Կին դէմքեր
Ֆրանսահայ Սոնիա Ունճեան «Թիւի մը խոստումը»
մենակատարութիւնը կը ներկայացնէ Երեւանի եւ Գիւմրիի մէջ
Հռիփսիմէ Յարութիւնեան
Ֆրանսահայ երիտասարդ դերասանուհի Սոնիա Ունճեան արդէն երկու տարի է, որ իր հեղինակած «Թիւի մը խոստումը» մենաներկայացումը՝ Փարիզի մէջ մի քանի առիթներով բեմադրած ու ներկայացուցած է։
Զուտ հայկական ընտանիքի մը զաւակ, Հայոց Ցեղասպանութենէն վերապրած, նախապէս Յունաստան ապաստանած, ապա Ֆրանսա փոխադրուած իր մեծ մօր՝ Ասլինի պատմուածքներով մեծցած ու հասակ նետած Սոնիան կը պատմէ Սփիւռքի մէջ ապրող երիտասարդ հայուհիի մը առօրեային ու փորձառութիւններուն մասին։ Ազգին «բեռը», ընտանեկան պահերը, արեւելեան սովորութիւններով, բայց եւրոպական ազդեցութիւններով մեծնալու երկընտրանքի մը պայմանները բեմի վրայ կը բերեն կենդանի պատմութիւն մը, որ քիչ թէ շատ կը բնորոշէ Սփիւռքի մէջ հայ զաւակ մեծցնող բոլոր հայ ընտանիքները։
Ինպէ՞ս հայկական արմատներով այս փոքրիկ աղջնակը իր «հայկական բարդոյթը» կը փոխակերպէ ֆիզիքական բարդոյթի։
Ինչպէ՞ս կ’ապրի «ցեղասպանուած» ու արտագաղթած, անհայրենիք ընտանիքի պատմութեան մը ժառանգորդ փոքրիկ աղջնակը, որ Փարիզ կը ծնի 1975ին։
Պատմութիւններու եւ մանկութեան յիշողութիւններու միջոցով, Սոնիա Ունճեան կը պատմէ իր անձնական պահերը՝ իր վերածնունդի եւ նոր կեանք մը կերտելու դժուար առօրեայով։
Հիւմուրով եւ զգայուն պահերով լեցուն այս մենաներկայացումը, գրաւեց ֆրանսահայութեան ու ֆրանսացի հանդիսատեսներու ուշադրութիւնը, Փարիզի ներկայացումներուն ժամանակ։ Ահա՛, պահը հասած է հայրենիքի մէջ ներկայացումը կատարելու։
Սոնիա Ունճեան՝ հրաւէր ստացած ըլլալով Հայաստանէն, «Թիւի խոստումը» թատրոնը կը ներկայացնէ Երեւան եւ Գիւմրի, 26 եւ 29 Ապրիլ 2019ին, յաջորդական ելոյթներով։
Սոնիա Ունճեան խոստմնալից երիտասարդ դերասանուհի մըն է, որ սիրողական թատրոնով կը զբաղի արդէն 20 տարիէ ի վեր։
«2015ի Հոկտեմբերին, ես կորսնցուցի մայրական կողմէ 102ամեայ մեծ մայրս՝ Ասլինը, որ Ցեղասպանութենէն վերապրած մեր ընտանիքի վերջին անդամն էր։ Այս կորուստը որոշիչ եղաւ ինծի համար՝ բեմ բարձրանալու։
Ան մշտապէս ներկայ է իմ մենաներկայացման մէջ, ինչպէս նաեւ իմ ծնողները՝ Կարպիս եւ Քրիստին Ունճեանները։ Ես կը խաղամ բոլոր դերերը, հիւմուրով եւ զգացմունքային տարբեր արտայայտութիւններով։
Երբ սկսայ գրել «Թիւի խոստումը», դեռ ոչինչ չկար իմ մտքիս մէջ, քան բուժել իմ ցաւերը եւ գրել անոնց մասին։ Աստիճանաբար փափաք ունեցայ պատմելու ու վերապրելու այդ պատմութիւնը, որ զիս կը բնորոշէր իմ մանկութեան տարիներէն։ Ես չեմ ուզեր այն դարձնել համայնքային պատմութիւն մը, այլ կը ձգտիմ ցոյց տալ հարցին համամարդկային բնոյթը։
Մենք բոլորս կապուած ենք մեր արմատներուն։ Մենք բոլորս կ’ապրինք բարդոյթներով։ Ո՞րն է կապը այս երկուքին միջեւ։ Եւ յատկապէս, ինչպէ՞ս ապրիլ, ինչպէ՞ս անկէ խուսափիլ՝ առանց հերքելու սեփական ընտանիքի պատմութիւնը»։
Խաչուհիի մը յուշերէն
Դէպի հայրենիք
Մանուշակ Սլտրեան — Ցուքալա
Թէեւ երկար տարիներ անցած են այդ թուականէն, երբ առաջին անգամ ըլլալով այցելեցի Հայաստան՝ իմ հայրենիքս, իմ երկիրս, սակայն այդ օրերու անփոխարինելի յիշատակները այնքան վառ եւ պայծառ ու յստակ են մտքիս մէջ, որ ներքին մղումով մը կ‘ուզեմ բաժնեմ զատոնք իմ ընկերուհիներուս հետ, հետեւեալ ամփոփ տողերով.
1974ին, ուզեցի Հայաստան այցելել մօրս հետ, որովհետեւ մայրս հիւանդ էր կաթուածով. իր քոյրը Հայաստան մեկնած էր 1946 թուականին — ան ալ նոյն հիւանդութենէն կը տառապէր: Կ’ուզէի որ երկու քոյրերը հանդիպին եւ իրենց կարօտը առնեն: Երբ հասանք Հայաստան, մնացինք «Արմենիա» հիւրանոցը. այդ թուականին արդէն երկու կամ երեք պանդոկներ կային միայն: Յաջորդ օրը, առաւօտուն, բոլոր ազգականներս հիւրանոց եկան մեզ տեսնելու: Լուր տուին, թէ մեզ կը սպասեն դրան առջեւ: Պատասխանեցի՝ թող անցնին սրահ եւ կուգանք: Պատասխանը ի՞նչ էր, անսպասելի՜: Ոչ՝ չի կարելի: Չեն կրնար պանդոկ մտնել, արգիլուած է տեղացիներուն համար…: Այդ վայրկեանին չէք կրնար երեւակայել իմ յուսախաբութիւնս: Հայրենիքս եկած եմ եւ իմ հարազատներս չե՞ն կրնար պանդոկ մտնել. «զարմանալի բան» խորհեցայ ես, փորձեցի ըսել, որ մայրս տկար է, չի կրնար դուրս ելլել, կը մսի եւ այն օրը անձրեւոտ օր մըն էր: Բարկացայ, տնօրէնին հետ խօսեցայ, որ արտօնութիւն տայ, բայց անկարելի եղաւ:
Ի վերջոյ, մայրս առի եւ մօրաքրոջս տունը տարի: Բայց ես ամէն օր պանդոկ կուգայի, որպէսզի սենեակը ուրիշի չի տան:
Վերջապէս ի՞նչ էր եզրակացութիւնը: Յուզումս, ուրախութիւնս, որ զգացի հայրենիք հասնելով, ոչնչացան:
Երբ կը մտնէի, հարցուցին իմ տպաւորութիւնս. պատասխանս եղաւ՝ «ուրիշ անգամ չեմ գար հայրենիք, բայց եթէ օր մը անկախութիւն ըլլայ, այն ատեն խօսք կուտամ՝ տարին երկու անգամ հայրենիքս այցելելու, որովհետեւ այն ատեն իմ հայրենիքս պիտի ըլլայ»: Խնդացին. «շատ մեծ երազներ ունիս»,- ըսին, «այդ անկարելի է»:
Բայց «անկարելին» կարելի եղաւ, երբ 90ական թուականներուն անկախութիւն ունեցանք:
Այլեւս խոստում կուտամ եւ տարին երկու անգամ կը ջանամ Հայաստան երթալ, որովհետեւ հայրենիքը իմ տունս է. ես կը զգամ, որ տունս կ‘երթամ. կը սիրեմ զայն, ինչպէս որ է. իր գեղեցկութիւններով եւ իր դժուարութիւններով:
Առաջին անգամ երբ Հայաստան էի, չկրցայ վայելել, բայց այլեւս երբ հոն եմ՝ ինքզինքս լաւ կը զգամ, առողջ եւ հանգիստ: Երեւի ճիշդ էր մեծ մայրս, որ կ‘ըսէր՝ «հայուն երթալիք տեղը Հայաստանն է»:
Ճատրակ
Ճատրակը մեր կեանքում,
կամ ինչո՞ւ է ճատրակը նման
հայկական մտածելաձեւին
Ռուզան Մխիթարեան-Օհանեան
Մեր ազգի կեանքը շատ բարդ է եղել, մենք միշտ կարողացել ենք գոյատեւել եւ յաղթել մտքի շնորհիւ: Ճատրակը դրա դրսեւորումներից մէկն է: Այն զարգացնում է հաղորդակցումը, կամային յատկանիշները, մարզում ուշադրութիւնը եւ մրցակցային ոգին: Յաջողութիւն, սպորտ, հաճոյք. սրանք մէկտեղւում են մէկ գաղափարում: Բոլորին է յայտնի, որ այս խաղի ընթացքում ամենափոքր սխալը կարող է որոշիչ, նոյնիսկ ճակատագրական լինել:
Ճատրակը մարդկանց սովորեցնում է նաեւ կեանքում որոշում ընդունել, ինքնուրոյն լինել, այսինքն՝ այդ միջոցով զարգանում են այն բոլոր հոգեբանական յատկութիւնները, որոնք մարդուն պէտք են կեանքում:
Այս պատճառով մենք ծնողներս պէտք է աջակցենք մեր երեխաներին որպէսզի յաճախեն այս խմբակը, զարգացնելով ճատրակ խաղացողի մտածելակեպ՝ այսինքն իմանան արդար յաղթել եւ արդար պարտուել:
Դիմելով Հրաչեայ Աճառեանի «Հայերէն արմատական բառարան»ին՝ կը ստուգենք, թէ «ՃԱՏՐԱԿ» բառը՝ «սատրանջ, շախմատ խաղն է: Այս խաղի հնարումը տրւում է հնդիկներին: Հնդկաց թագաւորի մահով՝ երկու որդիների (Գավ և Թահլենդ) միջեւ գահակալական կռիւ սկսուեց. կրտսերը` Թահլենդը մեռաւ պատերազմի մէջ. մայրը անիծեց Գավին, իբրեւ եղբայրասպան: Գավը հաւաքեց հնդկաց իմաստուններին, որոնք հնարեցին ճատրակը, իբրև պատկեր պատերազմի, եւ ցոյց տուին մօրը` թէ որդին չմեռաւ եղբօր ձեռքով, այլ ամէն կողմից պաշարուած` յոգնութիւնից եւ ծարաւից»:
Այս խաղի աւարտին պարտուող թագաւորը յայտնւում է ծուղակում, ոչ մի կողմ քայլ անել չի կարողանում եւ իրեն պարտուած է ճանաչում:
