ԽՕՍՔ ԾՆՆԴԵԱՆ — ԵԹԷ …

«­Փառք ի բար­ձունս Աս­տու­ծոյ
եւ յեր­կիր խա­ղա­ղու­թիւն, ի մար­դիկ հա­ճու­թիւն»
(­Ղու­կաս 2։14)

Ա­մա­նո­րը տա­րո­ւան ա­ռա­ջին տօնն է, որ իր մէջ կ’ընգրկէ նո­րին ու­րա­խու­թիւ­նը, եւ նո­րին հետ՝ նոր ա­ռիթ­նե­րու առ­թած յոյ­սը։ Ա­մա­նո­րը, ժա­մա­նա­կի ի­մաս­տով, մեր կեան­քին առ­ջեւ բա­ցո­ւած նոր ա­ռիթ­նե­րու եւ հնա­րա­ւո­րու­թիւն­նե­րու հանգ­րո­ւան մը է, որ նոր կա­րե­լիու­թիւն կ’ը­ձե­ռէ ան­կա­տար իղ­ձե­րու ի­րա­կա­նաց­ման, կի­սատ մնա­ցած ծրա­գիր­նե­րու ամ­բող­ջաց­ման եւ կամ ալ՝ ո­րե­ւէ գոր­ծի մը կամ վա­րո­ւե­լա­կեր­պի մը սրբագր­ման։ Ա­մա­նո­րը մեր մէջ ժա­մա­նա­կի հաս­կա­ցո­ղու­թեան անդ­րա­դարձ կը կա­տա­րէ, ո­րուն հաս­տա­տու­մը աս­տո­ւա­ծաշն­չա­կան է։ Ծննդոց գրքի ա­ռա­ջին իսկ է­ջե­րէն, աշ­խար­հի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թեան ընդ­մէ­ջէն, Աս­տո­ւած մար­դուն տո­ւաւ ժա­մա­նա­կի ըմբռ­նու­մը, երբ ցե­րե­կո­ւան եւ գի­շե­րո­ւան թա­ւալ­քով, վեց օ­րե­րու ըն­թաց­քին ամ­բող­ջա­ցուց տիե­զեր­քի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւ­նը եւ եօթ­նե­րորդ օ­րը հանգ­չե­ցաւ։
Ա­մա­նո­րին ան­մի­ջա­պէս յա­ջորդ տօ­նը, ­Յի­սուս Ք­րիս­տո­սի ծննդեան եւ մկրտու­թեան տօնն է, զոր Ք­րիս­տո­սի ա­ռա­քեալ­նե­րը որ­պէս կա­նոն հաս­տա­տե­ցին, որ այս տօ­նը աս­տո­ւա­ծա­յայտ­նու­թիւն կո­չու­մով տօ­նո­ւի ­Յու­նո­ւար ամ­սո­ւան վե­ցին։
­Հայ ե­կե­ղեց­ւոյ հայ­րե­րու ու­շադ­րու­թե­նէն չէ վրի­պած Ա­դա­մի ստեղծ­ման եւ ­Յի­սուս Ք­րիս­տո­սի ծննդեան մի­ջեւ զու­գա­հեռ տես­նե­լը։ Ար­դա­րեւ, Աս­տո­ւած Ա­դա­մը՝ ա­ռա­ջին մար­դը, ստեղ­ծա­գոր­ծու­թեան վե­ցե­րորդ օ­րը ստեղ­ծեց։ Իսկ Ա­ռա­քեալ­նե­րը ­Նոր Ա­դա­մին՝ ­Յի­սուս ­Քիս­տո­սի ծնուն­դը սահ­մա­նե­ցին նոր տա­րո­ւան վե­ցե­րորդ օ­րը։ Ո­րով­հե­տեւ, Աս­տո­ւա­ծա­բա­նա­կան մեկ­նո­ղա­կան գրա­կա­նու­թեան մէջ, Ք­րիս­տոս կը ներ­կա­յա­ցո­ւի իբ­րեւ երկ­րորդ կամ նոր Ա­դամ։ Ա­ռա­ջին Ա­դա­մը, աս­տո­ւա­ծա­յին պա­տո­ւէ­րին անհնա­զան­դե­լով մե­ղան­չեց Աս­տու­ծոյ դէմ, եւ հե­տե­ւա­բար կորսն­ցուց Աս­տու­ծոյ պատ­կե­րով ստեղ­ծո­ւած ըլ­լա­լու ա­ռան­ձաշ­նոր­հում­նե­րը։ ­Մինչ երկ­րորդ Ա­դա­մը՝ Ք­րիս­տոս, Աս­տու­ծոյ կամ­քին բա­ցար­ձակ հնա­զան­դու­թեամբ մար­դե­ղա­նա­լով, մարդ­կա­յին բնու­թիւ­նը առ­նե­լով վե­րա­կանգ­նեց մար­դուն Աս­տու­ծոյ պատ­կե­րին հա­մա­ձայն ստեղ­ծո­ւած ա­ռանձ­նաշ­նոր­հում­նե­րը։ Այլ խօս­քով, ­Նոր Ա­դա­մը նո­րո­գեց ­Մար­դը, ո­րով մարդ­կու­թիւ­նը հնա­րա­ւո­րու­թիւ­նը ու­նի վե­րա­կանգ­նո­ւած բնու­թեան ար­ժա­նա­նա­լու, ե­թէ ան­շուշտ ըն­դու­նի Ք­րիս­տո­սը որ­պէս ­Տէր եւ Փր­կիչ։
Այս նո­րո­գու­թեան, վե­րա­կանգ­ման ա­ռա­ջին եւ գլխա­ւոր ա­ւե­տի­սը տրո­ւե­ցաւ աշ­խար­հին սուրբ ծննդեան ա­տեն, երբ հրեշ­տակ­նե­րու երկ­նա­յին խում­բե­րը մեծ ու­րա­խու­թեամբ յայտ­նե­ցին հո­վիւ­նե­րուն՝ աշ­խար­հին ը­սե­լով, «­Բար­ձունք­նե­րուն մէջ Աս­տու­ծոյ փառք, խա­ղա­ղու­թիւն երկ­րի վրայ եւ մար­դոց մի­ջեւ հա­ճու­թիւն» (­Ղու­կաս 2։14)։ Այս ա­ւե­տի­սը իր հետ կը բե­րէր Աս­տո­ւած եւ մարդ հաշ­տու­թիւ­նը, ո­րով մար­դը ճանչ­նա­լով իր Ա­րա­րի­չը, պի­տի փա­ռա­ւո­րէր զԱս­տո­ւած Իր պար­գեւ­նե­րուն հա­մար, պի­տի տի­րէր խա­ղա­ղու­թիւ­նը մար­դոց հո­գի­նե­րուն մէջ եւ աշ­խար­հի վրայ մար­դոց հո­գի­նե­րը պի­տի լե­ցո­ւէին ճշմա­րիտ ու­րա­խու­թեամբ։
Եր­կու հա­զար տա­րի­նե­րէ ի վեր, մարդ­կու­թիւ­նը օ­րէ ցօր խա­ղա­ղու­թեան պա­կա­սէ կը տա­ռա­պի։ Այ­սօր, 21-րդ ս­կիզ­բէն սկսեալ հա­մա­տա­րած պա­տե­րազմ­նե­րու սար­սա­փը ամ­բողջ աշ­խար­հը հա­մա­կած է։ ­Գի­տու­թեան զար­գա­ցու­մով, կոր­ծա­նա­րար զէն­քե­րու զօ­րու­թիւ­նը կը բազ­մա­պատ­կո­ւի, քա­նի որ աշ­խար­հի վրայ ցարդ գե­րիշ­խող տրա­մա­բա­նու­թիւ­նը այն է, որ խա­ղա­ղու­թեան ե­րաշ­խի­քը հա­կա­դիր ու­ժե­րու հա­ւա­սա­րակշ­ռու­թեամբ կը պայ­մա­նա­ւո­րո­ւի։ Աշ­խար­հը դա­րեր շա­րու­նակ հա­ւա­տա­ցած է, թէ ու­ժի գոր­ծադ­րու­թեամբ կա­րե­լի է ե­րաշ­խա­ւո­րել խա­ղա­ղու­թիւ­նը։ ­Պայ­մա­նագ­րե­րով, օ­րէնսդ­րու­թեամբ եւ բիրտ ու­ժի գոր­ծադ­րու­թեամբ պայ­մա­նա­ւո­րո­ւած խա­ղա­ղու­թեան այս ըմբռ­նու­մը ինք­նին խա­ղա­ղու­թեան բա­ցա­կա­յու­թեան պատ­ճառն իսկ է։
Այդ պա­րա­գա­յին, ու՞ր մնաց ­Սուրբ ծննդեան գի­շե­րին եր­կին­քին ա­ւե­տած խա­ղա­ղու­թիւ­նը։ Ե­թէ մար­դա­ցեալ Փրկի­չը՝ Ք­րիս­տոս ­Խա­ղա­ղու­թեան Իշ­խանն է, ին­չո՞ւ հա­մար խա­ղա­ղու­թիւ­նը բա­ցա­կայ կը մնայ մար­դոց կեան­քէն. ու­րեմն ինչ­պէ՞ս կա­րե­լի է, որ Ք­րիս­տո­սի ա­ւե­տած խա­ղա­ղու­թիւ­նը ի­րա­կա­նու­թիւն դառ­նայ մար­դոց կեան­քին մէջ։
Ք­րիս­տո­սի բե­րած խա­ղա­ղու­թիւ­նը տար­բեր է աշ­խար­հի ու­զած խա­ղա­ղու­թե­նէն, որ պա­տե­րազմ­նե­րու դա­դա­րե­ցում է եւ ոչ թէ պա­տե­րազմ­նե­րու պատ­ճառ­նե­րուն ան­հե­տա­ցում։
Ք­րիս­տո­սի ա­ւե­տած խա­ղա­ղու­թիւ­նը ա­մէն բա­նէ ա­ռաջ մար­դուն ներ­սի­դիէն կը սկսի, եւ ոչ թէ հա­կա­ռա­կը։ Այն­քան ա­տեն որ Ք­րիս­տոս չէ հրա­ւի­րո­ւած, չէ ծնած մեր կեան­քէն ներս, մենք ան­հա­ղորդ կը մնանք երկ­նա­յին խա­ղա­ղու­թեան։ ­Մինչ­դեռ երբ զՔ­րիս­տոս մեր կեան­քե­րէն ներս կ’ըն­դու­նինք, այլ խօս­քով, երբ Ք­րիս­տո­սի Ծ­նուն­դը մեր հո­գի­նե­րէն ներս տե­ղի կ’ու­նե­նայ եւ ոչ թէ՝ մեր տու­նե­րուն կամ այ­լուր շի­նո­ւած մսուր­նե­րուն մէջ, այն ա­տեն իս­կա­կան խա­ղա­ղու­թիւ­նը կը տի­րէ մեր կեան­քե­րէն ներս։
Այդ ­Խա­ղա­ղու­թեան պայ­մա­նը ­Սէրն է, որ Աս­տո­ւած մար­դոց սի­րոյն հա­մար մար­դա­ցաւ, եւ մար­դոց պա­տո­ւի­րեց սի­րել ու­րիշ­նե­րը մեր ան­ձե­րուն պէս։ Աս­տո­ւա­ծա­յին այդ ­Սէրն էր որ մար­դե­ղա­նա­լով, Ք­րիս­տոս իբ­րեւ նոր Ա­դամ վե­րա­նո­րո­գեց մեր մարդ­կա­յին ա­ղար­տեալ բնու­թիւ­նը։ ­Խա­ղա­ղու­թեան պայ­մա­նա­ւո­րող ե­րաշ­խի­քը, Ք­րիս­տո­սով նոր մարդ դառ­նալն է։ Այս մա­սին պեր­ճա­խօս վկան ու պատ­գա­մողն է ­Պօ­ղոս Ա­ռա­քեալ, որ կ’ը­սէ, «Ոե­ւէ մէ­կը որ Ք­րիս­տո­սի միա­ցած է՝ նոր ա­րա­րած է, այ­լեւս չէ այն՝ ինչ որ էր նա­խա­պէս, ո­րով­հե­տեւ ամ­բող­ջու­թեամբ նո­րո­գո­ւե­ցաւ։ Եւ այս նո­րո­գու­թիւ­նը կու գայ Աս­տուծ­մէ, Ք­րիս­տո­սի մի­ջո­ցաւ մեզ Ի­րեն հաշ­տե­ցուց եւ նաեւ պաշ­տօն տո­ւաւ մե­զի՝ ու­րիշ­նե­րուն ալ հաշ­տու­թեան բե­րե­լու» ( Բ. ­Կորնթա­ցիս 5։17-18)։
­Հե­տե­ւա­բար Աշ­խար­հի վրայ խա­ղա­ղու­թեան եւ մար­դոց մի­ջեւ հա­ճու­թեան նա­խա­պայ­մա­նը Ք­րիս­տո­սով նո­րո­գո­ւիլն է, որ կը նշա­նա­կէ ապ­րիլ սի­րոյ այն պա­տո­ւի­րա­նով որ Ք­րիս­տոս պա­տո­ւի­րեց։ ­Հե­տե­ւա­բար, հարկ է որ Ս. Ծնն­դեան խոր­հուր­դի ի­մաս­տը կեան­քով ար­տա­յայ­տել, խա­ղա­ղու­թիւ­նը նե­րաշ­խար­հին մէջ զգալ եւ հաշտ ապ­րիլ ու­րիշ­նե­րուն հետ, փո­խա­նակ այլ տեղ եւ այլ կերպ փտնռե­լու զայն։
ԵԹԷ ան­շուշտ մարդ ըն­դու­նի նո­րո­գո­ւիլ եւ դառ­նալ Ք­րիս­տո­սով նո­րո­գո­ւած նոր մարդ։
Ս. Ծնն­դեան ա­ռի­թով, ան­գամ մը եւս կը կրկնենք եւ իբ­րեւ ա­ղօթք կը վե­րա­ռա­քենք ­Խա­ղա­ղու­թեան Իշ­խա­նին՝ Ք­րիս­տո­սին, ­Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ մե­ծա­նուն հայ­րա­պետ՝ ­Ներ­սէս Շ­նոր­հա­լիի հո­գիի քնա­րէն բխած «Ա­ռա­ւօտ ­Լու­սոյ» հո­գե­ւոր եր­գին մէկ սա տու­նը՝
­Նո­րո­գող հնու­թեանց,
­Նո­րո­գեա եւ զիս,
­Նո­րոգ զար­դա­րեա։
Ք­րիս­տոս Ծ­նաւ եւ յայտ­նե­ցաւ
­Ձե­զի մե­զի մեծ ա­ւե­տիս։

ԳԵՂԱՄ ԱՐՔ. ԽԱՉԵՐԵԱՆ
Ա­ռաջ­նորդ ­Յու­նաս­տա­նի ­Թե­մին
­Տօն Աս­տո­ւա­ծա­յայտ­նու­թեան