Հայ­րե­նի­քէն հե­ռու, բայց միշտ հայ­րե­նի­քին հետ

(­Հա­յաս­տա­նի եւ Ար­ցա­խի ­Հան­րա­պե­տու­թեանց
25ա­մեա­կին առ­թիւ)

Հա­յերս, հա­կա­ռակ մեր ազ­գի ճա­կա­տագ­րին դա­ժան պայ­ման­նե­րուն, ցե­ղաս­պա­նո­ւած ժո­ղո­վուրդ ըլ­լա­լով հան­դերձ, փաս­տօ­րէն նաեւ յա­րու­ցեալ եւ փիւ­նի­կի նման վե­րած­նո­ւող ու յաղ­թա­նակ­ներ նո­ւա­ճող ազգ ենք։
Ան­ցեալ տա­րի, ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան 100ա­մեա­կի ա­ռի­թով, հայ­րե­նի­քէն մին­չեւ սփիւռ­քի հե­ռա­ւոր ան­կիւն­նե­րը, մեր հա­մազ­գա­յին պա­հան­ջա­տի­րու­թեան ու­ժեղ ձայ­նը բարձ­րա­ցու­ցինք՝ յի­շեց­նե­լով ողջ մարդ­կու­թեան, թէ մենք կանք ու տէր կը մնանք մեր ար­դար դա­տին։

Այս տա­րի, կը նշենք ­Հա­յաս­տա­նի եւ Ար­ցա­խի մեր հան­րա­պե­տու­թիւն­նե­րուն 25ա­մեա­կը՝ ազ­գա­յին ար­ժա­նա­պա­տո­ւու­թեան ու հպար­տու­թեան բարձր ո­գիով, հեր­թա­կան ան­գամ ա­պա­ցու­ցա­նե­լով հա­մայն աշ­խար­հին, թէ ար­ժա­նի ենք իբր ազգ գո­յա­տե­ւե­լու եւ մեր ան­կա­խու­թեան ի­րա­ւուն­քը պաշտ­պա­նե­լու։
Հա­մա­հայ­կա­կան տօ­նա­կա­տա­րու­թիւն­նե­րու ծի­րէն ներս, հա­յա­շատ կեդ­րոն­նե­րու մէջ, թէ փոքր ա­ծու­նե­րէ ներս, մեծ շու­քով թէ սահ­մա­նա­փակ մի­ջոց­նե­րով, մեր զոյգ հան­րա­պե­տու­թիւն­նե­րուն 25ա­մեա­կը կը նշո­ւի ազ­գա­յի­նը գե­րա­դա­սե­լու խոր գի­տակ­ցու­թեամբ ու նոր մար­տահ­րա­ւէր­նե­րը դի­մագ­րա­ւե­լու հա­յու վճռա­կամ ո­գիով։

Այս­պէս, Ա­րե­ւե­լան ­Մա­կե­դո­նիոյ եւ Թ­րա­կիոյ հա­մայնք­նե­րը, կազ­մա­կեր­պու­թեամբ Հ.Յ.Դ. ­Հայ ­Դա­տի շրջա­նի ­Յանձ­նա­խում­բին, ­Սեպ­տեմ­բեր 17ի ե­րե­կո­յեան, ­Գո­մո­թի­նիի ազ­գա­պատ­կան սրա­հէն ներս, տօ­նե­ցին ­Հա­յաս­տա­նի վե­րան­կա­խաց­ման եւ Ար­ցա­խի ­Հան­րա­պե­տու­թեան կա­յաց­ման 25ա­մեա­կը։
Օ­րո­ւայ բա­նա­խօսն էր ­Հա­յաս­տա­նէն յատ­կա­պէս հրա­ւի­րո­ւած Հ. Յ. Դ. ­Բիւ­րո­յի ան­դամ եւ ­Հայ ­Դա­տի ­Կեդ­րո­նա­կան Գ­րա­սե­նեա­կի պա­տաս­խա­նա­տու ընկ. ­Կի­րոյ ­Մա­նո­յեան։

Ներ­կայ էին շրջա­նի հո­գե­ւոր հո­վիւ ­Պա­րէտ Քհնյ. ­Խա­չե­րեան, Ազ­գա­յին ­Վար­չու­թեան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ տիկ. ­Զա­պէլ Այ­վա­զեան, Հ.Յ.Դ. Կ. Կ.ի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ ընկ. Ատ­րիկ Ս­տե­փա­նեան, ­Թե­սա­ղո­նի­կէէն ­Հայ ­Դա­տի ­Յանձ­նա­խում­բի ան­դամ­ներ, ­Միջ¬­Թա­ղա­յին ­Խոր­հուր­դի ա­տե­նա­պետ պրն. ­Պետ­րոս ­Մել­քո­նեան, ­Թա­ղա­յին ­Խոր­հուրդ­նե­րու եւ միու­թե­նա­կան կա­ռոյց­նե­րու ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ եւ տե­ղա­ցի ու շրջա­նի այլ քա­ղաք­նե­րէն ժա­մա­նած հայ­րե­նա­կից­ներ։

Բա­ցու­մը կա­տա­րեց շրջա­նի Հ.Յ.Դ. ­Կո­մի­տէու­թեան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ ընկ. Հայկ ­Չի­չէ­քեան, որ ամ­փոփ կեր­պով անդ­րա­դար­ձաւ տօ­նա­կա­տա­րու­թեան նշա­նա­կու­թեան, իբր կա­րե­ւոր հանգ­րո­ւան՝ ամ­բող­ջա­կան հայ­րե­նի­քի ազ­գա­յին մեր ե­րազ­նե­րու ի­րա­կա­նաց­ման ճա­նա­պար­հին։ Ող­ջոյ­նի խօս­քով հան­դէս ե­կաւ պրն. Պ. ­Մել­քո­նեան՝ շեշ­տե­լով շրջա­նի հա­յու­թեան պատ­րաս­տա­կա­մու­թիւ­նը «ներ­կա՛յ» պա­տաս­խա­նե­լու ազ­գա­յին մար­տահ­րա­ւէր­նե­րուն։
Ք­սան­թիէն տիկ. Հ­ռիփ­սի­մէ ­Դա­նիէ­լեան կար­ծես հայ­րե­նի դաշ­տե­րը մեզ փո­խադ­րեց՝ իր քաղցր ձայ­նին նրբե­րանգ ե­լե­ւէջ­նե­րով, մեկ­նա­բա­նե­լով մեր մեծ ­Կո­մի­տա­սի հո­գե­թով ե­րաժշ­տու­թե­նէն պա­տա­ռիկ­ներ։

Պա­հը ե­կաւ օ­րո­ւան պատ­գա­մին։ ­Բա­ցա­ռիկ ու­րա­խու­թիւն ու պա­տիւ էր մե­զի հա­մար, որ այդ պատ­գա­մը կու­գար ուղ­ղա­կի հայ­րե­նի­քէն, շնոր­հիւ ընկ. ­Կի­րոյ ­Մա­նո­յեա­նի, որ յանձն ա­ռած էր ճամ­բոր­դել մին­չեւ հե­ռա­ւոր մեր շրջա­նը, փոք­րա­թիւ մեր հա­մայնք­նե­րուն եւս փո­խան­ցե­լու հայ­րե­նի շունչ ու հա­յօ­րէն տո­կա­լու կամք։

Իր խօս­քին մէջ անդ­րա­դար­ձաւ 25 տա­րի­նե­րու վե­րան­կա­խա­ցած հայ­րե­նի­քի եւ Ար­ցա­խի ­Հան­րա­պե­տու­թեան կա­յաց­ման զա­նա­զան հանգ­րո­ւան­նե­րուն՝ ա­ռար­կա­յա­կան մօ­տե­ցու­մով։ ­Խօ­սե­ցաւ նո­ւա­ճում­նե­րուն, սահ­մա­նադ­րա­կան բա­րե­փո­խում­նե­րուն, այլ նաեւ դժո­ւա­րու­թիւն­նե­րուն, Ապ­րի­լեան քա­ռօ­րեայ պա­տե­րազ­մին, ար­տա­քին ճնշում­նե­րու եւ վտանգ­նե­րու մա­սին։ ­Թե­լադ­րեց ըլ­լալ զգօն եւ միաս­նա­կան ո­գիով դի­մագ­րա­ւել ա­մէն տե­սա­կի մար­տահ­րա­ւէր­նե­րը։ ­Շեշ­տեց ազ­գա­յի­նը գե­րա­դա­սե­լու հրա­մա­յա­կա­նը, ինչ որ կը յատ­կան­շէ ­Դաշ­նակ­ցու­թեան ո­րո­շում­ներն ու ընտ­րա­նիք­նե­րը, տա­կա­ւին ­Սո­վե­տա­կան ­Հա­յաստ­տա­նի օ­րե­րէն։

Իր խօս­քը կեդ­րո­նա­ցուց այն ճշմար­տու­թեան վրայ, թէ ազ­գա­յին գի­ծը միշտ գե­րիշ­խած է ­Դաշ­նակ­ցու­թեան պատ­մու­թեան ըն­թաց­քին։ ­Կու­սակ­ցու­թիւ­նը ու­նե­ցած է խո­հե­մու­թիւ­նը եւ ճկու­նու­թիւ­նը իր ռազ­մա­վա­րու­թիւ­նը պատ­շա­ճեց­նե­լու զա­նա­զան վար­չա­ձե­ւե­րու, միշտ սա­կայն հաս­տատ մնա­լով ազ­գա­յին իր տես­լա­կա­նին վրայ։

Յար­գե­լի բա­նա­խօ­սը, ա­ռանց բա­ցա­ռե­լու հայ­րե­նի­քին, Ար­ցա­խին եւ հա­մայն ազ­գին դէմ ծա­ռա­ցող դժո­ւա­րու­թիւն­ներն ու վտանգ­նե­րը, ի­րա­տես ու յստակ կեր­պով պատ­գա­մեց բո­լո­րիս, թէ կա­րող ենք ա­մէն ինչ յաղ­թա­հա­րել հզօր բա­նա­կով եւ հա­մազ­գա­յին հա­յե­ցա­կէտ որ­դեգ­րե­լով, որ­պէս­զի թշնա­մին չհա­մար­ձա­կի մտա­ծել իսկ մար­տա­կան թէ դի­ւա­նա­գի­տա­կան յար­ձա­կում­նե­րու մա­սին։ Ըն­կեր ­Մա­նո­յեան ըն­դու­նեց նաեւ ո­րոշ ազ­գա­յին­նե­րու հար­ցում­նե­րը, ո­րոնց տո­ւաւ լու­սա­բա­նա­կան պա­տաս­խան­ներ։
Հա­յա­շունչ մթնո­լոր­տը ա­ռա­ւել եւս աշ­խու­ժա­ցաւ ­Գո­մո­թի­նիի պա­րա­խում­բին մերթ հե­զաճ­կուն, մերթ խրոխտ պա­րե­րով։

Ձեռ­նար­կը փա­կո­ւե­ցաւ ընկ. նա­խա­գա­հին շնոր­հա­կա­լու­թեան խօս­քե­րով օ­րո­ւայ բա­նա­խօ­սին, շնոր­հա­լի երգ­չու­հիին, տեղ­ւոյն ­Թա­ղա­կա­նու­թեան ու Մ­շա­կու­թա­յին ­Միու­թեան եւ բո­լոր մաս­նա­կից­նե­րուն ու վեր­ջա­պէս այն սրտա­բուխ մաղ­թան­քով, որ ան­կա­խու­թիւ­նը ամ­բող­ջա­նայ եւ օր մը միա­ցեալ տես­նենք հո­ղը հայ­կա­կան։

Յա­ջոր­դեց հա­ւա­քա­կան ճաշ՝ Ք­սան­թիի «Ք­սան­թի­փի» ճա­շա­րա­նէն ներս, միշտ խան­դա­վառ մթնո­լոր­տի մէջ, ու­ժե­ղա­ցած կամ­քով ու վե­րա­նո­րոգ յոյ­սով։
Թէ­կուզ հայ­րե­նի­քէն հե­ռու, պար­տա­ւոր ենք մենք տո­կա­լու, միշտ հայ­րե­նի­քը եւ հա­րիւ­րա­մեա­կի ան­մո­ռու­կը մեր սրտին, «մին­չեւ բա­ցո­ւին ­Մա­սի­սի ճամ­բա­նե­րը կեն­սա­բեր, մին­չեւ եր­կու քոյ­րե­րը ­Սե­ւա­նայ ծով ¬ ­Վա­նայ ծով մեզ­նով ի­րար գիրկ ընկ­նեն եր­ջան­կու­թեան մեր լա­ցով» ինչ­պէս կը պատ­գա­մէ մեր ան­մահ ­Շի­րա­զը։
Վարձ­քը կա­տար բո­լո­րին։

Մ. Ա.