կա­րե­լի է յօ­րի­նու­մի մը ներշն­չում տալ։ Բ­նա­կա­նա­բար, ­Ֆի­լի­փի­նի հա­մար ո­րո­նու­մը կա­տա­րե­ցի հա­մա­ցան­ցին վրայ։ Երբ հոն ճամ­բոր­դե­ցի, մօ­տէն տե­սայ ընդ­հա­նուր պատ­կե­րը եւ յա­ւե­լեալ ապ­րում­ներ ու­նե­ցայ։

Ո­րո՞նք էին ­Քո­րէա­յի հա­մար ե­րաժշ­տա­կան կտո­րին յօ­րի­նու­մի չա­փա­նիշ­նե­րը։ Անձ­նա­կան թէ՞ տե­ղա­կան։

Այդ յօ­րի­նու­մին հա­մար, նկա­տի ա­ռի նախ­նա­կան կտոր մը, որ կը կո­չո­ւի «March for our beloved» (­Քայ­լերթ՝ մեր սի­րե­լի­նե­րուն հա­մար)։ Ա­նի­կա գրուած է 1980ին, քո­րէա­ցի ­Քիմ Եոնկ-­Ռիու­լին կող­մէ, որ ­Մի­քիս ­Թէո­տո­րա­քի­սի նման ա­ռաս­պե­լա­կան դէմք մըն է ­Քո­րէա­յի մէջ։ Այս կտո­րը յե­ղաշրջ­ման քայ­լեր­գը կը հա­մա­րո­ւի։ Ան­կէ՝ ես ալ ո­րոշ կէ­տեր քա­ղե­ցի եւ իմ յօ­րի­նումս ճո­խա­ցու­ցի։
­Պէտք է շեշ­տել թէ, ե­րաժշ­տու­թեան գի­տու­թիւ­նը սահ­ման­ներ չու­նի։ Ա­մէն օր, նո­րա­ձե­ւու­թիւն մը սոր­վե­լու ա­ռիթ կայ։ Որ­պէս ե­րա­ժիշտ եւ յօ­րի­նող, չեմ դադ­րիր ա­մէն օր սեր­տե­լէ։ Իւ­րա­քան­չիւր գոր­ծի­քի հա­մար որ մե­ղե­դի մը կը յօ­րի­նեմ, պար­տա­ւոր եմ ա­նոր հնա­րա­ւո­րու­թիւն­նե­րը եւ «գաղտ­նիք­նե­րը» խո­րա­պէս սեր­տե­լու եւ ամ­բող­ջու­թեամբ իւ­րաց­նե­լու։

Որ­քա՞ն ժա­մա­նակ պա­հան­ջեց այս կտո­րի յօ­րի­նու­մը։ ­Դո՞ւն կա­տա­րե­ցիր սիմ­ֆո­նիկ նո­ւա­գա­խում­բի հա­մար իւ­րա­քան­չիւր գոր­ծի­քին հա­մա­պա­տաս­խա­նող մե­ղե­դիի վեր­ծա­նու­մը։

Ա­յո՛։ Բ­նա­կա­նա­բար՝ յօ­րի­նո­ղը նաեւ կ­՚ըլ­լայ ե­րաժշտա­կան գոր­ծիք­նե­րուն հա­մար իւ­րա­քան­չիւր մե­ղե­դիի վեր­ծա­նո­ղը։ Այս գոր­ծին վրայ աշ­խա­տե­ցայ մօտ մէկ ու կէս ա­միս։ ­Շատ ա­ռաք ե­ղաւ, ներշն­չում ու­նե­ցայ, հե­տե­ւո­ղա­կան կեր­պով աշ­խա­տե­ցայ եւ կարճ ժա­մա­նա­կո­ւան մէջ յօ­րի­նու­մը ա­ւար­տե­ցի։

Կր­նա՞ս նկա­րագ­րել թէ ինչ կա­տա­րո­ւե­ցաւ ­Հա­րա­ւա­յին ­Քո­րէա­յի մէջ։ Որ­քա՞ն ժա­մա­նակ մնա­ցիր։ Ի՞նչ տպա­ւո­րեց քեզ։

10 օր մնա­ցի։ Ա­ռի­թը ու­նե­ցայ մօ­տէն ճանչ­նա­լու ­Քո­րէա­յի մշա­կոյ­թը։ ­Ճամ­բոր­դելէ առաջ՝ ­Յուն­աս­տա­նի մօտ ­Հար. ­Քո­րէա­յի դես­պա­նը զիս դես­պա­նա­տուն հրա­ւի­րեց շնոր­հա­ւո­րե­լու հա­մար, քա­նի որ երկ­րի լրա­տո­ւա­կան մի­ջոց­նե­րէն ան ի­մա­ցած էր թէ ես ա­ռա­ջին հան­դի­սա­ցայ՝ 920 ե­րա­ժիշտ­նե­րու մէջ։ ­Դես­պա­նը, որ ազ­նո­ւա­կան անձ մըն է, ինչ­պէս նաեւ՝ դես­պա­նա­տան մէջ բո­լոր աշ­խա­տող­նե­րը, զիս հե­րո­սի մը նման դի­մա­ւո­րե­ցին։ Ես բնաւ պատ­րաստ չէի այս­պի­սի պա­տիւ մը ըն­դու­նե­լու։
Ան­շուշտ, նա­խա­պէս զգա­ցած էի թէ շատ կա­րե­ւոր ե­ղե­լու­թիւն մըն է, սա­կայն՝ գի­տէ՛ք, թէ յա­ճախ ­Յու­նաս­տա­նի մէջ կա­րե­ւոր նո­ւա­ճում­նե­րուն ար­ժէք չի տրո­ւիր։ ­Հոս, սո­վո­րու­թիւն չկայ կա­րե­ւոր ի­րա­գոր­ծում­նե­րը գնա­հա­տե­լու։ Իսկ, այդ եր­կիր­նե­րուն մէջ, ինչ­պէս ե­ղաւ նաեւ ­Ֆի­լի­փի­նի պա­րա­գա­յին, մար­դիկ գի­տեն գնա­հա­տել։
Երբ ­Սէու­լի օ­դա­կա­յա­նը հա­սանք, ա­նակն­կալ դէպք մը պա­տա­հե­ցաւ, որ զիս շատ զար­մա­ցուց։ Ի­րա­նէն հա­մալ­սա­րա­նի դա­սա­խօս մը ճամ­բոր­դած էր մին­չեւ ­Քո­րէա՝ զիս տես­նե­լու եւ ծա­նօ­թա­նա­լու հա­մար։ ­Զիս շնոր­հա­ւո­րեց եւ ինձ­մէ ստո­րագ­րու­թիւն խնդրեց։
­Սէու­լէն ճամ­բոր­դե­ցինք մին­չեւ ­Կուանկ­ծու քա­ղա­քը, ուր ճամ­բա­նե­րը լե­ցո­ւած էին ե­լոյ­թի որ­մազ­դե­րով եւ իմ նկա­րով։ Ան­ցորդ­նե­րը ճամ­բուն վրայ մեզ կը կանգ­նեց­նէին եւ ստո­րագ­րու­թիւն կը խնդրէին։ Ե­լոյ­թը կազ­մա­կեր­պո­ւած էր քա­ղա­քի մշա­կու­թա­յին պե­տա­կան հիմ­նար­կին կող­մէ եւ ին­ծի, ու մնա­ցեալ ե­րեք ե­րա­ժիշտ­նե­րուն հա­մար, ո­րոնք ա­ռա­ջին դիր­քե­րուն վրայ գտնո­ւե­ցան, շատ ջերմ ըն­դու­նե­լու­թիւն մը ե­ղաւ։ Ա­մէն օր, փոր­ձեր տե­ղի ու­նե­ցան սեմ­ֆո­նիկ նո­ւա­գա­խում­բին հետ, պատ­րաս­տե­լու հա­մար վերջ­նա­կան ներ­կա­յա­ցու­մը։

­Քա­նի՞ վայր­կեան կը տե­ւէ այդ յօ­րի­նու­մը։

Ա­նի­կա 15 վայր­կեա­նի տե­ւո­ղու­թեամբ գործ մըն է։ ­Հա­մեր­գը տե­ղի ու­նե­ցաւ քա­ղա­քի հա­մեր­գաս­րա­հին մէջ, որ ամ­բող­ջու­թեամբ լե­ցուն էր։ կազ­մա­կեր­պիչ­նե­րը յայտ­նե­ցին, թէ հա­ւա­նա­բար յա­ջորդ տա­րո­ւայ ե­լոյ­թը բա­ցօ­թեայ վայ­րի մը մէջ պի­տի կազ­մա­կեր­պո­ւի, կամ նոյ­նիսկ՝ յու­շար­ձա­նին առ­ջեւ։

­Դո՞ւն ղե­կա­վա­րե­ցիր նո­ւա­գա­խում­բը։

Ո՛չ, անիկա նո­ւա­գա­խում­բի ղե­կա­վա­րին գործն է։ ­Նո­ւա­գա­խում­բը կը բաղ­կա­նար 100 ե­րա­ժիշտ­նե­րէ, բո­լորն ալ կի­ներ, կա­յին միայն եր­կու այ­րեր։ ­Հա­մեր­գէն ետք, պա­րա­հա­ւա­քոյթ մը կազ­մա­կեր­պո­ւե­ցաւ, ո­րուն մաս­նակ­ցե­ցան նո­ւա­գա­խում­բի ե­րա­ժիշտ­նե­րը։ Ա­նոնց ա­նակն­կալ մը ը­րի՝ յու­նա­կան ե­րաժշ­տու­թիւն նո­ւա­գե­ցի «պաղ­լա­մա»ով, որ քովս ու­նէի եւ կի­թա­ռով մը, որ ա­նոնք մեզ տո­ւին։

Զ­բա­ղած ե՞ս հայ­կա­կան ե­րաժշ­տու­թեամբ։

Ա­ւե­լի շատ զբա­ղած եմ հո­գե­ւոր ե­րաժշ­տու­թեամբ։ Եղ­բայրս ու ես փոքր տա­րի­քէն դպիր­ներ ենք ­Գո­քի­նիոյ «Ս. ­Յա­կոբ» ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ եւ մեր ա­կանջ­նե­րը լե­ցուն են։ ­Շատ ան­գամ­ներ, կտոր մը յօ­րի­նած պա­հուն, կ­՚ազ­դո­ւիմ մեր ե­կե­ղեց­ւոյ հո­գե­ւոր ե­րաժշ­տու­թե­նէն եւ ա­կա­մայ՝ կարգ մը մե­ղե­դի­նե­րու ձե­ւեր տեղ կը գտնեն իմ գոր­ծե­րուս մէջ։ ­Մին­չեւ այ­սօր, ա­ռի­թը չէ ե­ղած յա­տուկ գործ մը յօ­րի­նե­լու, հիմ­նո­ւած հայ­կա­կան ժո­ղովր­դա­յին ե­րաժշ­տու­թեան մե­ղե­դի­նե­րուն վրայ։ Ու­նիմ շատ ծրա­գիր­ներ, եւ վաս­տա­հա­բար՝ ա­պա­գա­յին պի­տի զբա­ղիմ նաեւ հայ­կա­կան ե­րաժշ­տու­թեամբ։

­Կեն­սագ­րա­կան գի­ծեր

­Միհ­րան ­Չա­լը­քեան ծնած է 1986ին՝ Ա­թէն­քի մէջ եւ փոքր տա­րի­քէն կը զբա­ղի ե­րաժշ­տու­թեամբ։ Երկ­րոր­դա­կան վար­ժա­րա­նը ա­ւար­տե­լէ ետք, ան իր ու­սու­մը ամ­բող­ջա­ցուց Ա­թէն­քի «­Քա­բո­տիսթ­րիա­քօ» պե­տա­կան հա­մալ­սա­րա­նի ե­րաժշ­տա­կան ուս­մանց բաժ­նին մէջ։ ­Ներ­կա­յիս, ան բարձ­րա­գոյն ուս­մանց (μεταπτυχιακό) եր­կու վկա­յա­կան­ներ ու­նի։ 23 եր­կար տա­րի­նե­ր ե­րաժշ­տա­կան ու­սում ստա­նա­լէ ետք, ­Միհ­րան գե­րա­զանց նի­շե­րով ստա­ցաւ յօ­րի­նու­մի, դաշ­նա­ւո­րու­մի, ֆիւ­կի (φούγκα) եւ բազ­մա­մասն նո­ւա­գի (αντίστιξη) վկա­յա­կան­ներ։ ­Միա­ժա­մա­նակ, ան ու­նի դաշ­նա­կի վկա­յա­կան եւ իր ու­սու­մը ամ­բող­ջա­ցուց «պու­զու­քի»ի նո­ւա­գա­րա­նին վրայ։
­Փոքր տա­րի­քէն, ­Միհ­րան ­Չա­լը­քեան սկսաւ սեմ­ֆո­նիկ կտոր­ներ յօ­րի­նել մեծ նո­ւա­գա­խում­բե­րու հա­մար եւ ար­ժա­նա­ցած է բարձր գնա­հա­տանք­նե­րու մի­ջազ­գա­յին գետ­նի վրայ։ ­Նաեւ, ինք պա­տի­ւը ու­նե­ցաւ մաս­նակ­ցե­լու 2008ի ­Չի­նաս­տա­նի մայ­րա­քա­ղաք ­Պէյ­ճին­կի մէջ տե­ղի ու­նե­ցած Ո­ղիմ­պիա­կան մրցում­նե­րու ջա­հի տու­չու­թեան ա­րա­րո­ղու­թեան։
­Վեր­ջին տա­րի­նե­րուն, իր ե­րա­ժիշտ եղ­բօր՝ Ա­դա­մի եւ այլ ե­րա­ժիշտ­նե­րու հետ, ան հիմ­նած է ծա­նօթ «­Խա­մաթ» խում­բը, ո­րոնք ­Յու­նաս­տա­նի սահ­ման­նե­րէն ան­դին՝ ե­լոյթ­ներ տո­ւած են ­Քո­ւէյ­թի, ­Սու­րիոյ եւ Ֆ­րան­սա­յի մէջ։
Ան ան­դամ է ­Յու­նաս­տա­նի Օ­դա­յին ու­ժե­րու ֆի­լար­մո­նիկ նո­ւա­գա­խում­բին։ ­Նաեւ, ան Հ.Մ.Ը.Մ.ի ­Գո­քի­նիոյ մաս­նա­ճիւ­ղի վո­լէյ պո­լի խում­բի եր­կար տա­րի­նե­րու մար­զիկ ե­ղած է։

Շ­նոր­հա­ւո­րա­կան խօսք

Հ.Մ.Ը.Մ.ի ­Յու­նաս­տա­նի Շր­ջա­նա­յին ­Վար­չու­թիւ­նը, իր բո­լոր մաս­նա­ճիւ­ղե­րու եւ ան­դամ­նե­րու ա­նու­նով, ջեր­մա­պէս կը շնոր­հա­ւո­րէ Հ.Մ.Ը.Մ.ի ան­դամ, սկաուտ եւ եր­կա­րա­մեայ մար­զիկ, տա­ղան­դա­ւոր ե­րա­ժիշտ եւ յօ­րի­նող եղբ. ­Միհ­րան ­Չա­լը­քեա­նին, իր բա­ցա­ռիկ յա­ջո­ղու­թեան հա­մար՝ ­Հա­րա­ւա­յին ­Քո­րէա­յի մի­ջազ­գա­յին ե­րաժշ­տա­կան մրցոյ­թին։ ­Միհ­րա­նի ­Չա­լը­քեա­նի յա­ջո­ղու­թիւ­նը հպար­տու­թիւն կը պատ­ճա­ռէ բո­լո­րիս։ Ա­նոր կը մաղ­թենք նո­րա­նոր յա­ջո­ղու­թիւն­ներ եւ նո­ւա­ճում­ներ ե­րաժշ­տա­կան բնա­գա­ւա­ռէն ներս։

Հ.Մ.Ը.Մ.ի
Շրջ. ­Վար­չու­թիւն