«Հայկական Հարցը 19րդ դարուն, հելլէն մամուլի հրապարակումներուն ընդմէջէն»

19րդ ­դա­րը յատ­կան­շած պատ­մա­կան վճռո­րոշ պա­հե­րուն վրայ լոյս սփռե­լու եւ ­Մեր­ձա­ւոր Ա­րե­ւել­քի մէջ հե­տա­գայ զար­գա­ցում­նե­րուն հիմ­քը կազ­մած ե­ղե­լու­թիւն­նե­րուն շուրջ կա­րե­ւոր անդրա­դարձ մը կա­տա­րե­լու նպա­տա­կով, «Ար­մե­նի­քա» պար­բե­րա­թեր­թի խմբագ­րու­թեան կող­մէ լոյս տե­սաւ «­Հայ­կա­կան ­Հար­ցը 19րդ ­դա­րուն, հել­լէն մա­մու­լի հրա­պա­րա­կում­նե­րուն ընդ­մէ­ջէն» խո­րագ­րով յու­նա­րէն գիր­քը։­ Գիր­քին հե­ղի­նա­կը՝ պատ­մա­գէտ Իոան­նիս Ե. Ասփրո­փո­թա­մի­թիս, բծախն­դիր ու­սում­նա­սի­րու­թիւն մը կա­տա­րած է, որ կու­գայ ա­ւել­նա­լու ­Հայ­կա­կան ­Հար­ցի եւ ­Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան պատ­մա­կան փաս­տը լու­սա­բա­նող գիր­քե­րու կա­րե­ւոր շար­քին։
­Գիր­քի ներ­կա­յա­ցու­մը տե­ղի ու­նե­ցաւ ­Չո­րեք­շաբ­թի՝ 24 ­Հոկ­տեմ­բեր 2018ի ե­րե­կո­յեան, ­Նէա Զ­միռ­նիի ­Թո­ւայ­նա­ցած ­Թան­գա­րա­նէն ներս։ Զ­րոյ­ցի հա­մադ­րու­մը կա­տա­րեց լրագ­րող Էր­սի ­Վա­թու, ա­պա խօսք ա­ռին ­Գո­ւին ­Մի­նա­սեան («Ար­մե­նի­քա» պար­բե­րա­թեր­թի խմբագ­րու­թեան կող­մէ), Վ­լա­սիս Աղ­ծի­տիս (ար­դի պատ­մու­թեան դա­սա­խօս) եւ ­Թե­մոս Ս­թո­ֆո­րո­փու­լոս (նախ­կին դես­պան)։
­Յար­գե­լի դա­սա­խօս­նե­րը անդ­րա­դառ­նա­լով գիր­քի բո­վան­դա­կու­թեան, նշե­ցին թէ հե­ղի­նա­կը իր նիւ­թը կեդ­րո­նա­ցու­ցած է Ա­թէն­քի եր­կու կա­րե­ւոր թեր­թե­րու հրա­պա­րա­կում­նե­րուն վրայ։ Ա­ռա­ջին հեր­թին՝ Եոր­ղիոս Տ­րո­սի­նի­սի «Էս­թիա», ա­պա՝ Վ­լա­սիս ­Ղավ­րիի­լի­տի­սի «Աք­րո­փո­լիս» օ­րա­թեր­թե­րու հրա­պա­րա­կում­նե­րէն ի յայտ ե­կած տե­ղե­կու­թիւն­նե­րուն վրայ։ Հ­րա­պա­րա­կում­նե­րը յա­ռաջ ե­կած են ար­խի­ւա­յին յստակ աղ­բիւր­նե­րէ, որ բազ­մա­թիւ տե­ղե­կու­թիւն­ներ կը հա­ղոր­դեն Ապ­տիւլ ­Հա­մի­տի եւ յատ­կա­պէս 1894-1896 ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նի ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րուն շուրջ։ Կ’ու­րո­ւագծուի ժա­մա­նա­կի ամ­բող­ջա­կան պատ­կե­րը, Ե­րիտ­Թուր­քե­րու շարժ­ման, ա­պա թրքա­կան ազ­գայ­նա­մո­լու­թեան հետ կա­պո­ւած ե­րե­ւոյթ­նե­րը, միա­ժա­մա­նակ լիո­վին լու­սա­բա­նե­լով ­Հա­յե­րու եւ ­Յոյ­նե­րու քա­ղա­քա­կան յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու ըն­թաց­քը, Օս­մա­նեան տի­րա­պե­տու­թեան վեր­ջին շրջա­նին։ ­Հե­ղի­նա­կը յու­նա­կան եւ մի­ջազ­գա­յին այլ աղ­բիւր­ներ ալ օգ­տա­գոր­ծած է, փոր­ձե­լով հա­րա­զատ պատ­կե­րը տալ պատ­մա­կան պա­հե­րուն, այ­նո­ւա­մե­նայ­նիւ՝ յու­նա­կան եր­կու օ­րա­թեր­թե­րու վրայ յե­նո­ւած իր աշ­խա­տան­քը, ինք­նին իւ­րօ­րի­նակ կը դարձ­նէ տո­ւեալ գոր­ծը՝ որ­պէս փաս­տագ­րա­կան նիւթ, որ միա­ժա­մա­նակ կը ներ­կա­յաց­նէ ­Յու­նաս­տա­նի մէջ տի­րող քա­ղա­քա­կան ի­րա­վի­ճա­կը։ ­Հե­տե­ւա­բար, Ասփ­րո­փո­թա­մի­թի­սի գոր­ծը ար­խի­ւա­յին մօ­տե­ցում մըն է, որ յոյն հան­րա­յին կար­ծի­քի տե­ղե­կու­թիւն­նե­րը կը հրա­պա­րա­կէ, Ա­նա­տո­լո­ւի մէջ կա­տա­րո­ւած ցնցիչ ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րուն շուրջ, «յու­նա­կան դի­տան­կիւ­նի» ար­տա­ցո­լա­ցու­մը կազ­մե­լով։