Կաննի համաշխարհային կինօփառատօնի յաղթող է ճանաչուել «Մայր Հայրենիք» ժապաւէնը

­Կան­նի հա­մաշ­խար­հա­յին կի­նօ­փա­ռա­տօ­նի «­Յի­շէք ա­պա­գան» խո­րագ­րի ներ­քոյ՝ «ԼԱՒԱԳՈՅՆ ՎԱՒԵՐԱԳՐՈՒԹԻՒՆ» ա­նո­ւա­նա­կար­գում Յու­լիս ամ­սո­ւայ յաղ­թող է ճա­նա­չո­ւել (2022թ.) ա­մե­րի­կա­հայ լրագ­րող ­Վիկ ­Գե­րա­միի «­Մայր ­Հայ­րե­նիք» փաս­տա­վա­ւե­րագրա­կան ֆիլ­մը։

­Մա­րիա ­Մար­կո­սեան-­Տա­մա­տեան

­Մարդ­կա­յին կեան­քը՝ նաւ­թից է­ժան

«­Մայր ­Հայ­րե­նիք» 44 ռազ­մա­կան յան­ցա­գոր­ծու­թեան ա­հա­սար­սուռ օ­րեր, 5000 զոհ, նոր սե­րունդ՝ 18-ա­մեայ ե­րի­տա­սարդ­նե­րի կո­րուստ, ցաւ, մահ…
Իսկ աշ­խար­հը՝ լուռ ու համր։
Ին­չո՞ւ…
Ա­մե­րի­կա­հայ լրագ­րող, ռա­դիօ­հա­ղոր­դա­վար ­Վիկ ­Գե­րա­մին վեր­ջերս նկա­րա­հա­նած իր «­Մայր ­Հայ­րե­նիք» փաս­տա­վա­ւե­րագ­րա­կան ֆիլ­մում անդ­րա­դար­ձել է նաեւ այդ հար­ցին։
Երկր­նե­րի հա­մար, ինչ­պի­սին է ­Միա­ցեալ ­Նա­հանգ­նե­րը, թէեւ կը ցան­կա­նա­յին «ա­ջակ­ցել» ժո­ղովր­դին, բայց ա­ռա­ւել ՑԱՆԿԱՆՈՒՄ են զէնք վա­ճա­ռել՝ ա­ռեւ­տուր ա­նել մարդ­կա­յին կեան­քը չխնա­յե­լով, կամ պար­զա­պէս քաղ­ցած են բնա­կան ռե­սուրս­նե­րի հա­մար, ինչ­պի­սին նաւթն է։
­Ֆիլ­մի պրե­միե­րան տե­ղի է ու­նե­ցել ­Լոս Ան­ջե­լե­սում բուռն ծա­փա­հա­րու­թիւն­նե­րի ներ­քոյ: ­Կար­միր գոր­գի մի­ջո­ցա­ռու­մը՝ հինգ­շաբ­թի, Յու­լի­սի 7-ին, պատ­մա­կան Raleigh Studios Hollywood-ում:
­Տոմ­սե­րի ար­ժէ­քը 25 դո­լար՝ նպա­տա­կով, որ հա­սոյ­թի մի մա­սը տրա­մադ­րո­ւե­լու է ­Հա­յաս­տա­նում գտնո­ւող ­Հայ­րե­նի­քի պաշտ­պան­նե­րի վե­րա­կանգ­նո­ղա­կան կենտ­րո­նին՝ վի­րա­ւոր զի­նո­ւոր­նե­րի հա­մար նա­խա­տե­սո­ւած հաս­տա­տու­թեա­նը:
­Ֆիլ­մի անդ­րա­նիկ ցու­ցադ­րու­թեա­նը ներ­կայ էին պաշ­տօ­նեա­ներ, յայտ­նի­ներ, բարձ­րաս­տի­ճան ան­ձինք եւ այլ մե­ծա­համ­բաւ հա­սա­րա­կա­կան գոր­ծիչ­ներ: Ն­րանք ե­կել էին, որ­պէս­զի ա­ջակ­ցեն ֆիլ­մին, ո­րը ու­շադ­րու­թեան է հրա­ւի­րում Ադր­բե­ջա­նի, ­Թուր­քիա­յի կող­մից բռնու­թեան, ա­պա­տե­ղե­կա­տո­ւու­թեան եւ դա­ժան կո­տո­րած­նե­րին:
Գ­լեն­դե­լի քա­ղա­քա­պետ Ար­տա­շէս ­Քա­սա­խեա­նը ­Վիկ ­Գե­րա­միին ա­սել է. «­Ձեր աշ­խա­տան­քը բարձ­րաց­նում է նրանց ձայ­նը, ով­քեր պայ­քա­րում են մար­դու ի­րա­ւունք­նե­րի հա­մար ամ­բողջ աշ­խար­հում»:
Պ­րե­միե­րա­յից յե­տոյ քա­ղա­քա­պե­տը Օ­գոս­տո­սի 4-ին Գ­լեն­դե­լում յա­տուկ եւս մէկ ցու­ցադ­րու­թեան հո­վա­նա­ւո­րու­թիւն է ա­ռա­ջար­կել։ Ն­րան են միա­ցել սե­նա­տոր Էն­թօ­նի ­Պոր­տան­տի­նոն եւ ա­սամբ­լէա­յի ան­դամ ­Լո­րայ Ֆ­րիդ­մա­նը որ­պէս հա­մա­հո­վա­նա­ւոր­ներ:
«Շ­նոր­հա­ւո­րում եմ ձեր գե­ղե­ցիկ «­Մայր ­Հայ­րե­նիք» փաս­տա­վա­ւե­րագ­րա­կան ֆիլ­մի հա­մար… Ցն­ցեց մեզ մին­չեւ հո­գու խոր­քը… Հ­պարտ ենք, որ ու­նենք ձեր նման տա­ղան­դա­ւոր հայ­րե­նա­կից»։
Այս­պէս է ար­տա­յայ­տո­ւել ներ­կա­նե­րից ա­րուես­տա­գէտ ­Սե­սիլ ­Քե­շի­շեա­նը։
Ադր­բե­ջա­նը պատ­մա­կան ան­ցեա­լից զուրկ, ըն­դա­մէ­նը 1918-ա­կան­նե­րին կազ­մա­ւո­րո­ւած մի պե­տու­թիւն է՝ նաւ­թի հզօր ու­ժով, այ­սօր աշ­խար­հը կար­ծես խո­նարհ­ւում է նրա այդ «հարս­տու­թեան» առ­ջեւ։ … Ու խլա­ցու­ցիչ լռու­թեան ներ­քոյ մաս­նա­տում հա­րուստ պատ­մա­կան ան­ցեա­լով, բնիկ մի ազ­գի, որ ան­սա­սան է, ան­կոտ­րուն, վե­րած­նո­ւող իր ա­ւան­դա­կան, մշա­կու­թա­յին հա­րուստ ար­ժէք­նե­րով։
Ա­մե­րի­կա­հայ լրագ­րող ­Վիկ ­Գե­րա­միի «­Մայր ­Հայ­րե­նիք» փաս­տա­վա­ւե­րագ­րա­կան ֆիլ­մը ծնուեց աշ­խար­հին բա­ցա­յայ­տե­լու այդ ա­նար­դա­րու­թիւ­նը, սան­ձա­զեր­ծո­ւած ցե­ղաս­պա­նու­թիւ­նը։ Ն­րա ոսպ­նեա­կի մի­ջո­ցով՝ աշ­խար­հի ու­շադրու­թիւ­նը կենտ­րո­նաց­նե­լու վայ­րա­գու­թիւն­նե­րի, Ադրբե­ջա­նի եւ ­Թուր­քիա­յի կող­մից Ար­ցա­խի ան­մեղ բնակ­չու­թեան՝ մարդ­կու­թեա­նը հաս­ցո­ւած ան­վե­րա­կանգ­նե­լի յան­ցա­գոր­ծու­թիւն­նե­րի վրայ։
«­Մայր ­Հայ­րե­նիք» մե­դիա­ֆիլ­մի թի­րա­խա­յին լսա­րա­նը հա­յե­րը չեն, օ­տար­ներն են, աշ­խար­հի լռու­թիւ­նը խախ­տե­լու նպա­տա­կով է ար­տադ­րուած փաս­տա­վա­ւե­րագ­րու­թիւ­նը», ա­սել է լրագրո­ղը։
­Ֆիլ­մի մի­ջո­ցով Ադր­բե­ջա­նի ռազ­մա­կան ագ­րե­սիան, ա­հա­բեկ­չու­թիւ­նը՝ ռմբա­կո­ծու­մը ծննդատնե­րին, դպրոց­նե­րին, բնա­կե­լի թա­ղա­մա­սե­րին, խա­ղաղ բնակ­չու­թեան կո­տո­րա­ծը՝ աշ­խար­հի ա­ռաջ­նորդ­նե­րին սար­սա­փե­լի ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րը ի­րա­զե­կե­լու քայլն է, ո­րոնք տե­ղի են ու­նե­ցել 2020 թո­ւա­կա­նին Ար­ցա­խում եւ շա­րու­նակ­ւում են առ այ­սօր։
Երբ ­Գե­րա­մին սկսեց ֆիլ­մի պատ­րաս­տու­թիւ­նը պրո­դիւ­սեր ­Հեն­րիկ ­Վար­դա­նեա­նի եւ խմբա­գիր Ք­րիս ­Դա­մա­դեա­նի հետ, շատ ա­ւե­լի վաղ էր ­Ռու­սաս­տա­նի Ուկ­րաի­նայ ներ­խու­ժե­լուց.
«Երբ այն­տեղ բռնկո­ւեց հու­մա­նի­տար ճգնա­ժա­մը, ամ­բողջ աշ­խար­հում մար­դիկ կենտ­րո­նա­ցել էին ա­ջակ­ցե­լու եւ օգ­նու­թիւն ցու­ցա­բե­րե­լու ուկ­րաի­նա­յի ժո­ղովր­դին։ Ի հա­կադ­րու­թիւն՝ Ար­ցա­խում տե­ղի ու­նե­ցած պա­տե­րազ­մի մա­սին քիչ ար­ձա­գանք եւ մա­մու­լի հրա­պա­րա­կում ե­ղաւ», նշել է լրագ­րո­ղը։
«­Ռու­սաս­տա­նը ա­մե­նա­մեծ յաղ­թողն է», ա­ւե­լաց­րել է ­Գե­րա­մին, բա­ցատ­րե­լով, որ աշ­խար­հագ­րու­թիւ­նը թոյլ է տա­լիս նրան մուտք գոր­ծել մի տա­րածք, որ­տեղ նա չու­նէր ներ­կա­յու­թիւն.
«­Զա­ւեշ­տա­լին այն է, որ ան­ցած Նո­յեմ­բե­րին Ար­ցա­խում 5000 սպա­նու­թիւն­նե­րից ան­մի­ջա­պէս յե­տոյ 5000 ռուս զի­նո­ւոր­ներ ներ­խու­ժե­ցին որ­պէս խա­ղա­ղա­պահ­ներ»:
­Ֆիլ­մում ­Գե­րա­մին նկա­րագ­րում է, թէ ինչ­պէս հա­րե­ւան երկր­նե­րից, այդ թւում՝ ­Սի­րիա­յի, ­Պա­կիս­տա­նի ա­հա­բե­կիչ­նե­րի ճամ­բար­նե­րից օ­դա­նա­ւով հա­զա­րա­ւոր վարձ­կան­նե­րի էր բե­րում Ադրբե­ջա­նը՝ ար­ցա­խա­հա­յու­թեան դէմ ցե­ղասպա­նու­թիւն ի­րա­կա­նաց­նե­լու հար­ցում ա­ջակ­ցե­լու, ո­րոնց վճա­րում էր ­Թուր­քիան։ Յս­տակ պատ­կե­րո­ւած է ֆիլ­մում, թէ 2020 թո­ւա­կա­նի ագ­րե­սիա­յի դրսե­ւո­րու­մը ինչ­պէս նոր էջ բա­ցեց տա­րա­ծաշր­ջա­նա­յին պատ­մու­թեան մէջ եւ ինչ­պէս խա­ղաղ բնակ­չու­թեա­նը ան­բա­ցատ­րե­լի տա­ռա­պանք եւ ան­վե­րա­կանգ­նե­լի կո­րուստ­ներ պատ­ճա­ռեց։
«­Սա շախ­մա­տա­յին խաղ է հա­մաշ­խար­հա­յին ու­ժե­րի մի­ջեւ», նշել է ­Գե­րա­մին: ­Պու­տի­նը «փոր­ձում է վերս­տեղ­ծել հին ­Խորհր­դա­յին ­Միու­թիւ­նը», մինչ­դեռ Էր­դո­ղա­նը կար­ծես թէ «փոր­ձում է վե­րա­կանգ­նել հին Օս­մա­նեան կայս­րու­թիւ­նը»։
­Հա­մաշ­խար­հա­յին հան­րու­թեան ան­տար­բե­րու­թիւ­նը, հա­սա­րա­կա­կան գոր­ծիչ­նե­րի կեղ­ծա­ւո­րու­թիւ­նը, ով­քեր քա­րո­զում են մար­դու ի­րա­ւունք­նե­րի մա­սին, բայց ցոյց են տա­լիս ան­գոր­ծու­թիւն, երբ ի­րա­վի­ճա­կը օր­հա­սա­կան է։ ­Թէ ինչ­պէս է մա­մու­լը հեշ­տու­թեամբ շա­հարկ­ւում Ադր­բե­ջա­նի ա­տե­լու­թեան, ա­պա­տե­ղե­կա­տո­ւու­թեան եւ քա­րոզ­չու­թեան ար­շա­ւով:
­Կոնգ­րէ­սա­կան ­Ջու­դի ­Չուն իր ա­ջակ­ցու­թիւնն է յայտ­նել կար­միր գոր­գի վրայ՝ ա­սե­լով.
«Այն­քան հրա­շա­լի է, որ նկա­րա­հա­նո­ւել է այս վա­ւե­րագ­րա­կան ֆիլ­մը։ Ես գնա­ցել եմ Ար­ցախ, տե­սել եմ, թէ ինչ գե­ղե­ցիկ եւ հմա­յիչ վայր է այն։ Եւ երբ լսե­ցի Ադր­բե­ջա­նի յար­ձակ­ման լու­րը, ուղ­ղա­կի սար­սա­փե­ցի՝ լսե­լով բազ­մա­թիւ հա­զա­րա­ւոր զո­հե­րի, փախս­տա­կան­նե­րի մա­սին, ո­րոնք այ­լեւս չեն կա­րող վե­րա­դառ­նալ տուն, ռազ­մա­գե­րի­նե­րի մա­սին, ո­րոնք դեռ գե­րու­թեան մէջ են։ Այս­պի­սով, մենք ա­նում ենք այն, ինչ կա­րող ենք ­Կոնգ­րէ­սում: ­Բայց ի­րա­կա­նում ան­հանգս­տացնողն այն է, որ աշ­խար­հը բա­ւա­կա­նա­չափ չգի­տի այս մա­սին: Ա­հա թէ ինչ կա­րող է ա­նել այս վա­ւե­րագ­րա­կան ֆիլ­մը՝ կա­րող է լոյս տալ Ար­ցա­խում տե­ղի ու­նե­ցող ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րի մա­սին»։
­Վիկ ­Գե­րա­մին սար­սա­փով հե­տե­ւում էր, թէ ինչ­պէս է Ադր­բե­ջա­նի ագ­րե­սիա­յի հե­տե­ւան­քով մա­հեր սփռւում Ար­ցա­խում՝ աշ­խար­հի մի ան­կիւ­նում, որ կոչ­ւում է ­Մայր ­Հայ­րե­նիք, ո­րը նաեւ իր ա­ռա­ջին փաս­տա­վա­ւե­րագ­րա­կան ֆիլ­մի ա­նուա­նումն է:
Խ­լա­ցու­ցիչ լռու­թիւ­նը կոտ­րե­լու, աշ­խար­հի ու­շադ­րու­թիւ­նը սե­ւե­ռե­լու՝ 21-րդ ­դա­րի այս սպան­դը փաս­տե­լու հա­մար, ­Վի­կը անհ­րա­ժեշ­տու­թիւն է տես­նում լի­նել ­Հա­յաս­տա­նում։
­Մեկ­նում է հայ­րե­նիք։
Ե­թէ նա հար­ցազ­րոյց չվերց­նէր ա­կա­նա­տես­նե­րի, վե­տե­րան­նե­րի, Ադր­բե­ջա­նի եւ ­Թուր­քիա­յի ռազ­մա­կան յան­ցա­գոր­ծու­թիւն­նե­րի ար­դիւն­քում ստեղ­ծո­ւած փախս­տա­կան­նե­րի հետ, ինչ­պէ՞ս պի­տի ծնո­ւէր լրագ­րո­ղա­կան, հե­տաքն­նա­կան, փաս­տա­վա­ւե­րագ­րա­կան այս ֆիլ­մը։ ­Նա գնաց ու տե­ղում հար­ցազ­րոյց­ներ անց­կաց­րեց պաշ­տօ­նեա­նե­րի, փոր­ձա­գէտ­նե­րի եւ լրագ­րող­նե­րի հետ:
«Ես ինքս պէտք է ու­սում­նա­սի­րէի, թէ ինչ­պէս են Ադր­բե­ջա­նի նա­խա­գահ Ա­լիե­ւը եւ ­Թուր­քիա­յի նա­խա­գահ Էր­դո­ղա­նը` մի զոյգ բռնա­պետ եւ ինք­նա­կոչ «եղ­բայր­ներ», ստո­ւեր նե­տում աշ­խար­հի աչ­քե­րին եւ ա­զատ­ւում զան­գո­ւա­ծա­յին կո­տո­րած­նե­րի դա­տից ու մեղ­քից», ա­սել է լրագ­րո­ղը:
­Դե­ռեւս Ա.Մ.Ն.-ում նա իր ռա­դիօ­հա­ղորդ­ման ժա­մա­նակ հար­ցազ­րոյց էր վերց­րել ­Կոնգ­րէ­սի բազ­մա­թիւ ան­դամ­նե­րից, ին­չը յան­գեց­րել է նրան, որ մի քա­նի­սը նկա­րա­հա­նո­ւեն ֆիլ­մում, այդ թւում՝ կոնգ­րէ­սա­կան Ա­դամ ­Շի­ֆը, պատ­գա­մա­ւոր ­Քե­թի ­Փոր­թե­րը, ­Ջու­դի ­Չուն ով­քեր նոյն­պէս ներ­կայ են ե­ղել յու­լի­սեան պրե­միե­րա­յին: ­Հար­ցազ­րոյց է վերց­րել նաեւ ­Կոնգ­րէ­սի մի քա­նի ա­ռա­ջա­տար ան­դամ­նե­րից, ով­քեր հայ հա­մայն­քի դաշ­նա­կից­ներն են։ Ն­րանց թւում են՝ սե­նա­տոր ­Բոբ ­Մե­նեն­դե­սը, կոնգ­րէ­սա­կան­ներ՝ Ֆ­րենկ ­Փա­լո­նէ, ­Ջե­քի Ս­փա­յեր, Բ­րեդ ­Շեր­մա­նը, ­Բար­բա­րայ ­Լի։ ­Նա նաեւ հար­ցազ­րոյց է վերցրել բա­րո­նու­հի ­Քե­րո­լայն ­Քօք­սի, իս­րա­յէ­լաբ­նակ ռուս բլո­գեր Ա­լեք­սանդր ­Լապ­շի­նի, ադր­բե­ջան­ցի ակ­տի­ւիստ ­Մո­համ­մադ ­Միր­զա­լիի եւ մի շարք այլ ընտ­րո­ւած պաշ­տօ­նեա­նե­րի, գիտ­նա­կան­նե­րի, փոր­ձա­գէտ­նե­րի, վե­տե­րան­նե­րի, փախս­տա­կան­նե­րի եւ ա­կա­նա­տես­նե­րի հետ:
«2022 թո­ւա­կա­նի ա­մե­նաս­պա­սո­ւած վա­ւե­րագ­րա­կան ֆիլ­մը», ինչ­պէս ա­նո­ւա­նել է HuffPost-ի լրագ­րո­ղը, նա­խա­տե­սո­ւած է ­Կոնգրէ­սի յա­տուկ ցու­ցադ­րու­թեան հա­մար ­Վա­շինգ­տո­նում, սեպ­տեմ­բե­րի 15-ին, Alexandria History Museum at the Lyceum-ում։ Ա­ւար­տին տե­ղի կ­’ու­նե­նայ հարց ու պա­տաս­խան հե­ղի­նա­կի հետ։
­Յի­շեց­նենք, որ «­Մայր հայ­րե­նիք» ֆիլ­մի պրե­միե­րան տե­ղի էր ու­նե­ցել յու­լի­սի 7ին ­Լոս Ան­ջե­լե­սում, ա­պա՝ եւս մէկ փա­ռա­հեղ յա­տուկ Գ­լեն­դե­լեան ցու­ցադ­րու­թիւն:
Օ­գոս­տո­սի 30ին նա­խա­տես­ւում է եւս մէկ ցու­ցադ­րու­թիւն. «­Մայր ­Հայ­րե­նիք»ը կհիւ­րըն­կա­լո­ւի Գ­լեն­դե­լի ­Հա­մայն­քա­յին քո­լե­ջում։ ­Ցու­ցադ­րու­թիւ­նից յե­տոյ տե­ղի պի­տի ու­նե­նայ հարց ու պա­տաս­խան, մուտ­քը ա­զատ է լի­նե­լու։
«ՄԱՅՐ ՀԱՅՐԵՆԻՔ»ը լրագ­րո­ղա­կան հե­տաքննա­կան փաս­տա­վա­ւե­րագ­րա­կան ֆիլմ է, գրել եւ ար­տադ­րել է լո­սան­ջե­լե­սաբ­նակ ա­մե­րի­կա­հայ հե­տաքն­նիչ լրագ­րող եւ ակ­տի­ւիստ ­Վիկ ­Գե­րա­մին։ «­Մայր ­Հայ­րե­նի­քը» ե­ղել է աշ­խար­հի կի­նօ­փա­ռա­տօ­նե­րի սի­րե­լին՝ ­Կան­նի հա­մաշ­խար­հա­յին կի­նօ­փա­ռա­տօ­նի, «­Փաս­տաթղ­թեր ա­ռանց սահ­ման­նե­րի» մի­ջազ­գա­յին կի­նօ­փա­ռա­տօ­նի, ­Մի­ջազ­գա­յին ակ­տի­վիզ­մի կի­նօ­փա­ռա­տօ­նի եւ մի շարք այլ ֆիլ­մե­րի «­Պաշ­տօ­նա­կան ընտ­րա­նի» է: Այն նաեւ ­Տո­րոն­տո­յի ան­կախ կի­նօ­փա­ռա­տօ­նի եր­կու մրցա­նակ­նե­րի դափ­նե­կիր է՝ «­Լա­ւա­գոյն մի­ջազ­գա­յին վա­ւե­րագ­րա­կան ֆիլմ» եւ «­Լա­ւա­գոյն ա­ռա­ջին ան­գամ» ֆիլմ։
­Վիկ ­Գե­րա­միի մա­սին ա­սամբ­լեա­յի ան­դամ Ադ­րին ­Նա­զա­րեանն ա­սել է. «Շ­նոր­հա­կա­լու­թիւն ֆիլ­մը որ­պէս ռե­սուրս ստեղ­ծե­լու հա­մար, ո­րը յար­գում է նա­հա­տակ­նե­րի յի­շա­տա­կը՝ միա­ժա­մա­նակ բարձ­րաց­նե­լով ի­րա­զե­կո­ւա­ծու­թիւ­նը Ար­ցա­խի 44-օ­րեայ պա­տե­րազ­մի շուրջ, հա­մաշ­խար­հա­յին ազ­դե­ցու­թիւն ձեռք բե­րե­լու նպա­տա­կով»:

­Կա­րող էք դի­տել ֆիլ­մի հո­լո­վա­կը այս­տեղ՝ https://vimeo.com/714287976, այ­ցե­լել ֆիլ­մի կայ­քէ­ջը՝ https://motherlanddoc.com/ եւ IMDB-ի է­ջը՝ https://m.imdb.com/video/vi3095904793/?ref_=ttvi_vi_imdb_14