Հար­ցազ­րոյց՝ ­Կի­րոյ ­Մա­նո­յեա­նի հետ

­Խորհր­դա­րա­նա­կան ընտ­րու­թիւն­նե­րը նաեւ երկ­րի ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թեան կուր­սի ընտ­րու­թիւն են: «Ար­մե­դիա»յի գե­րա­կա­յու­թիւն­նե­րից մէ­կը Հ.Հ. ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թեան լու­սա­բա­նումն ու վեր­լու­ծու­թիւնն է: Ապ­րի­լի 2ին կա­յա­նա­լիք խորհր­դա­րա­նա­կան ընտ­րու­թիւն­նե­րին ըն­դա­ռաջ՝ «Ար­մե­դիա»ն ­կը ներ­կա­յաց­նի ա­ռա­ջադ­րո­ւած 9 քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի հետ միեւ­նոյն հար­ցա­շա­րով անց­կա­ցո­ւած հար­ցազ­րոյց­ներ՝ ըն­թեր­ցո­ղի հա­մար ա­ռա­ւել յստա­կեց­նե­լով քա­ղա­քա­կան այդ ու­ժե­րից իւ­րա­քան­չիւ­րի մօ­տե­ցում­նե­րը Հ.Հ. ար­տա­քին քա­ղա­քա­կան գե­րա­կայ ուղ­ղու­թիւն­նե­րի վե­րա­բա­րեալ: Ս­տո­րեւ՝ ներ­կա­յաց­նում ենք «Ար­մե­դիա»ի հար­ցազ­րոյ­ցը Հ.Յ.Դ. ­Հայ ­Դա­տի եւ քա­ղա­քա­կան հար­ցե­րի գրա­սե­նեա­կի պա­տաս­շա­նա­տու եւ Հ.Յ.Դ. ­Բիւ­րո­յի ան­դամ ­Կի­րոյ ­Մա­նո­յեա­նի հետ:

Կ’ա­ռանձ­նաց­նէ՞ք ձեր քա­ղա­քա­կան ու­ժի ար­տա­քին քա­ղա­քա­կան 3 հիմ­նա­կան գե­րա­կա­յու­թիւն­նե­րը:

Ա­ռա­ջի­նը հա­յա­մէտ եւ հա­յաս­տա­նա­կենտ­րոն քա­ղա­քա­կա­նու­թիւնն է, այ­սինքն` ոչ թէ մի­տում այս կամ այն ճամ­բա­րին, այլ մեր ազ­գա­յին պե­տա­կան շա­հե­րից բխող ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թիւն:
Երկ­րոր­դը հիմ­նա­կա­նում հա­րե­ւան­նե­րի հետ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րին է վե­րա­բե­րում, Ար­ցա­խի հար­ցի կար­գա­ւոր­մա­նը: ­Մենք գտնում ենք, որ ­Հա­յաս­տա­նը պէտք է աշ­խա­տանք տա­նի նաեւ Ար­ցա­խի ճա­նաչ­ման ուղ­ղու­թեամբ: Դ­րա հա­մար ­Հա­յաս­տա­նը նաեւ պէտք է քայ­լեր ձեռ­նար­կի՝ ցոյց տա­լու Հ.Հ. կող­մից Ար­ցա­խի ­Հան­րա­պե­տու­թեան ճա­նաչ­ման գոր­ծըն­թա­ցը, եւ դրա հա­մար ա­սել ենք, ար­դէն եւ եր­կար ժա­մա­նակ է պնդում ենք՝ պէտք է ­Հա­յաս­տանն Ար­ցա­խի հետ ստո­րագ­րի ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան պայ­մա­նա­գիր: ­Դա կը նշա­նա­կի ո­րոշ չա­փով բարձ­րաց­նել ճա­նաչ­ման մա­կար­դա­կը, եւ այդ դէպ­քում ա­ւե­լի հեշտ կը լի­նի դի­մել նաեւ այլ պե­տու­թիւն­նե­րին, որ­պէս­զի ճա­նա­չեն:
Ինչ վե­րա­բե­րում է ­Թուր­քիա­յի հետ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րին, մենք գտնում ենք, որ պէտք է ընդ­հան­րա­պէս, ան­կախ ­Թուր­քիա­յի հետ յա­րա­բե­րու­թիւն­ներ ու­նե­նալ-չու­նե­նա­լուց, ­Հա­յաս­տա­նը ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան ճա­նաչ­ման ուղ­ղու­թեամբ աշ­խա­տանք տա­նի:
Եւ նաեւ՝ որ­պէս չոր­րորդ ուղ­ղու­թիւն, ­Հա­յաս­տան-Վ­րաս­տան յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րի սեր­տա­ցում, որ­պէս­զի այդ սեր­տա­ցու­մից նաեւ բա­րե­լա­ւո­ւի ջա­ւախ­քա­հա­յու­թեան եւ ընդ­հան­րա­պէս վի­րա­հա­յու­թեան վի­ճա­կը, պաշտ­պա­նո­ւեն նրանց ի­րա­ւունք­նե­րը:

Ինչ­պի­սի՞ն է ձեր դիր­քո­րո­շու­մը ­Ղա­րա­բա­ղեան հա­կա­մար­տու­թեան կար­գա­ւոր­ման գոր­ծըն­թա­ցի վե­րա­բե­րեալ:

Մեր մօ­տե­ցու­մով՝ Ար­ցախն ի վեր­ջոյ պէտք է միա­ցո­ւի ­Հա­յաս­տա­նին. շար­ժումն այդ նպա­տա­կով է ստեղ­ծո­ւել: 1991 թո­ւին, փաս­տօ­րէն, մար­տա­վա­րա­կան նկա­տա­ռում­նե­րով՝ դեռ այն ժա­մա­նակ գոր­ծող սո­վե­տա­կան օ­րէնք­նե­րի հի­ման վրայ, հռչա­կո­ւել է ան­կա­խու­թիւն: ­Մեր տե­սան­կիւ­նից ան­կա­խու­թեան հռչա­կումն ու ճա­նա­չու­մը միայն հանգ­րո­ւան են ­Հա­յաս­տա­նի հետ վե­րա­միա­ւոր­ման գոր­ծըն­թա­ցում: Այդ ուղ­ղու­թեամբ էլ պէտք է աշ­խա­տել: Դ­րա հա­մար էլ անհ­րա­ժեշտ է է՛լ ա­ւե­լի զար­գաց­նել ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան պայ­մա­նագ­րա­յին հիմ­քե­րը: ­Սա մի բան է, ո­րի մա­սին եր­կար ժա­մա­նակ ա­սել ենք: ­Հա­յաս­տա­նի նա­խա­գահն էլ ան­ցեալ տա­րո­ւայ Ապ­րի­լի կռիւ­նե­րի ժա­մա­նակ յայ­տա­րա­րեց, որ արտ­գործ­նա­խա­րա­րու­թեա­նը յանձ­նա­րա­րել է պատ­րաս­տել այդ­պի­սի փաս­տա­թուղթ: ­Մեր տե­ղե­կու­թիւն­նե­րով՝ փաս­տա­թուղ­թը պատ­րաս­տել են, բայց այս­պէս ա­սած յար­մար պա­հին են սպա­սում այն ստո­րագ­րե­լու հա­մար:
­Մեր հա­մար ար­դէն այդ յար­մար պա­հը կայ: ­Նախ՝ ան­ցեալ տա­րո­ւայ կռիւ­նե­րը, երբ յայ­տա­րա­րո­ւեց նա­խա­գա­հի կող­մից (Ար­ցա­խի ­Հան­րա­պե­տու­թեան հետ ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան պայ­մա­նագ­րի մշակ­ման մա­սին): Դ­րա­նից յե­տոյ էլ ե­ղել են եր­կու հան­դի­պում­ներ կող­մե­րի նա­խա­գահ­նե­րի մաս­նակ­ցու­թեամբ եւ Մ.Խ. հա­մա­նա­խա­գա­հող­նե­րի, նոյ­նիսկ միջ­նորդ պե­տու­թիւն­նե­րի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի մաս­նակ­ցու­թեամբ, որ­տեղ պայ­մա­նա­ւո­րո­ւա­ծու­թիւն­ներ են ձեռք բե­րո­ւել, եւ այդ պայ­մա­նա­ւո­րո­ւա­ծու­թիւն­նե­րը չեն ի­րա­կա­նաց­ւում Ատր­պէյ­ճա­նի կե­ցո­ւած­քի պատ­ճա­ռով: ­Դա բա­ւա­րար ա­ռիթ է, որ­պէս­զի այդ պայ­մա­նա­գի­րը ստո­րագ­րո­ւի ­Հա­յաս­տա­նի եւ Ար­ցա­խի մի­ջեւ:
­Մենք գտնում ենք, որ հար­ցը պէտք է խա­ղաղ կեր­պով փոր­ձենք կար­գա­ւո­րել: Իսկ խա­ղաղ կար­գա­ւո­րումն ան­պայ­ման չի նշա­նա­կում, որ Ատր­պէյ­ճա­նը պէտք է հա­մա­ձայ­նո­ւի. աշ­խար­հում ե­ղել են ու­րիշ հա­կա­մար­տու­թիւն­ներ, որ­տեղ աշ­խար­հը, կարճ ժա­մա­նակ անց, ոչ թէ այս­պէս, երբ ար­դէն քսան տա­րուց ա­ւել է՝ բա­նակ­ցու­թիւն­ներ կան, կողմ­նո­րո­շո­ւել է՝ ա­սե­լով, որ այս հա­մա­կար­տու­թեան կող­մե­րից մէկն իր տե­սա­կէ­տը չի փո­խել, չի փո­խե­լու (խօս­քը ­Քո­սո­վո­յի հա­մա­կար­տու­թեան մա­սին է), ին­չի հա­մար մենք ո­րո­շա­կի քայ­լեր կը ձեռ­նար­կենք, այդ քայ­լերն էլ հիմ­նա­կա­նում կը դրսե­ւո­րո­ւեն ­Քո­սո­վո­յի ճա­նաչ­մամբ:
­Մենք այդ ուղ­ղու­թեամբ էլ աշ­խա­տանք պէտք է տա­նենք:

­Մօտ ա­պա­գա­յում հնա­րա­ւոր հա­մա­րո՞ւմ էք հայ-թուր­քա­կան յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րի վե­րա­կանգ­նու­մը: Ո­րո՞նք են այս ուղ­ղու­թեամբ ա­ռա­ջըն­թաց գրան­ցե­լու գրա­ւա­կան­նե­րը: Եւ ի՞նչ քայ­լեր են անհ­րա­ժեշտ ­Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան մի­ջազ­գա­յին ճա­նաչ­ման հա­մար:

Ցե­ղաս­պա­նու­թեան մի­ջազ­գա­յին ճա­նա­չու­մը բա­ւա­կան ա­ռաջ գնա­ցել է: Ա­ռա­ւել ա­ռաջ գնա­ցած կա­րե­լի է հա­մա­րել, ե­թէ է­լի պե­տու­թիւն­ներ ճա­նա­չեն: Դ­րա հա­մար էլ այդ ուղ­ղու­թեամբ աշ­խա­տանք տա­նե­լու կող­քին անհ­րա­ժեշտ է նաեւ հա­տուց­ման հար­ցե­րը բարձ­րաց­նել: Ինչ­պէս Ար­ցա­խի պա­րա­գա­յում մենք՝ որ­պէս կու­սակ­ցու­թիւն, այդ ուղ­ղու­թեամբ աշ­խա­տանք տա­նում ենք, բայց ար­դէն պե­տու­թիւ­նը պի­տի սկսի այդ ուղ­ղու­թեամբ աշ­խա­տել, այս դէպ­քում էլ, մենք՝ որ­պէս կու­սակ­ցու­թիւն, ար­դէն հա­տուց­ման հար­ցե­րով ո­րոշ քայ­լեր ա­րել ենք, գի­տենք նաեւ, որ պե­տու­թեան կող­մից ո­րոշ նախ­նա­կան նա­խա­ձեռ­նու­թիւն­ներ կան, բայց պէտք է ա­ւե­լի աք­թիւ (գոր­ծուն) լի­նի պե­տու­թիւնն այդ ուղ­ղու­թեամբ՝ սկսած հա­տուց­ման խնդիր­նե­րի սահ­մա­նու­մից, մին­չեւ ճա­նա­պարհ­նե­րի ո­րո­նում, այդ աշ­խա­տանք­նե­րի հա­մադ­րում այլ դե­րա­կա­տար­նե­րի հետ: Ա­մէն ինչ չէ, որ պե­տու­թիւ­նը կը կա­րո­ղա­նայ ա­նել, կամ պէտք է ա­նի, սա­կայն ճիշդ կը լի­նի, որ պե­տու­թիւնն այդ ամ­բող­ջը հա­մադ­րի, ղե­կա­վա­րի: Դ­րա հա­մար էլ պէտք է, որ պե­տու­թիւնն աք­թիւ լի­նի այս ուղ­ղու­թեամբ:

Ինչ­պի­սի՞ մօ­տե­ցում ու­նէք Հ.Հ. ին­տեգ­րա­ցիոն (հա­մարկ­ման) գոր­ծըն­թաց­նե­րի վե­րա­բե­րեալ: Ինչ­պէ՞ս էք տես­նում Հ.Հ.-Ա.Մ.Ն., Հ.Հ.-Ռ.Դ., Հ.Հ.-եւ­րո­պա­կան ա­ռան­ձին երկր­նե­րի հետ երկ­կողմ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րի զար­գա­ցու­մը:

Երկ­րի ներ­սում՝ որ­պէս հա­մա­կար­գի, հա­սա­րա­կար­գի զար­գաց­ման ուղ­ղու­թիւն, մենք կար­ծում ենք ճիշդ ուղ­ղու­թիւ­նը եւ­րո­պա­կանն է: Եւ պէտք է այդ ուղ­ղու­թեա­նը հե­տե­ւենք, տե­ղայ­նաց­նենք, ո­րով­հե­տեւ մենք քա­ղա­քակր­թու­թեամբ ի­րա­կա­նում եւ­րո­պա­ցի ենք: Եւ Եւ­րո­պա­կան ­Միու­թեան հետ անհ­րա­ժեշտ է այդ ուղ­ղու­թեամբ աշ­խա­տանք­ներ տա­նել: Բ­նա­կա­նա­բար, ճիշդ է նաեւ տնտե­սա­կան հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան ուղ­ղու­թեամբ աշ­խա­տանք­ներ տա­նել Եւ­րո­պա­կան ­Միու­թեան հետ:
­Մենք մին­չեւ հի­մա լրիւ չենք էլ օգ­տա­գոր­ծել այն հնա­րա­ւո­րու­թիւն­նե­րը, ո­րոնք ու­նենք Եւ­րո­պա­կան ­Միու­թեան հետ: Անհ­րա­ժեշտ է նաեւ ներ­քին ո­րոշ փո­փո­խու­թիւն­ներ կա­տա­րել՝ մեր ար­տադ­րան­քի ո­րա­կը բարձ­րաց­նե­լու եւ հա­մա­պա­տաս­խա­նեց­նե­լու Ե.Մ. չա­փա­նիշ­նե­րին, որ­պէս­զի կա­րո­ղա­նանք նաեւ մտնել եւ­րո­պա­կան շու­կայ: Ու­նենք հի­մա ո­րոշ ար­տադ­րանք­ներ, սա­կայն դա շատ սահ­մա­նա­փակ է: Ա­ւե­լին ա­նե­լու հնա­րա­ւո­րու­թիւն կայ եւ ա­ւե­լին պետք է ա­նենք եւ­րո­պա­կան ա­ռան­ձին երկր­նե­րի եւ Եւ­րո­պա­կան ­Միու­թեան հետ ընդ­հան­րա­պէս:
Ինչ վե­րա­բե­րում է Եւ­րա­սիա­կան Տն­տե­սա­կան ­Միու­թեան (Ե.Ա.Տ.Մ.), մենք կողմ ենք ե­ղել Ե.Ա.Տ.Մ. մաս կազ­մե­լուն: ­Մենք Հ.Հ. եւ Ռ.Դ. նա­խա­գահ­նե­րի ա­ռա­ջին յայ­տա­րա­րու­թիւն­ներն ենք քննա­դա­տել, ո­րով­հե­տեւ անհ­րա­ժեշտ քննար­կու­մը, խորհ­դակ­ցու­թիւ­նը չէր ի­րա­կա­նա­ցո­ւել Հ.Հ. քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րի եւ հա­սա­րա­կու­թեան հետ: ­Սա­կայն երբ պա­հը ե­կաւ եւ ար­դէն պէտք էր դիր­քո­րո­շում ցոյց տալ, մենք կողմ ենք ար­տա­յայ­տո­ւել: ­Դա չի նշա­նա­կում, որ շատ սա­հուն պի­տի ըն­թա­նայ ա­մէն ինչ: ­Տես­նում ենք նաեւ, որ ­Միու­թիւ­նում կան ո­րոշ պե­տու­թիւն­ներ, ո­րոնք ատր­պէյ­ճա­նա­մէտ քա­ղա­քա­կա­նու­թիւն են վա­րում՝ ի վնաս մեզ հետ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րի: ­Սա­կայն այդ ամ­բողջն ի­մա­նա­լով, անհ­րա­ժեշտ է, որ մենք այդ ին­տեգ­րու­մը շա­րու­նա­կենք: Բ­նա­կա­նա­բար, Ե.Ա.Տ.Մ.ի կամ դրա մաս չկազ­մող հա­րե­ւան կամ մեր­ձա­ւոր երկր­նե­րի հետ պէտք է հնա­րա­ւո­րինս աշ­խա­տանք­ներ տա­նենք:
­Կա­րե­ւոր ե­րե­ւոյթ է եւ դրա մէջ մենք նաեւ դե­րա­կա­տա­րու­թիւն ու­նե­ցել ենք, որ ի վեր­ջոյ արտ­գործ­նա­խա­րա­րու­թիւնն ու­նե­ցաւ ար­տա­քին ա­ռեւտ­րով զբա­ղո­ւող փոխ-նա­խա­րար: Այ­սինքն, անհ­րա­ժեշտ է, որ ար­տա­քին ա­ռեւ­տու­րը մաս կազ­մի մեր ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թեան, բայց դրա հա­մար անհ­րա­ժեշտ է երկ­րի ներ­սում ու­նե­նալ բարձր ո­րա­կի ար­տադ­րանք, եւ այն­պէս չլի­նի, որ մենք միայն ներկ­րող եր­կիր ենք:

Ինչ­պէ՞ս էք տես­նում Հ.Հ. յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րի զար­գա­ցու­մը հա­րե­ւան երկր­նե­րի, մաս­նա­ւո­րա­պէս՝ Վ­րաս­տա­նի եւ Ի­րա­նի հետ: Ի՞նչ քայ­լեր են անհ­րա­ժեշտ այս ուղ­ղու­թեամբ:

Վ­րաս­տա­նը շեշ­տում ենք այս ընտ­րու­թիւն­նե­րի ա­ռի­թով, ո­րով­հե­տեւ որ­պէս կու­սակ­ցու­թիւն, ար­դէն ի­րենց շրջա­նակ­նե­րի հետ յա­րա­բե­րու­թիւն­ներ հաս­տա­տե­լու ո­րոշ նա­խա­ձեռ­նու­թիւն­նե­րով հան­դէս ե­կել ենք՝ նախ­քան ի­րենց խորհր­դա­րա­նա­կան ընտ­րու­թիւն­նե­րը, եւ մեր ընտ­րու­թիւն­նե­րից յե­տոյ պի­տի շա­րու­նա­կենք այդ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը: ­Ջա­ւախ­քա­հա­յե­րի եւ վի­րա­հա­յու­թեան ի­րա­ւունք­նե­րի կա­տար­մանն ա­ջակ­ցե­լու խնդիր կայ:
Ինչ վե­րա­բե­րում է Ի­րա­նին, բնա­կա­նա­բար, այդ երկ­րի հետ մեր յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը պէտք է սեր­տաց­նենք, խո­րաց­նենք տնտե­սա­կան եւ այլ գոր­ծակ­ցու­թիւ­նը, տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին ծրագ­րե­րի ուղ­ղու­թեամբ պէտք է նոր նա­խա­ձեռ­նու­թիւն­ներ ի­րա­կա­նա­ցո­ւեն: ­Բա­ւա­կան հար­ցե­րի մա­սին ար­դէն խօ­սո­ւել է՝ նաւ­թա­մուղ, եր­կաթ գիծ: ­Բո­լոր այդ հար­ցերն ի­րա­կա­նա­նա­լի են քա­ղա­քա­կան տե­սան­կիւ­նից: Մ­նում է դրանց գործ­նա­կան ի­րա­կա­նա­ցու­մը: Այս ա­ռու­մով պէտք է աշ­խոյժ լի­նենք եւ ակն­կա­լենք աշ­խու­ժու­թիւն նաեւ ի­րա­նա­կան կող­մից: ­Մեզ հա­մար ան­հանգս­տաց­նող կա­րող է լի­նել Ի­րա­նի եւ Ա­րեւ­մուտ­քի յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րի կրկին լա­րու­մը:

Ի՞նչ տես­լա­կան ու­նի ձեր քա­ղա­քա­կան ու­ժը տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին անվ­տան­գու­թեան վե­րա­բե­րեալ:

Տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին ա­սե­լով, ե­թէ ի նկա­տի ու­նենք ­Հա­րա­ւա­յին ­Կով­կա­սը կամ Անդր­կով­կասն, ա­պա դա այն­պի­սի տա­րա­ծաշր­ջան է, ո­րը ճամ­բար­նե­րի հան­դիպ­ման վայր է: Անհ­րա­ժեշտ է, որ­պէս­զի այդ վայ­րը չհան­դի­սա­նայ բա­խում­նե­րի վայր, ին­չը կը վնա­սի տա­րա­ծաշր­ջա­նում ապ­րող ժո­ղո­վուրդ­նե­րին, ճա­նա­չո­ւած կամ չճա­նա­չո­ւած պե­տու­թիւն­նե­րին: Այդ ի­մաս­տով, մենք գտնում ենք, որ պէտք է ա­ւե­լի խո­րաց­նել մեր յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը մեր ռազ­մա­վա­րա­կան դաշ­նակ­ցի հետ, բայց նաեւ՝ այլ ուղ­ղու­թիւն­նե­րով, ե­թե հնա­րա­ւոր է եւ­րո­պա­կան ո­րոշ ուղ­ղու­թիւն­նե­րի, ՆԱՏՕի հետ՝ ա­ռանց ան­դա­մակ­ցու­թեան հարց դնե­լու: ­Մեր մօ­տե­ցումն այն է, որ ե­թէ ո­րե­ւէ դա­շին­քի մաս ենք, դա ոչ թէ ընդ­դէմ ո­րե­ւէ մէ­կի է, այլ՝ յա­նուն անվ­տան­գու­թեան: Այս մօ­տե­ցու­մով անհ­րա­ժեշտ է, որ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը սեր­տաց­նենք, սա­կայն միւս կող­մին բա­ցատ­րենք, որ չնե­ղա­նայ՝ շա­րու­նա­կե­լով զբա­ղո­ւել մեր անվ­տան­գու­թեան հար­ցե­րով: Ե­թէ մի քիչ ա­ւե­լի լայն նա­յենք՝ ­Մեր­ձա­ւոր Ա­րե­ւելք, ­Սի­րիա, Ի­րաք, ­Թուր­քիա, ա­պա պէտք է ա­սել, որ կայ ա­նո­րո­շու­թիւն, սա­կայն մենք այս ուղ­ղու­թիւն­նե­րով էլ պէտք է լի­նենք աք­թիւ, գոր­ծու­նեայ, յատ­կա­պէս ­Սի­րիա­յի եւ Ի­րա­քի պա­րա­գա­յում, որ­տեղ ու­նենք հա­մայնք­ներ: ­Ճիշդ է ­Թուր­քիա­յում էլ ու­նենք հա­մայնք, սա­կայն այդ երկ­րի հետ չու­նենք դի­ւա­նա­գի­տա­կան յա­րա­բե­րու­թիւն­ներ: Այս ուղ­ղու­թիւն­նե­րով էլ պէտք է լի­նենք դե­րա­կա­տար, կողմ հան­դի­սա­նա­լու խնդիր չկայ, սա­կայն մեր անվ­տան­գու­թեան հար­ցե­րի եւ այդ երկր­նե­րում մեր հայ­րե­նա­կից­նե­րի շա­հե­րի սպա­սարկ­ման ի­մաս­տով պէտք է աք­թիւ լի­նենք:

Ինչ­պէ՞ս էք տես­նում Հ.Հ.-Ս­փիւռք հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան զար­գա­ցու­մը, ո­րո՞նք պէտք է լի­նեն ընդ­հա­նուր օ­րա­կար­գի ա­ռաջ­նա­հեր­թու­թիւն­նե­րը:

Այս ընտ­րու­թիւն­նե­րին մաս­նա­կից միակ կու­սակ­ցու­թիւնն ենք, ո­րը ե՛ւ Հ.Հ.ում, ե՛ւ Ար­ցա­խի ­Հան­րա­պե­տու­թիւ­նում, ե՛ւ ար­տա­սահ­մա­նեան շուրջ ե­րե­սուն երկր­նե­րում կա­ռոյց ու­նենք: Այդ իսկ պատ­ճա­ռով մեր տե­սան­կիւ­նը շատ ա­ռար­կա­յա­կան է. այն ի­մաս­տով, որ գի­տենք՝ ին­չի՛ մա­սին ենք խօ­սում եւ ի՛նչ կա­րող ենք ա­նել:
Անհ­րա­ժեշտ է Ս­փիւռ­քին ա­ռա­ւել եւս մաս­նա­կից դարձ­նել Հ.Հ. բո­լոր բնա­գա­ւառ­նե­րի զար­գա­ցում­նե­րին: ­Ճիշդ է՝ ո­րոշ­նե­րում Ս­փիւռ­քի մաս­նակ­ցու­թիւն, պարզ է, որ դա միա­տարր միա­ւոր չէ, խօ­սում ենք ընդ­հա­նու­րի մա­սին: ­Ճիշդ է, ո­րոշ կա­ռոյց­նե­րին ան­դա­մակ­ցե­լով, ան­հա­տա­պէս կամ այլ կերպ դրսում ապ­րող մեր հայ­րե­նա­կից­նե­րը մաս­նակ­ցու­թիւն ու­նեն Հ.Հ. ներ­քին հար­ցե­րին, սա­կայն անհ­րա­ժեշտ է, որ նրանք մաս­նակ­ցու­թիւն ու­նե­նան նաեւ քա­ղա­քա­կան զար­գա­ցում­նե­րին: Դ­րա ա­մե­նա­կարճ ճա­նա­պար­հը երկ-քա­ղա­քա­ցիու­թիւնն է:
Բ­նա­կա­նա­բար պէտք է մի կող­մից երկ­րի վի­ճա­կը բե­րել բա­ւա­րար մա­կար­դա­կի, իսկ միւս կող­մից՝ աշ­խա­տանք­ներ տա­նել, որ­պէս­զի նաեւ տե­ղի ու­նե­նայ հայ­րե­նա­դար­ձու­թիւն՝ ե՛ւ Հ.Հ.ում ծնո­ւած հե­ռա­ցած­նե­րի, ե՛ւ Հ.Հ.ում չծնո­ւած­նե­րի: ­Դա, բա­ցի ժո­ղովդ­րագ­րա­կան հար­ցե­րի լու­ծում­նե­րից, կը նպաս­տի նաեւ երկ­րի տնտե­սա­կան վի­ճա­կի բա­րե­լաւ­մա­նը:
Ս­փիւռ­քի պա­րա­գա­յում իւ­րա­քան­չիւր կող­մին պէտք է մօ­տե­նանք ան­հա­տա­պէս, ոչ թէ այն դի­տար­կենք միա­գոյն: