ԺԱԳ ՏԱՄԱՏԵԱՆ
Համազգայինի թղթակից
20 Մարտին` Համազգայինի Շրջանային վարչութեան կազմակերպութեամբ, յունահայութիւնը պատուեց մեծահամբաւ երգչուհի Մարիքա Նինուի յիշատակը, ծնունդով Էվակելիա Ադամեան, Զմիւռնիոյ 100-ամեակի ձեռնարկներու ծիրէն ներս։ Գեղեցիկ երեկոյթը տեղի ունեցաւ Գոքինիոյ «Զաւարեան» կեդրոնին մէջ։
«Զաքարեան — Սարաճեան» զոյգ սրահները ծայրէ ծայրէ լեցուն էին, ամէն տարիքի հայ եւ յոյն երաժշտասէրներով։ Ներկայ եղան Ազգային վարչութեան ատենապետ պրն. Թագւոր Յովակիմեան, Հ.Յ.Դ. Կ.Կ.-ի կողմէն ընկ. Ռաֆֆի Գազարեան, Գոքինիոյ հոգեւոր հովիւ Տէր Պարէտ քհնյ. Խաչերեան, ինչպէս նաեւ Մարիքա Նինուի յատուկ հրաւիրուած ազգականները, եղբօր Պարգեւին դուստրերը` Կիւլա եւ Արշալոյս Ադամեաններ ու քրոջ Գոհարին թոռները` Պետրոս եւ Սոնա Արթինեաններ։
Լոյսերը մեղմօրէն շիջեցան եւ սկսաւ գեղարուեստական յայտագիրը։ Մոմը ձեռքին` սրահ մուտք գործեց Մարիաննա Խաչատրեան երգելով «Ու՞ր ես Մայր իմ» շարականը՝ եզակի կատարումով մը։ Բարձր մակարդակի երաժշտական համակարգումը ստանձնած էր համազգայնական անդամ, յօրինող եւ երաժիշտ Ստեփան Թեքիրեան։
Աւագ Հինգշաբթիի խորհրդաւոր շարականը կ՚երգէր «նոր կառուցուած Գոքինիոյ Սուրբ Յակոբ եկեղեցիին մէջ, հրապուրիչ ձայնով աղջնակ մը», ինչպէս որ նշեց ընկ. Ժագ Տամատեան։ «Ան Ադամեան ընտանիքի կրտսեր երեխան էր, որ լոյս աշխարհ եկաւ գաղթի ճանապարհին, Կիլիկիայէն դէպի Իզմիր։ Ծննդավայրը` «Ευαγγελίστρια» նաւը. այսպէս ալ կ՚անուանակոչուի Էվակելիա»։
Ընկերը ողջունելով ներկաներուն, անդրադարձաւ երգչուհիին մասին, ներկայացնելով հակիրճ կենսագրական մը, ծնունդէն մինչեւ յաւերժութիւն։
Զմիւռնիա` ընտանիքը ականատես կ՚ըլլայ հօր դաժան սպանդին։ Մայրը իր չորս զաւակներով կը յաջողի անցնիլ Յունաստան ու կը հաստատուին Գոքինիա։ Էվակելիա կը յաճախէ «Ազգային» վարժարան, ուր երգի ուսուցիչը կը նկատէ իր երաժշտական տաղանդը։ Կ՚անդամակցի նախակրթարանի երգչախումբին, Գոքինիոյ Կաթողիկէ «Արարատեան» դպրոցի «մանտոլինաթա»ին եւ «Զաւարեան» ակումբի նուագախումբին։
Երիտասարդ տարիքին կը պսակուի Հայկ Մեսրոպեանին հետ ու կ՚ունենայ իր միակ զաւակը` Յովհաննէս։ Սակայն` ներգաղթի տարիներուն կողակիցը կը մեկնի Հայաստան։
Կ՚ամուսնանայ Նինօ լարախաղացին հետ եւ յաջորդաբար` որդեգրելով Մարիքա Նինու ծածկանունը կը դառնայ յունական երգի գերազանց մեկնաբաններէն մէկը։
Եղած է առաջիններէն, որ երգեց «ռեպեթիքօ»` ոտքի կայնած։ Իր իւրայատուկ ոճով կը գրաւէ Յունաստանի հասարակութիւնը կոչուելով` «ժողովրդական երգի թագուհի»։
Վկայութիւններու համաձայն, իր կարճատեւ ու դժուար կեանքին ընթացքին միշտ եղած է մարդամօտ եւ երբեք չէ մորցած իր հայութիւնը։
Ելոյթի մը ընթացքին Պոլիս, թէեւ Ցիցանիս իրեն արգիլած էր բացայայտել իր հայկական ինքնութիւնը, «Քազապլանքա» ճաշարանին մէջ լսելով հայկական խօսակցութիւններ, Նինու կը դառնայ դէպի սեղանին կողմը ըսելով` «ես ալ հայ եմ»։
Յաջորդելով խօսնակին` բեմ հրաւիրուեցաւ լրագրող Ատոնիս Վետուրիս։ Ըսաւ, որ Մարիքա Նինուին կերպարը կը ներառնէ հայ եւ յոյն եղբայրական ժողովուրդներու տառապանքները, որակելով իր գործը «բարձրագոյն արժէքաւոր», յունական երգին համար։ Նշեց, որ մեծատաղանդ երգչուհին մեկնաբանեց աւանդական, «ռեպեթիքօ» եւ ժողովրդական երգեր, գործակցելով հռչակաւոր ստեղծագործներու հետ. երաժիշտներ Սթելլաքիս Փերփինիատիս, Վասիլիս Ցիցանիս, Մանոլիս Խիոթիս եւ այլն, խօսքի հեղինակներ Էֆթիխիա Փափաեաննոփուլու եւ ուրիշներ։
Յաջորդաբար` հանդիսատեսները առիթը ունեցան դիտելու յունական պետական ալիքէն ժամանակին պատրաստուած հաղորդում մը, նուիրուած Մարիքա Նինուին։ Կը սկսէր տեսանիւթով Ցեղասպանութենէն ու գաղթականութենէն, իսկ Կիւլա Ադամեան, Նունեա Երամեան, լրագրող Եորղոս Քոտոեաննիս եւ երաժիշտ Էվակելիա Մարղարոնի կը ներկայացնէին դրուագներ երգչուհիին կեանքէն։ Նաեւ հնչեցին երգեր Մարիքա Նինուի ձայնով։
Զուգահեռ` Միհրան Չալըքեանի ղեկավարած նուագախումբը, մաէսթրօն` «պուզուքի», Ադամ Չալըքեան` «պաղլամա», Ատիղոնի Փենեզի` կիթառ եւ Խրիսի Ծաւլա` ջութակ, ճոխացուցին մթնոլորտը յառաջացնելով յուզեր ներկաներու սրտերուն։ Ծաւալելով իրենց բարձր տաղանդը կատարեցին Մարիքա Նինուի երգերէն շարան մը` «Παράξενη κοπέλα», «Σεράχ», «Τι σήμερα, τι αύριο, τι τώρα», «Τα καβουράκια», «Αγάπη που ‘γινες», «Είμαστε αλάνια» եւ այլն։ Երկու երգեր մեկնաբանեց նաեւ ծանօթ երգչուհի Էվելինա Ակելու. «Κάθε βράδυ πάντα λυπημένη» եւ «Πες μου αν με βαρέθηκες»։
Միհրան Չալըքեան բարձր գնահատեց նաեւ լսատեսողական գործիքներու ղեկավարումը ընկ. Սիմոն Ասիպեանին կողմէն։ Իսկ` անդրադառնալով Մարիքա Նինուի կենսագրականին ներկայացուց առաջարկ` «Ժագին խօսքին մէջ լսեցինք, որ Մարիքա Նինուին դպրոցի երգի ուսուցիչը կը սորվեցնէր մանտոլինօ։ Ուրեմն ժամանակն է` հայկական նուագներու դասաւանդումը, ինչպէս տուտուկը, մաս կազմէ մեր դպրոցներու կրթական ծրագիրին»։
Յաջորդաբար` հանրածանօթ երաժիշտը յորդորեց հանդիսատեսներուն, որ ընկերակցին վերջին երգին` «Συννεφιασμένη Κυριακή»։ Այսպէս ալ, միասնական երգով ու խանդավառ մթնոլորտով աւարտեցաւ Մարիքա Նինուի ձօնուած գեղեցիկ երեկոն, ինչպէս որ կ՚արժէր իր անմար յիշատակին։
Միջոցառումը անմահացաւ Արմէն Կտկեանի տեսախցիկի (քամերա) նկարահանումով։
Ծրագիրին հիմքը դրուած էր, երբոր լուսահոգի ընկ. Յովսէփ Պարազեան եւ ընկ. Ժագ Տամատեան, տիկ. Սաթենիկ Քէօսէյեանի ընկերակցութեամբ այցելեցին Կիւլա եւ Արշալոյս Ադամեաններուն բնակարանը, արժանանալով ջերմ ընդունելութեան։
Վարձքը կատար բոլորին։
