Հարցազրոյց՝ ՀԱՅԿԱԶՈՒՆ ԱԼՎՐՑԵԱ­Նի հետ

­Հար­ցազ­րոյ­գը վա­րեց՝ ԳՈՀԱՐ ՍԱՐԴԱՐԵԱՆ

­Պա­րոն Ալվր­ցեան, ազ­գայ­նա­կա­նու­թիւնն ա­ւե­լա­նում է թուր­քա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թեան մէջ, դա ինչ­պէ՞ս կ­՛անդ­րա­դառ­նայ հա­յե­րի վրայ:

Մի դի­տար­կում՝ ­Թուր­քիա­յի մա­սին խօ­սե­լիս պէտք է օգ­տա­գոր­ծենք ազ­գայ­նա­մո­լու­թիւն բա­ռը: Ո­րով­հե­տեւ այս երկ­րում հէնց ազ­գայ­նա­մո­լու­թիւնն է, որ մո­լեգ­նում է:
Ընդ ո­րում՝ ֆա­շա­կա­նու­թեան հաս­նող շեշ­տադ­րում­նե­րով. թուր­քե­րը բա­ցա­ռիկ ազգ են, իսկ միւս­ներն ընդ­հան­րա­պէս ազգ չեն: Դպ­րոց­նե­րից սկսած այդ են քա­րո­զում. թուրք ազ­գը աշ­խա­տա­սէր է, գե­ղե­ցիկ է, իսկ միւս ազ­գե­րը, յատ­կա­պէս՝ հա­յերն ու յոյ­նե­րը, դա­ւա­ճան­ներ են:
Ա­ւե­լին՝ հան­րա­պե­տա­կան շրջա­նի պատ­մա­բան­նե­րի ա­ռա­ջին սերն­դի կող­մից ստեղ­ծո­ւե­ցին դա­սագր­քեր, պատ­մա­գի­տա­կան գրքեր, ուր աս­ւում էր, որ թուրք ազ­գը նաեւ աշ­խար­հի հնա­գոյն ազգն է: Որ Ա­դամն էլ է թուրք: Որ բո­լոր ազ­գե­րի մշա­կոյ­թը, գիր ու գրա­կա­նու­թիւնն ի­րեն­ցից է գա­լիս, մի խօս­քով՝ աշ­խար­հի քա­ղա­քակր­թու­թեան հիմքն ի­րենք են:
Այս մօ­տե­ցում­նե­րը ­Թուր­քիա­յում պա­րարտ հող ու­նե­ցան յատ­կա­պէս 20րդ ­դա­րի 30-40ա­կան թո­ւա­կան­նե­րին, երբ Եւ­րո­պա­յում ֆա­շա­կա­նու­թիւնն էր մո­լեգ­նում:
­Հե­տա­գա­յում էլ դրանք չնո­ւա­զե­ցին, պար­զա­պէս ան­ցան ընդ­յա­տակ: Ո­րով­հե­տեւ թուր­քե­րը շատ ա­րագ կա­րո­ղա­նում են կողմ­նո­րո­շո­ւել:
­Յայ­տա­րա­րե­ցին կեղծ ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան գա­ղա­փար­ներ, աշ­խար­հի­կու­թիւն եւ այլն, եւ այլն: Ն­րանք միշտ էլ կա­րո­ղա­նում են աշ­խար­հին խա­բել:
­Սա­կայն ի­րա­կան գոր­ծըն­թաց­նե­րը ցոյց տո­ւե­ցին, որ ­Թուր­քիան չի փո­խո­ւել, թուր­քը չի փո­խո­ւել: Եւ եր­բեք չեն էլ փո­խո­ւե­լու:
Ն­րանց հա­մար այլ ազգ գո­յու­թիւն չու­նի, բա­ցի ի­րեն­ցից: Եւ պատ­րաստ են վերջ­նա­կա­նա­պէս բո­լո­րին ջնջել-ոչն­չաց­նե­լու:
Եւ ինչ­քան ազ­գա­յին փոք­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րի ի­րա­ւունք­նե­րը բարձ­րա­ձայն­ւում են աշ­խար­հում, ինչ­քան դրանք պաշտ­պա­նու­թիւն են գտնում, թուր­քերն ա­ւե­լի ու ա­ւե­լի են յար­ձա­կո­ղա­պաշտ դառ­նում եւ ա­հագ­նաց­նում ի­րենց ազ­գայ­նա­մո­լու­թիւ­նը:
­Հի­մա կրկին ջի­նը դուրս է ե­կել շշից: ­Բա­նը նրան է հա­սել, որ ար­դէն Էր­դո­ղա­նը ե­րէ­կո­ւայ իր գոր­ծըն­կեր­նե­րին է թշնա­մի­ներ հա­մա­րում: Եւ ապստամբ­նե­րի ու­րո­ւա­կան­ներ է տես­նում ա­մէ­նուր:
­Նա գի­տի մէկ բան՝ թուր­քա­կան ազ­գայ­նա­մո­լու­թեան հա­մար կե­րա­կուր է պէտք: Եւ բա­ցի թուրք ընդ­դի­մա­դիր­նե­րից, նաեւ ազ­գա­յին փոք­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րին է ցան­կա­նում որ­պէս կե­րա­կուր մա­տու­ցել:

Ի՞նչ է սպաս­ւում մեզ. վտանգ սպառ­նո՞ւմ է:

Ան­շո՛ւշտ: ­Թուր­քիա­յում ե­ղած բո­լոր նման ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րը յղի են մեծ վտան­գով:
­Գի­տենք, որ բո­լոր ժա­մա­նակ­նե­րում էլ ազ­գայ­նա­մո­լու­թեան վե­րելքն ու­ղեկ­ցո­ւել է կո­տո­րած­նե­րով՝ փոքր կամ զան­գո­ւա­ծա­յին:

Ինչ­պէ՞ս կա­րե­լի է խու­սա­փել, դէմն առ­նել: Ի վեր­ջոյ, այդ­քան փորձ ու­նենք:

Իսկ ո՞վ պէտք է դէմն առ­նի: ­Սա՛ պէտք է ճշդենք:

­Մենք այ­սօր պե­տու­թիւն ու­նենք նաեւ:

Իսկ քո պե­տու­թիւնն ի՞նչ կա­րող է ա­նել ­Թուր­քիա­յում: ­Պե­տու­թիւն, ո­րը ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան, տնտե­սա­կան, նաեւ տա­րած­քա­յին ա­ռու­մով ան­հա­մե­մատ փոքր է, ան­հա­մե­մատ թոյլ է նրա­նից:
­Միա­ժա­մա­նակ մէկ այլ ճա­կա­տում, կրկին թուր­քա­կան այլ պե­տու­թեան հետ, ա­րիւ­նա­քամ պա­տե­րազ­մի մէջ է: ­Զի­նա­դա­դա­րից ան­ցել է 23 տա­րի, բայց ա­մէն տա­րի զո­հեր ենք տա­լիս:

Ի՞նչ է, պէտք է ձեռք­ներս ծա­լենք ու նստե՞նք:

Ո՛չ: ­Կան ա­տեան­ներ, որ­տեղ մեր պե­տու­թիւ­նը կա­րող է այդ մա­սին խօ­սել, հար­ցե­րը բարձ­րա­ձայ­նել: ­Բայց մեր պե­տա­կան իշ­խա­նու­թիւն­նե­րը պէտք է ո­րո­շեն՝ ի­րե՞նք ա­նեն, թէ՞ պէտք է դա ա­նել աշ­խար­հաս­փիւռ հա­յե­րի ջան­քե­րը գոր­ծադ­րե­լու մի­ջո­ցով, օգ­տա­գոր­ծե­լով նրանց քա­ղա­քա­կան, լրա­տո­ւա­կան, նիւ­թա­կան, լոբ­բիս­տա­կան եւ այ­լե­ւայլ մի­ջոց­ներն ու հնա­րա­ւո­րու­թիւն­նե­րը:

­Թուր­քիա­յում այ­սօր կան նաեւ ­Հա­յաս­տա­նի ­Հան­րա­պե­տու­թեան քա­ղա­քա­ցի­ներ: Այս փաստն ա­ռա­ւել խո­ցե­լի չի՞ դարձ­նում մեր իշ­խա­նու­թիւն­նե­րին, որ­պէս­զի չկա­րո­ղա­նայ ո­րե­ւէ կտրուկ քայ­լի դի­մել:

Նա ի՞նչ կտրուկ քայ­լի կա­րող է դի­մել, երբ չկայ դի­ւա­նա­գի­տա­կան ո­րե­ւէ յա­րա­բե­րու­թիւն: ­Նա­ւա­տո՞րմ պէտք է ծով մտցնենք կամ ցա­մա­քա­յին բա­նակ­նե՞ր պէտք է շար­ժենք ­Թուր­քիա­յի դէմ: Ի՞նչ պէտք է ա­նենք:
Ուս­տի, կրկնում եմ՝ պէտք է օգ­տո­ւել լոբ­բիս­տա­կան մեր կա­պե­րից, մի­ջազ­գա­յին հար­թակ­նե­րից, հա­մաշ­խար­հա­յին մա­մու­լի է­ջե­րից: Եւ այս ա­մէ­նին ի սպաս դնել ողջ հա­յու­թեան նե­րու­ժը: Ընդ­հուպ՝ օգ­տա­գոր­ծել նաեւ դա­տա­րան­նե­րը:
Ս­րանք են մեր լծակ­նե­րը, ու­րի­շը չու­նենք:

­Վեր­ջին շրջա­նում համ­շէ­նա­հա­յու­թեան հետ վատ մի­ջա­դէ­պեր ե­ղան. ի՞նչ էր կա­տար­ւում այն­տեղ:

Հա­յա­խօս համ­շէ­նա­հա­յե­րի շրջա­նում կա­տա­րո­ւե­ցին ձեր­բա­կա­լու­թիւն­ներ: ­Ձեր­բա­կա­լո­ւեց ձա­խա­կող­մեան յայտ­նի գոր­ծիչ-մտա­ւո­րա­կա­նի կի­նը, ով իր հա­յեացք­նե­րի հա­մար ի­նը տա­րի նստած էր ե­ղել թուր­քա­կան բան­տում: ­Կի­նը ե­րեք ամ­սով ա­զա­տազր­կո­ւած է: Դ­րա­նից յե­տոյ նաեւ ձեր­բա­կա­լե­ցին ա­մուս­նուն, ա­պա՝ ու­րիշ համ­շէ­նա­հա­յե­րի, յատ­կա­պէս՝ մտա­ւո­րա­կան­նե­րի
Ան­շուշտ, բա­ցա­յայ­տօ­րէն չի ներ­կա­յաց­ւում, որ ձեր­բա­կա­լու­թիւն­նե­րը կա­տար­ւում են ազ­գա­յին հո­ղի վրայ: ­Բայց իշ­խա­նու­թիւն­նե­րը լաւ գի­տեն, որ այս մար­դիկ հայ են եւ ու­նեն ա­զա­տա­կան հա­յեացք­ներ: ­Նաեւ ընդգր­կուած են թուր­քա­կան ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան շար­ժում­նե­րի մէջ:
Ընդ ո­րում, ա­սեմ, որ երբ մի քա­նի տա­րի ա­ռաջ Էր­դո­ղա­նը ե­կել էր ­Խո­պա քա­ղաք՝ նա­խընտ­րա­կան քա­րո­զար­շաւ անց­կաց­նե­լու, համ­շէ­նա­հա­յե­րը յար­ձա­կո­ւե­ցին նրա պա­հա­կա­զօ­րի վրայ, մէ­կին ծե­ծե­ցին, միւս­նե­րի վրայ քա­րեր ու փայ­տեր նե­տե­ցին: Ու Էր­դո­ղա­նը մի կերպ փա­խաւ այդ­տե­ղից:
­Հի­մա կար­ծես թէ վրէժխն­դիր է լի­նում այս մարդ­կան­ցից, եւ սկսո­ւել է համ­շէ­նա­հա­յե­րի նկատ­մամբ բռնու­թիւն­նե­րի շրջա­նը: ­Տես­նենք, թէ մին­չեւ ո՞ւր կը հաս­նի: