Հայ Կապոյտ Խաչի էջ

­Հայ ­Կա­պոյտ ­Խա­չի է­ջի յանձ­նա­խում­բը, դի­մեց սննդա­բան ­Փոլ ­Ֆա­րա­ճեա­նին,
օգ­տա­կար խոր­հուրդ­ներ եւ թե­լադ­րանք­ներ խնդրե­լով՝
մեծ պահ­քի շրջա­նին հա­մար։

­Վիկ­տո­րիա ­Մա­ղա­քեան

­Մեծ պահ­քի շրջա­նը կը բնու­թագ­րո­ւի կեն­դա­նա­կան սննդամ­թեր­քի սպառ­ման զրկու­մով եւ յա­ւե­լեալ բու­սա­կան սնուն­դի ու ծո­վա­յին կեն­դա­նի­նե­րու (ինչ­պէս խե­ցե­մոր­թի եւ կակ­ղա­մոր­թի) սպա­ռու­մով։ Այ­սինքն, մեր սննդա­կար­գէն պէտք է հե­ռաց­նել սննդամ­թեր­քի մեծ խում­բեր, ինչ­պէս կաթ­նե­ղէն, հաւ­կիթ ու միս։

­Պահ­քի օ­գուտ­նե­րը
Կ­րե­տէի հա­մալ­սա­րա­նի հե­տա­զօ­տու­թեան հա­մաձայն, պահ­քի հե­տե­ւող­նե­րը մեծ օ­գուտ­ներ կը ստա­նան, ինչ­պէս՝
-Ա­րեան մէջ իւ­ղի (լի­բիտ­նե­րի) մա­կար­դա­կի նուա­զում
-­Մի­զա­յին թթո­ւի մա­կար­դա­կի նո­ւա­զում, կեն­դա­նա­կան սպի­տի ցած սպառ­ման պա­ճա­ռով
-Ա­ւե­լի լաւ ու հա­ւա­սա­րակշ­ռո­ւած սննդայ­նու­թեան սո­վո­րու­թիւն՝ պտու­ղի, բան­ջա­րե­ղէ­նի, ըն­դե­ղէ­նի եւ ծո­վա­յին կեն­դա­նի­նե­րու յա­ւե­լեալ սպա­ռու­մի պատ­ճա­ռով
-Ա­րեան շա­քա­րի մա­կար­դա­կի ա­ւե­լի լաւ կար­գա­ւո­րում, քա­նի որ պարզ բնած­խաջ­րատ­նե­րը (մա­նա­ւանդ յա­ռաջ ե­կած ա­նու­շե­ղէն­նե­րէ եւ պտղա­յին հիւ­թե­րէ) յար­մար չա­փով կը սպա­ռո­ւին
-Ա­րեան ճնշման ա­ւե­լի լաւ կար­գա­ւո­րում, բարձր քա­լիո­մի (պտուղ, բան­ջա­րե­ղէն, ըն­դե­ղէն) եւ ցած նատ­րիո­նի ըն­դուն­ման պատ­ճա­ռով, քա­նի որ վե­րամ­շա­կո­ւած ու­տես­տե­ղէն ա­ւե­լի կը սպա­ռո­ւի
-Ա­ղի­քի ա­ւե­լի նպաս­տա­ւոր գոր­ծու­նէու­թիւն, կա­պո­ւած ման­րա­թե­լե­րու բարձր սպառ­ման հետ
-­Շատ antioxidant բա­ղադ­րիչ­ներ, հա­կա­քաղց­կե­ղա­յին յատ­կու­թիւն­նե­րով
-Ընկ­ճու­մի նո­ւա­զած դէպ­քեր, քան­զի պահ­քը կը նո­ւա­զեց­նէ վատ տրա­մադ­րու­թիւ­նը՝ antioxidant բա­ղադ­րիչ­նե­րու շնոր­հիւ։
Ինչ կը վե­րա­բե­րի մարմ­նի ծան­րու­թեան վե­րահս­կու­մին, ու­սում­նա­սի­րու­թեան ար­դիւնք­նե­րը խառն են։ ­Մի­սի եւ կաթ­նե­ղէ­նի պա­կա­սը ա­նօ­թու­թեան զգա­ցու­մը եւ շա­րու­նա­կա­բար ու­տե­լու մի­տու­մը օ­րո­ւան ըն­թաց­քին կը բարձ­րաց­նեն։ ­Սա­կայն, ե­թէ մէ­կը սպա­ռէ շատ պտուղ ու բան­ջա­րե­ղէն, կա­րե­լի է հա­ւա­սա­րակշ­ռել այդ զգա­ցու­մը։

­Պահ­քի հնա­րա­ւոր թե­րու­թիւն­ներ

Եր­կա­րա­տեւ պահ­քը կա­րե­լի է ստեղ­ծել սննդա­յին պա­կա­սու­թիւն­ներ, ինչ­պէս՝ կրա­ծի­նի, եր­կա­թի եւ D ու B12 կեն­սա­նիւ­թե­րու, ե­թէ սննդե­ղէ­նի զու­գակ­ցու­թեան ո­րոշ գործ­նա­կան կա­նոն­ներ չպա­հուին։

­Գործ­նա­կան խոր­հուրդ­ներ
Որ­պէս­զի պահ­քի ըն­թաց­քին ան­ձը կա­րե­նայ ա­պա­հո­վել բա­ւա­րար սննդա­նիւ­թներ եւ իր մար­մի­նին կող­մէ ըն­դու­նո­ւին ու ներ­քա­շո­ւին, պէտք է հե­տե­ւիլ ո­րոշ գործ­նա­կան խոր­հուրդ­նե­րու։
Կ­րա­ծի­նի լաւ աղ­բիւր են սո­յա­յի, նու­շի կամ կա­ղի­նի ըմ­պե­լի­ներ, ձկնա­կանջ, պրո­քո­լի, կա­նաչ տե­րե­ւա­յին բան­ջա­րե­ղէն, չոր միր­գեր (յատ­կա­պէս թուզ), ըն­դե­ղէն, շուշ­մայ եւ թա­հին։ ­Սա­կայն, որ­պէս­զի կրա­ծի­նի ներ­քա­շու­մը մեր մար­մի­նէն ա­ւե­լի ար­դիւ­նա­բեր ըլ­լայ, կա­րե­ւոր է խու­սա­փիլ նոյն ճա­շին մէջ շո­մին, նե­խուր, ճակն­դեղ, խոտ, տուրմ, թէյ, գի­նի կամ չոր միր­գեր սպա­ռե­լէ։
D կեն­սա­նիւ­թի լաւ աղ­բիւր­ներ են նու­շի եւ սո­յա­յի ըմ­պե­լի­ներ, սուն­կը, արմ­տի­քը եւ կա­րա­գը։
Եր­կա­թի լաւ աղ­բիւր­ներ են ըն­դե­ղէ­նը, սո­յան, չոր միր­գե­րը եւ ոստ­րէն։ ­Սա­կայն, որ­պէս­զի ար­դիւ­նա­բեր ըլ­լայ սնուն­դի ներ­քա­շու­մը, պէտք է միա­ժա­մա­նակ սպա­ռել ու­տես­տե­ղէն, որ հա­րուստ է C կեն­սա­նիւ­թով (ինչ­պէս նա­րինջ, լի­մոն, ե­լակ, պրո­քո­լի, կար­միր պղպեղ) եւ խու­սա­փիլ գի­նի, թէյ, խոտ եւ բու­սա­կան ման­րա­թե­լե­րէ։
Ինչ կը վե­րա­բե­րի կեն­դա­նա­կան սպի­տի հե­ռաց­ման մեր սննդա­կար­գէն, ան չի կրնար ազ­դել ա­ռողջ մար­մի­նի մը հա­ւա­սա­րակշ­ռու­թեան, երբ եր­կա­րա­տեւ չէ։ Որ­պէս­զի բա­ւա­րա­րո­ւի մեր մա­մի­նի կա­րի­քը սպի­տի նիւ­թե­րով, շատ կա­րե­ւոր է սպի­տի աղ­բիւր­նե­րու զու­գակ­ցու­թիւ­նը, օ­րի­նակ՝
լու­բիա եւ ե­գիպ­տա­ցո­րեն,
ոսպ կամ սի­սեռ եւ ձա­ւար կամ բրինձ,
լու­բիա եւ գետ­նախն­ձոր։