Կա­րօ Ա­ւա­գեան

­­Քա­նի մը շա­բաթ ա­ռաջ՝ 10 ­Մա­յի­սին, հի­ւան­դու­թեան շրջան մը ան­ցը­նե­լէ ետք, մեզ­մէ հե­ռա­ցաւ սի­րե­լի եւ բո­լո­րին ծա­նօթ հայ­րե­նա­կից մը՝ ­Կա­րօ Ա­ւա­գեան։
­Կա­րօն կը պատ­կա­նի յետ­պա­տե­րազ­մեան այն սե­րուն­դին, որ իր երիտասարդական ծլար­ձա­կում­նե­րը վա­յե­լեց գա­ղու­թի վե­րաշ­խու­ժաց­ման ճամ­բուն վրայ, դաս­տիա­րակ­ներ ու­նե­նա­լով մեծ ու­սու­ցիչ­ներ, կու­սակ­ցա­կան անկրկ­նե­լի անձ­նա­ւո­րու­թիւն­ներ, Հ.Մ.Ը.Մ.ա­կան ան­շա­հախն­դիր ծա­ռա­յող­ներ, ազ­գա­յին կեան­քին մէջ անջն­ջե­լի հետ­ք թո­ղած դէմ­քեր, ո­րոնց շուն­չով եւ նո­ւի­րո­ւա­ծու­թամբ ինք եւս տո­քո­րո­ւե­ցաւ եւ փոք­րուց մտաւ ծա­ռա­յու­թեան ու­ղիին վրայ որ­պէս Հ.Մ.Ը.Մ.-ի սկաուտ ա­ւագ խմբա­պետ, Հ.Յ.Դ. Ե­րի­տա­սար­դա­ցի ան­դամ, կու­սակ­ցա­կան ըն­կեր, ազ­գա­յին մար­մին­նե­րու մէջ ծա­ռա­յող, «Ա­զատ Օր»-ի ջերմ պաշտ­պան, ­Հայ ­Կա­պոյտ ­Խա­չի ջա­տա­գով եւ հա­յե­ցի կրթու­թեան ջերմ հա­ւա­տա­ցող։
­Թաղ­ման ա­րա­րո­ղու­թիւ­նը տե­ղի ու­նե­ցաւ ­Հինգ­շաբ­թի, 13 ­Մա­յիս 2022-ին, ­Ֆիք­սի «Ս. ­Կա­րա­պետ» ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ, ներ­կա­յու­թեամբ քա­հա­նա­յից դա­սուն, գա­ղա­փա­րի ըն­կեր­նե­րուն, Հ.Մ.Ը.Մ.-ի ան­դամ­նե­րուն եւ ըն­տա­նե­կան բա­րե­կամ­նե­րուն։ Ս­կաու­տա­կան խումբ մը պա­տո­ւոյ դիրք բռնած էր հան­գու­ցեա­լի դա­գա­ղին մօտ։
Ա­րա­րո­ղու­թե­նէն յե­տոյ, յա­նուն Ա­ռաջ­նորդ Սրբա­զան հօր, քա­րո­զեց Տ. Հ­րայր Ա. քհնյ. ­Նի­կո­լեան, իսկ գա­ղա­փա­րի ըն­կեր­նե­րուն կող­մէ դամ­բա­նա­կան խօ­սե­ցաւ ընկ. ­Ման­նիկ Աշ­րեան։ ­Գե­րեզ­մա­նա­տան մէջ, հան­գու­ցեալ հայ­րե­նա­կի­ցի մար­մի­նը հո­ղին յանձ­նո­ւե­լէ ա­ռաջ, դամ­բա­նա­խօ­սեց Հ.Մ.Ը.Մ.-ի Շրջ. վար­չու­թեան ա­տե­նա­պետ եղբ. ­Գէորգ ­Պօ­ղո­սեան։
Ս­տո­րեւ կը ներ­կա­յաց­նենք եր­կու դամ­բա­նա­կան­նե­րը։

­Ման­նիկ Աշ­րեա­նի դամ­բա­նա­կա­նը

«Ք­րիս­տոս յա­րեաւ ի մե­ռե­լոց, մա­հո­ւամբ զմահ կո­խեաց եւ յա­րու­թեամբն իւ­րոյ մեզ զկեանս պար­գե­ւեաց»:

­Յի­սու­սի յա­րու­թե­նէն ետք, քա­ռաս­նօ­րեայ մեր ա­ղօթ­քը ե­կաւ սի­րե­ցեալ ըն­կե­րոջս ­Կա­րօ Ա­ւա­գեա­նին մա­հո­ւան գոյ­ժին ստեղ­ծած խոր յու­զումս մեղ­մաց­նել հա­ւատ­քի յոյ­սով:
­Մարդ ա­րա­րա­ծը միշտ կը փոր­ձէ ըմբռ­նել ան­ցո­ղա­կան երկ­րա­յին իր կեան­քի ի­մաս­տը եւ ընտ­րել իր ճա­նա­պար­հը՝ դէ­պի մարդ­կա­յին սկզբունք­նե­րով ստեղ­ծա­գործ կեանք ու յա­ւեր­ժու­թիւն կամ նիւ­թե­ղէ­նին կառ­չե­լով, ե­սա­կեդ­րոն ան­մարդ­կա­յին կեանք:
­Հան­գու­ցեալ ընկ. ­Կա­րօն կը պատ­կա­նէր մարդ­կա­յին, ազ­գա­յին, կրօ­նա­կան սկզբունք­նե­րուն հա­ւա­տա­րիմ ան­ձե­րու փա­ղան­գին: ­Զինք ճանչ­ցող­նե­րը եւ յատ­կա­պէս իր հետ գոր­ծակ­ցող­նե­րը վստահ եմ, թէ ի­րենց սրտին մէջ պի­տի պա­հեն միշտ ազ­նիւ, հա­մեստ, ծա­ռա­յա­սէր ու պայ­քա­րու­նակ ­Կա­րօ­յին յի­շա­տա­կը: Ինք կը պատ­կա­նէր սփիւռ­քի ազ­գա­յին գո­յա­տեւ­ման հա­մար ա­մէն մար­տահ­րա­ւէ­րի պա­րա­գա­յին «ներ­կայ» պա­տաս­խա­նող այն յու­նա­հա­յե­րուն, ո­րոնք պէտք է դառ­նան մեր ա­պա­գա­յի կեան­քը ի­մաս­տա­ւո­րող օ­րի­նակ, յատ­կա­պէս նոր սե­րունդ­նե­րուն հա­մար:
Ըն­կեր ­Կա­րօն ծնած էր 1936-ին ­Գո­քի­նիոյ գաղ­թա­կա­յա­նը: Իր ըն­տա­նի­քին մէջ մեծ­ցած էր քրո­ջը ­Մա­րիին հետ հա­յե­ցի դաս­տիա­րա­կու­թեամբ, ինչ որ ա­ռա­ւել եւս իր նկա­րագ­րին ու­ժեղ հիմ­քը դար­ձաւ, շնոր­հիւ «­Զա­ւա­րեան» վար­ժա­րա­նի իր ու­սու­ցիչ­նե­րուն:
­Մենք շուրջ տա­սը տա­րի­ներ ե­ղած ենք դրա­ցի­ներ եւ միշտ նկա­տած եմ, թէ ­Կա­րօն նաեւ աշ­խա­տան­քով իր հօ­րը եւ ըն­տա­նի­քի կող­քին էր: Իսկ Ե­րի­տա­սար­դա­կա­նի մէջ սեր­տօ­րէն գոր­ծակ­ցած ենք: Այն ա­տեն մենք աղ­ջիկ­նե­րը զատ խում­բե­րու մէջ էինք, բայց ­Կա­րօն ա­մէն հա­ւա­քոյ­թի պա­րա­գա­յին, ըն­կե­րու­հի­նե­րու կող­քին էր ըն­կե­րա­կան եւ եր­բեմն նոյ­նիսկ եղ­բայ­րա­կան հսկո­ղու­թեամբ, ինչ­պէս նաեւ իր օգ­նու­թեան կա­րի­քը ու­նե­ցող ա­մէն ան­ձի կող­քին: ­Մեր ի­մաս­տուն Ա­ւե­տիք Ի­սա­հա­կեա­նի տե­սա­կէ­տին հա­ւա­տա­րիմ՝ «մար­դը այն­քան մեծ է, ինչ­քան որ ըն­դու­նակ է ու­րիշ­նե­րին սի­րե­լու»:
­Յե­տոյ, երբ Հ.Յ.­Դաշ­նակ­ցու­թեան շար­քա­յին ան­դամ­ներ դար­ձանք, ա­ռա­ւել հա­սուն­ցած ­Կա­րօն, ազ­գա­յի­նը գե­րա­դա­սող եւ ա­մէն զո­հո­ղու­թեան պատ­րաստ, օ­րի­նա­կե­լի ըն­կեր մըն էր: ­Ներ­կայ էր ա­մէն տեղ: ­Կու­սակ­ցա­կան ժո­ղով­նե­րու աշ­խա­տանք­նե­րուն մաս­նա­կից էր ու գա­ղու­թա­յին բո­լոր ե­լոյթ­նե­րուն զգա­լի ներ­կա­յու­թիւն, խրա­խու­սե­լով միու­թե­նա­կան գոր­ծու­նէու­թիւ­նը: ­Քա­ջու­թիւ­նը ու­նէր իր սե­փա­կան կար­ծի­քը ար­տա­յայ­տե­լու եւ ու­ղիղ ու ար­դար լու­ծում­նե­րու սա­տա­րե­լու ո­րոշ թե­լադ­րանք­նե­րով:
­Կա­րօն նաեւ եղ­բայր ­Կա­րօ էր, փոքր տա­րի­քէն մտնե­լով Հ.Մ.Ը.Մ.ի ­Գո­քի­նիոյ սկաու­տա­կան շար­քե­րուն մէջ: ­Հիմ­նեց ­Ծո­վա­յին ­Գո­քի­նիոյ սկաուտ­նե­րու խում­բը ու դար­ձաւ խմբա­պետ եւ ո­րոշ տա­րի­ներ նաեւ մաս­նա­ճիւ­ղի խմբա­պետ:
Իր կա­մա­ւոր նո­ւի­րու­մը շա­րու­նա­կեց իբ­րեւ Շր­ջա­նա­յին վար­չու­թեան ան­դամ եւ ստա­ցաւ Հ.Մ.Ը.Մ.ի Շրջ. վար­չու­թեան ­Ծա­ռա­յու­թեան եւ սկաու­տա­կան բարձ­րա­գոյն շքան­շան­նե­րը:
Ինք ծա­ռա­յած է «­Հա­մազ­գա­յին»ի մէջ եւս իբր երգ­չա­խում­բի ան­դամ եւ յա­ճախ ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ դպրաց տա­սի ան­դամ:
Ա­մուս­նա­նա­լով 1972-ին, ­Գո­մո­թի­նիէն Ա­նի ­Կիւլ­պէն­կեա­նին հետ փո­խադ­րո­ւե­ցաւ ­Ֆիքս, ուր շա­րու­նա­կեց իր գոր­ծու­նէու­թիւ­նը: Ու­նե­ցան եր­կու զա­ւակ­ներ՝ ­Նա­զարն ու Օն­նի­կը եւ ըն­տա­նեօք աշ­խու­ժօ­րէն մաս­նակ­ցե­ցան ազ­գա­յին կեան­քի վար­չա­կան աշ­խա­տանք­նե­րուն՝ Ա­նին Հ.Կ.­Խա­չի մէջ, զա­ւակ­նե­րը Հ.Մ.Ը.Մ.ի մէջ սկաու­տա­կան եւ մարմ­նակր­թա­կան գոր­ծու­նէու­թեան: ­Մի քա­նի տա­րի­ներ ա­ռաջ, Ազ­գա­յին վար­չու­թեան մէջ, ա­ռի­թը ու­նե­ցայ, գոր­ծակ­ցե­լով ­Նա­զա­րին հետ, նկա­տե­լու թէ ժա­ռան­գած էր իր հօր սկզբունք­նե­րը՝ լրջօ­րէն, ար­դա­րօ­րէն ու հա­մես­տօ­րէն ծա­ռա­յե­լու: ­Կա­րօն բախ­տը ու­նե­ցաւ նաեւ ու­րա­խա­նա­լու թոռ­նիկ­նե­րով, ­Նա­զա­րի եւ իր կնոջ ու­սուց­չու­հի ­Վի­քի ­Մա­ղա­քեա­նի ա­մուս­նու­թե­նէն վերջ:
Եր­կար տա­րի­ներ ­Կա­րօն նաեւ Ա­թէն­քի ­Հո­գա­բար­ձու­թեան մէջ բա­ցա­ռիկ ջա­նա­սի­րու­թեամբ, շի­նա­րա­րա­կան աշ­խա­տանք­նե­րով, Ա­ռաջ­նոր­դա­րա­նի մէջ ե­լոյթ­նե­րով, սա­տա­րեց նաեւ ժո­ղո­վուր­դի ներ­կա­յու­թեան յա­ջողց­նե­լով, տա­ճա­րի պայ­ծա­ռաց­ման:
­Միշտ մօ­տէն կը հե­տե­ւէր հայ­կա­կան կեան­քի բո­լոր զար­գա­ցում­նե­րուն, իբր «Ա­զատ Օր»ի ջերմ ըն­թեր­ցող եւ իր ըն­տա­նե­կան թէ ըն­կե­րա­յին մի­ջա­վայ­րին մէջ հա­յա­պահ­պա­նու­մը եւ հայ­րե­նի մտա­հո­գու­թիւն­նե­րը իր կա­րե­ւո­րա­գոյն նիւ­թերն էին:
­Յու­զիչ եւ քաղցր յի­շա­տակ կը պա­հեմ այն հան­դի­պում­նե­րէն, որ կ­’ու­նե­նա­յինք իր հետ, լու­սա­հո­գի ա­մու­սինս ու նաեւ նո­ւի­րեալ Ազգ. վար­չու­թեան նախ­կին ա­տե­նա­պետ հան­գու­ցեալ Ե­ղիա ­Ճա­մու­զեա­նը: ­Մեր խօ­սակ­ցու­թեան միակ նիւ­թը մեր յա­րու­ցեալ ազ­գի ներ­կան ու ա­պա­գա­յի յոյսն էր:
­Սի­րե­ցեալ ընկ. ­Կա­րօ, այս էր ու­րեմն քու պատ­գամդ բո­լո­րիս:
Յս­տակ է, թէ ներ­կան չենք կա­րող ան­ցեա­լի մէջ ապ­րեց­նել, բայց կա­րող ենք ան­ցեա­լը ներ­կա­յին մէջ ապ­րեց­նել, որ­պէս­զի ու­նե­նանք ա­պա­գայ, իբր ազգ: Ս­փիւռ­քը ա­մէ­նօ­րեայ Ա­ւա­րայր է: Ուս­տի, կը պար­տինք ար­ժա­նա­պա­տո­ւու­թեամբ դի­մագ­րա­ւել նո­րօ­րեայ մար­տահ­րա­ւէր­նե­րը, բարձր պա­հե­լով հայ ա­նու­նը ա­մէ­նու­րեք, յի­շե­լով ­Պա­րոյր ­Սե­ւա­կի ո­գե­շունչ տո­ղե­րը՝ «­Մեր հայ­րե­նի­քը… մեզ­նից դա­տար­կո­ւեց: ­Բայց… ո՛չ մի վայր­կեան, ո՛չ մի ակն­թարթ, մենք չենք դա­տար­կո­ւել մեր հայ­րե­նի­քից»:
­Խո­նար­հե­լով, ու­րեմն, մեր ըն­կե­րոջ ան­շունչ մարմ­նին առ­ջեւ, կը խոս­տա­նանք, թէ իր զգա­լի բա­ցա­կա­յու­թեամբ, միշտ ներ­կայ պի­տի ըլ­լայ մեր սրտե­րուն մէջ: ­Յա­ւի­տե­նա­կան հան­գիստ իր հոգ­ւոյն, խո­րին վշտակ­ցու­թիւն­ներ եւ սուրբ հոգ­ւոյ մխի­թա­րու­թիւն իր ըն­տա­նի­քին ու հա­րա­զատ­նե­րուն:

Հ.Մ.Ը.Մ.-ի կող­մէ եղբ. ­Գէորգ ­Պօ­ղո­սեա­նի դամ­բա­նա­կա­նը

Ա­ւագ խմբա­պետ եղբ. ­Կա­րօ,
«­Բարձ­րա­ցիր – ­Բարձ­րա­ցուր»

­Դուն ապ­րե­ցար այս հիմ­նա­կան Հ.Մ.Ը.Մ.ա­կան ար­ժէ­քով, ման­կու­թեան եւ ե­րի­տա­սար­դու­թեան օ­րե­րէն մաս­նակ­ցե­ցար մեր սկաու­տա­կան շար­քե­րուն, բարձ­րա­ցար եւ մեծ թի­ւով սե­րունդ­ներ բարձ­րա­ցու­ցիր քե­զի հետ։ ­Բախ­տը չու­նե­ցայ ան­մի­ջա­կա­նօ­րէն աշ­խա­տե­լու քե­զի հետ, բայց գուր­գու­րանքդ զգա­ցի թէ՛ իբ­րեւ ե­րի­տա­սարդ խմբա­պետ, թէ՛ իբ­րեւ ե­րեց Հ.Մ.Ը.Մ.ա­կան։ ­Խան­դա­վա­ռո­ւած էիր երբ վեր­ջերս ­Գա­րէա­յի ա­կում­բէն ներս մէկ առ մէկ վե­թե­րան­նե­րու հան­դի­պում­նե­րը ը­րինք եւ քեզ­մէ զար­մա­ցած կը լսէինք տաս­նեակ սկաուտ­նե­րու ա­նուն­ներ եւ սկաու­տա­կան եր­գեր, պա­տո­ւե­լով մեր հին եղ­բայր­նե­րուն վաս­տա­կը։
Եր­թաս բա­րով, եղբ. ­Կա­րօ։ Վս­տահ ըլ­լաս, թէ քու բարձ­րա­ցու­ցած եղ­բայր­նե­րը եւ քոյ­րե­րը «­Միշտ պատ­րաստ» կը մնանք։