Յունաստան վերահաստատեց պետական
ու քաղաքական իր զօրակցութիւնը
Հայ Դատին եւ Հայաստանին
Հայոց Ցեղասպանութեան 102րդ տարելիցին պատգամը՝
— Ցեղասպանը անպատիժ ձգել կը նշանակէ առիթ տալ ֆաշական ուժերուն՝ ձեռնարկելու ցեղասպանական նոր ոճիրներու
— Ընդլայնել եւ խորացնել համագործակցութիւնը Յունաստանի եւ Հայաստանի միջեւ՝ ճակատագրակից զոյգ ժողովուրդները իրարու կապող բոլոր մարզերէն ներս
Կիրակի՝ 23 Ապրիլին, կէսօրէ առաջ ժամը 11էն սկսեալ, Աթէնքի կեդրոնի Սինտաղմա հրապարակի մերձակայ «Բալլաս» թատերասրահը բեմահարթակը դարձաւ, ի նպաստ Հայ Դատի եւ Հայաստանի, հելլէն զօրակցութիւնը վերահաստատող պետական ու քաղաքական հանդիսաւոր ելոյթներու։ Ատտիկէի Մարզպետարանի հովանաւորութեամբ եւ Հ.Յ.Դ. Յունաստանի Հայ Դատի Յանձնախումբին կազմակերպութեամբ իրականացած Ապրիլ 24ի այս տարուան քաղաքական կեդրոնական ձեռնարկին տպաւորիչ էր մասնակցութիւնը ինչպէս հելլէն պետական եւ քաղաքական պաշտօնատար անձնաւորութիւններու, նոյնպէս եւ Յունաստանի մօտ հաւատարմագրուած դեսպանութեանց քաղաքական եւ զինուորական ներկայացուցիչներուն։
Թատերասրահի մուտքին պատուոյ ընդունելութեան կարգ կը պահէին Հ.Մ.Ը.Մ.ի սկաուտները, իսկ պաշտօնական հիւրերուն կը դիմաւորէին եւ դէպի սրահի առաջին կարգերը կ՚առաջնորդէին Հ.Յ.Դ. Յունաստանի Հայ Դատի Յանձնախումբին անդամները։
Պատուոյ հիւրերու առաջին շարքին էին Յունաստանի կառավարութեան եւ խորհրդարանի ներկայացուցիչները, Ատտիկէի մարզպետուհին, Եւրոպական Խորհրդարանի փոխ-նախագահ օրուան բանախօսը, Յունաստանի մօտ Հայաստանի Հանրապետութեան դեսպանը, Յունահայոց թեմի Կաթողիկոսական Փոխանորդը, Հ.Յ.Դ. Յունաստանի Կեդրոնական Կոմիտէի ներկայացուցիչը, Ազգային Վարչութեան ներկայացուցիչը, հելլէն իշխանութեանց փոխ-նախարարներ, խորհրդարանականներ, օտար դեսպաններ ու զինուորական կցորդներ, ինչպէս նաեւ՝ հայ կաթողիկէ ու աւետարանական յարանուանութեանց առաջնորդներն ու յունահայոց ծխատէր հոգեւոր հովիւներ։
Ժամը 11։35ին հանդիսութեան պաշտօնական բացումը կատարուեցաւ Յունաստանի եւ Հայաստանի Հանրապետութեանց զոյգ ոգերգներով՝ Համազգայինի «Յակոբ Փափազեան» երգչախումբի կատարողութեամբ եւ ներկաներու յոտնկայս ունկնդրութեամբ։
Օրուան նախագահ եւ հանդիսավար ընկ. Սդաւրոս Ապարեան, յանուն Հ.Յ.Դ. Հայ Դատի Յանձնախումբին, յունարէնով ներկայացուց հանդիսութեան պաշտօնական բացման խօսքը։ Ընդհանուր կերպով շեշտը դնելով Հայ Դատի պահանջատիրութիւնը իրաւական դաշտի մէջ արմատաւորելու այսօրուան անհրաժեշտութեան վրայ՝ ընկ. Ապարեան կարեւորութեամբ ներկաներուն ուշադրութեան յանձնեց թէ՛ Սիսի պատմական կաթողիկոսարանին վերատիրանալու Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոս Արամ Ա. Վեհափառի պահանջատիրական քայլին արժեւորման կարեւորութիւնը, թէ՛ Եւրոպական Խորհրդարանի Յունիս 1987ի պատմական որոշումին՝ Հայկական Հարցին քաղաքական լուծում մը առաջադրելու եւ թրքական պետութենէն համապատասխան վերաբերում պահանջելու եւրոպական եւ միջազգային դիւանագիտութեան հունով յառաջ ընթանալու հրամայականը։
Ապա՝ Համազգայինի «Յակոբ Փափազեան» երգչախումբը, խմբավար պրն. Մկրտիչ Գրիգորեանի ղեկավարութեամբ, յաջողութեամբ մեկնաբանեց եւ սրահը ջերմացուց «Սուրբ Սուրբ», «Ո՜վ Հայոց Աշխարհ» եւ «Սայլի երգ» խմբերգներով։
Այնուհետեւ՝ իրարու յաջորդեցին Հելլէն կառավարութեան, Հելլէն խորհրդարանի, Ատտիկէի մարզպետարանի, Յունաստանի մօտ Հ.Հ. դեսպանութեան եւ Հ.Յ.Դ. Երիտասարդական Միութեան ողջոյնի խօսքերը։
Հելլէն կառավարութեան անունով հանդիսութեան իր ողջոյնի խօսքը ուղղեց արտաքին գործոց փոխ-նախարար պրն. Եաննիս Ամանաթիտիս, որ Պոնտոսի յոյներուն դէմ նոյն թրքական պետութեան գործած ցեղասպանական ոճիրին յղում կատարելով՝ կարեւորութեամբ շեշտեց, որ եթէ օրին միջազգային հանրութիւնը ճանչնար, դատապարտէր եւ արդար դատաստանի արժանացնէր հայ ժողովուրդին դէմ գործադրուած ցեղասպանական ոճիրը՝ արժանի պատիժին ենթարկելով ցեղասպանը, կարելի պիտի ըլլար կանխել ոչ միայն պոնտոսցիներու, այլեւ՝ այլ ժողովուրդներու դէմ գործուած ցեղասպանութիւնները։ Մինչեւ մեր օրերը ի զօրու կը մնայ միեւնոյն ճշմարտութիւնը. Հայոց Ցեղասպանութիւնը ճանչնալով, յանցագործութիւնը դատապարտելով եւ ցեղասպանը արդար պատիժի ենթարկելով՝ միջազգային հանրութիւնը ի վիճակի կ՚ըլլայ կանխելու ցեղասպանութեանց կրկնումը։
Յանուն հելլէն խորհրդարանի ողջոյնի խօսք ուղղեց Յոյն-Հայկական բարեկամութեան խորհրդարանական յանձնախումբի նախագահ տիկին Էլէնի Սթամաթաքի։ Իր ելոյթին մէջ տիկին Սթամաթաքի նախ շեշտեց յոյն եւ հայ ժողովուրդները իրարու սերտօրէն կապող դարաւոր բարեկամութիւնն ու սրտակից յարաբերութիւնները։ Ապա՝ անդրադարձաւ Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչումին, դատապարտումին եւ հատուցումին կարեւորութեան, որպէսզի կանխուին նմանօրինակ ոճիրները։ Վերջապէս եւ յատուկ կարեւորութեամբ ան առաջադրեց սերտացնել, ընդլայնել եւ խորացնել բարեկամական գործակցութիւնը Յունաստանի եւ Հայաստանի միջեւ՝ ի խնդիր ճակատագրակից զոյգ ժողովուրդներու վաղուան համընդհանուր զարգացման։
Ատտիկէի մարզպետարանի ողջոյնի խօսքը ներկայացուց նոյնինքն մարզպետուհի տիկին Րէնա Տուրու, որ Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչումին, դատապարտման եւ հայկական պահանջատիրութեան իր զօրակցութիւնը յայտնելով՝ կարեւորութեամբ շեշտեց, որ անպատիժ մնալով՝ ցեղասպանական յանցագործութիւնները խրախուսանքի առիթ կը դառնան ցեղասպանութեան իսկ ընդունակ ֆաշական ուժերուն համար, որպէսզի անարգել եւ անպատիժ շարունակեն ոտնակոխումը մարդկային եւ ազգային իրաւանց ինչպէս այժմու Թուրքիոյ մէջ, այնպէս ալ ամբողջ Եւրոպայի եւ Աշխարհի տարածքին։ Էրտողանի ֆաշական բռնակալութիւնը ամրապնդելու կոչուած Թուրքիոյ վերջին հանրաքուէէն մեկնելով եւ անոր համահունչ Ֆրանսայի նախագահական ընտրապայքարի ընթացքին հնչած ֆաշական բռնութեանց կոչերուն յղում կատարելով՝ տիկին Տուրու ահազանգ հնչեցուց ընդհանրապէս այդօրինակ յանցագործները եւ յատկապէս Հայոց Ցեղասպանութեան համար պատասխանատու թրքական պետութիւնը անպատիժ ձգելու միջազգային վարքագիծին նկատմամբ։
Յանուն Հայաստանի Հանրապետութեան ողջոյնի իր խօսքը հայերէնով ներկայացուց դեսպան պրն. Ֆադէյ Չարչօղլեան, որուն ելոյթը ամբողջութեամբ կու տանք մեր այս համարով։ Հ.Հ. դեսպանը յատկապէս ընդգծեց, որ ազգային ու պետական վերածնունդ ապրող հայ ժողովուրդն ու Հայաստանը պիտի շարունակեն իրենց պահանջատիրութիւնը՝ մինչեւ ամբողջական արդարութեան իրականացումը, որպէսզի ոչ միայն հայ ժողովուրդը կարենայ վերականգնել իր իրաւունքները, այլեւ համայն մարդկութիւնը կարենայ երաշխաւորել, որ այլեւս երբեք չկրկնուին մարդկութեան դէմ ուղղուած ցեղասպանական յանցագործութիւնները։
Իր կարգին ողջոյնի խօսքով հանդէս եկաւ Հ.Յ.Դ. Յունաստանի Երիտասարդական Միութիւնը, որուն անունով ընկ. Արմէն Աճէմեան անձնական վկայութիւն մը տուաւ նորահաս հայ սերունդներուն՝ իբրեւ Հայ Դատի պահանջատէր երիտասարդութեան՝ ազգային եւ քաղաքացիական կրկնակ պատկանելութեանց համադրման եւ հելլէն հասարակութեան մէջ հայօրէն համարկուելու իրողութեան մասին։ Պրն. Աճէմեան թրքական պետութեան ցեղասպանական ոճիրին արժանի պատասխան մը նկատեց հայոց նորահաս սերունդներուն ոչ միայն վերապրումն ու պահանջատիրական զարթօնքը, այլեւ մշակութային կենսունակութիւնը՝ հայապահպանման ուղղութեամբ շարունակելու սերունդներու հաստատակամ երթը։
Կեդրոնական բանախօսութենէն առաջ տեղի ունեցաւ վիտէօ երիզի մը ցուցադրութիւնը, որը կը ներկայացնէր քատրեր 1987ի Եւրոպական Խորհրդարանի առջեւ Ցեղասպանութեան ճանաչման առիթով կազմակերպուած ցոյցերէն, նաեւ Արամ Ա. Վեհափառ Հայրապետի հարցազրոյցը Սիսի Կաթողիկոսարանի վերադարձման Թուրքիոյ դէմ դատական հարցին առընչութեամբ ու քատրեր աշխարհի զանազան վայրերու մէջ տեղի ունեցած պահանջատիրական ցոյցերէն։
Այնուհետեւ հանդիսավարը բեմ հրաւիրեց օրուան գլխաւոր բանախօսը՝ Եւրոպական Խորհրդարանի փոխ-նախագահ պրն. Տիմիդրիս Բաբատիմուլիսը, որ իր խօսքին սկզբնաւորութեան յայտնեց, որ տարիներ Գարէայի շրջանին մէջ ապրած ըլլալով՝ անձնապէս շատ հայ բարեկամներ ունեցած է եւ աւելիով մտերմացած է հայ ժողովուրդին հետ։ Օրուան բանախօսը իր ելոյթը զարգացուց՝ Եւրոպական Խորհրդարանին Յունիս 1987ի պատմական որոշումին վրայ հիմնուելով։ Ընդգծեց, որ «Հայկական Հարցին քաղաքական լուծում մը» առաջադրող երեսնամեայ այդ որոշում-բանաձեւը այսօր եւս կը շարունակէ պահպանել իր այժմէականութիւնը։ Իբրեւ իրաւական հիմքը Հայ Դատի պահանջատիրութեան՝ այդ որոշումը կը հունաւորէ նաեւ Հայաստանի վերանկախացեալ Հանրապետութեան եւ Եւրոպական Միութեան միջեւ գործակցութեան մարզերու ընդարձակումը, յարաբերութեանց սերտացումը, այլեւ ու մանաւանդ Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչման ու դատապարտման ուղղութեամբ Հայ Դատի պահանջատիրութեան յառաջխաղացքը։ Պրն. Բաբատիմուլիս այս առնչութեամբ դիտել տուաւ, որ Յունաստան ի վիճակի է եւ պէտք է առաւել կենսունակութիւն ցուցաբերէ, որպէսզի համեւրոպական անհրաժեշտ ճնշումը բանեցուի թրքական իշխանութեանց վրայ եւ Թուրքիա ընդունի իր պատմական պատասխանատուութիւնը՝ ի խնդիր պատմական արդարութեան եւ հայոց իրաւունքներու վերականգնումին։ Իր խօսքի աւարտին՝ օրուան բանախօսը յոռետեսութեամբ անդրադարձաւ Թուրքիոյ նախագահ Էրտօղանի կողմէ բռնակալութեան ուղղութեամբ նետուած սահմանադրական եւ քաղաքական վերջին քայլերուն, որոնք ոչ միայն թրքական պետութիւնը աւելիով կը մխրճեն սեփական պատասխանատուութիւնը ուրանալու յանցագործ վարքագիծին մէջ, այլեւ ֆաշականութեան նորովի թափ տալով՝ կը շեշտեն ցեղասպանական նոր յանցագործութեանց վտանգը։
Հանդիսութեան ընթացքին եւ պարբերաբար՝ օրուան հանդիսավարը սրահին փոխանցեց ներկայ պաշտօնական հիւրերու անունները, ինչպէս նաեւ Հայոց Ցեղասպանութեան 102րդ տարելիցի քաղաքական կեդրոնական հանդիսութեան եւ Հ.Յ.Դ. Յունաստանի Հայ Դատի Յանձնախումբին ուղղուած զօրակցական հեռագիրները։
Հանդիսութեան աւարտին, ներկաները՝ պաշտօնական անձնաւորութեանց առաջնորդութեամբ, սրահէն հաւաքաբար քալեցին դէպի Սինտաղմայի հրապարակի Անծանօթ Զինուոր յուշադամբանը, ուր հելլէն բանակի փողերախումբի նուագակցութեամբ եւ պատուոյ պահակագունդի ընկերակցութեամբ՝ տեղի ունեցաւ ծաղկեպսակներու զետեղման արարողութիւնը։
Յանուն Յունաստանի հայութեան՝ Հայոց Ցեղասպանութեան102րդ տարելիցին առիթով եւ ի յիշատակ հայոց սրբացեալ նահատակներուն, Անծանօթ Զինուորի յուշադամբանին ծաղկեպսակ զետեղեց ընկ. Պետրոս Պարսամեան։