ՅԱՐՈՒԹ ՍԱՍՈՒՆԵԱՆ — «­Քա­լի­ֆոր­նիա ­Քու­րիըր»

­Քա­նի որ ­Թուր­քիան դար­ձած է հա­մաշ­խար­հա­յին դա­տա­պարտ­ման թի­րախ՝ իր մար­դու ի­րա­ւունք­նե­րու խախ­տում­նե­րուն հա­մար, թրքա­կան կա­ռա­վա­րու­թիւ­նը ո­րո­շած է հսկա­յա­կան գու­մար­ներ ծախ­սել քա­րոզ­չու­թեան եւ հան­րա­յին կա­պե­րու վրայ` փոր­ձե­լով մաք­րել իր վար­կա­բե­կո­ւած հե­ղի­նա­կու­թիւ­նը:
Ապ­րիլ 16ի խայ­տա­ռակ հան­րա­քո­ւէն, որ­մէ հա­զիւ յաղ­թա­կան դուրս գա­լով՝ Էր­տո­ղան ինքն ի­րեն լայն բռնա­պե­տա­կան լիա­զօ­րու­թիւն­նե­րով օժ­տեց, իսկ ատ­կէ ետք Ո­ւա­շինկ­թը­նի մէջ ­Թուր­քիոյ դես­պա­նա­տան առ­ջեւ ան­մեղ ցու­ցա­րար­նե­րու վրայ ա­նոր թիկ­նա­պահ­նե­րուն դա­ժան յար­ձա­կու­մը ար­ժա­նա­ցան հա­մընդ­հա­նուր քննա­դա­տու­թեան՝ ­Միա­ցեալ ­Նա­հանգ­նե­րու իշ­խա­նու­թեանց գոր­ծա­դիր եւ օ­րէնս­դիր մար­մին­նե­րուն կող­մէ, նե­րա­ռեալ ­Ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րու ­Տան ըն­դու­նած բա­նա­ձե­ւը` ձայ­նե­րու 397-0 յա­րա­բե­րակ­ցու­թեամբ…
­Սա­կայն, ­Թուր­քիոյ եւ ա­նոր բռնա­պետ նա­խա­գա­հին հա­մար երկ­րի հե­ղի­նա­կու­թիւ­նը այն­քան ա­րա­տա­ւո­րո­ւած է, որ որ­քան ալ հան­րա­յին կա­պե­րու ըն­կե­րու­թիւն­նե­րը հզօր եւ հե­ղի­նա­կա­ւոր ըլ­լան, ա­նոնք միեւ­նոյնն է չեն կրնար վե­րա­կանգ­նել ­Թուր­քիոյ հե­ղի­նա­կու­թիւ­նը: ­Թուրք ղե­կա­վար­նե­րը պար­զա­պէս մի­լիո­նա­ւոր տո­լար­ներ պի­տի վատ­նեն ի­րենց հար­կա­տու­նե­րու գու­մար­նե­րէն, փոր­ձե­լով լու­ծել անհ­նա­րին խնդիր մը:
­Թուր­քիոյ կա­ռա­վա­րու­թիւ­նը տա­րե­կան ար­դէն հինգ մի­լիոն տո­լար կը վճա­րէ տա­սը լոպ­պիս­տա­կան ըն­կե­րու­թիւն­նե­րու, ա­տոնք են` Gephardt Group — 1 մի­լիոն 700 հա­զար տո­լար, Amsterdam Partners — 600 հա­զար տո­լար, Greenberg Traurig — 480 հա­զար տո­լար, Capitol Counsel — 384 հա­զար տո­լար, Mercury — 240 հա­զար տո­լար, Madison Group — 240 հա­զար տո­լար, Signal — 240 հա­զար տո­լար, Jim Arnold — 240 հա­զար տո­լար եւ MediaFix -108 հա­զար տո­լար… ­Բա­ցի այդ, Էր­տո­ղա­նի գոր­ծըն­կե­րը 2016ի ­Սեպ­տեմ­բե­րին 540 հա­զար տո­լար վճա­րած է նա­խա­գահ Թ­րամ­փի վար­կա­բե­կո­ւած ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թեան հար­ցե­րով նախ­կին խորհր­դա­կան ­Մայ­քըլ Թ. Ֆ­լի­նին` ­Թուր­քիոյ կա­ռա­վա­րու­թեան օգ­տին քա­րոզ­չու­թիւն ը­նե­լուն հա­մար…
­Վեր­ջին ա­միս­նե­րու ըն­թաց­քին փոր­ձե­լով դուրս գալ PRի ճա­հի­ճէն, ­Թուր­քիոյ իշ­խա­նու­թիւն­նե­րը եւ ա­նոր հետ փոխ-կա­պակ­ցո­ւած խում­բե­րը վար­ձած են ե­րեք նոր ըն­կե­րու­թիւն­ներ: Այս շա­բաթ պի­տի ներ­կա­յաց­նենք այդ լոպ­պիս­տա­կան ըն­կե­րու­թիւն­նե­րէն մէ­կը, միւս եր­կու­քը ձգե­լով յա­ջորդ խմբագ­րա­կա­նին հա­մար:
­Մոն­թէ ­Խորհր­դա­տո­ւա­կան ­Խում­բը վար­ձած են 2016ի Օ­գոս­տո­սին, 400 հա­զար տո­լար վար­ձատ­րու­թեամբ: Ըստ Daily Beastի, ըն­կե­րու­թիւ­նը կը ղե­կա­վա­րէ ­Տակ­լըս ­Պէյ­քըր` հան­րա­պե­տա­կան ­Ճէյմս ­Պէյ­քը­րի (նա­խա­գահ ­Ճորճ ­Պու­շի աշ­խա­տա­կազ­մի ղե­կա­վար եւ պե­տա­կան քար­տու­ղար, եւ ­Ռա­նըլտ ­Ռէյ­կը­նի աշ­խա­տա­կազ­մի ղե­կա­վար ու գան­ձա­պե­տա­րա­նի քար­տու­ղար) որ­դին: Այդ ըն­կե­րու­թիւ­նը պէտք է բա­րե­լա­ւէր ­Թուր­քիոյ հա­սա­րա­կա­կան ըն­կա­լում­նե­րը… ­Տակ­լըս ­Պէյ­քըր ­Մոն­թէ ­Խորհր­դա­տո­ւա­կան ­Խում­բի «միակ եւ գոր­ծող ան­դամն» է: ­Պայ­մա­նա­գի­րը կնքո­ւած է պոլ­սա­կան խորհր­դա­ւոր հա­սա­րա­կա­կան կազ­մա­կեր­պու­թեան մը կող­մէ, որ յայտ­նի է որ­պէս Տն­տե­սա­կան ­Գի­տե­լիք­նե­րու Ըն­կե­րու­թիւն (KEA): Daily Beast կը հա­ղոր­դէ, որ KEAի «գոր­ծու­նէու­թիւ­նը եր­բեմն կը հա­մա­պա­տաս­խա­նէ ­Թուր­քիոյ կա­ռա­վա­րու­թեան շա­հե­րուն»: Ըստ Daily Beastի, ա­ւե­լի մտա­հո­գիչ է, որ «KEAի ղե­կա­վա­րու­թեան առ­նո­ւազն մէկ ան­դամ ե­ղած է ­Թուր­քիոյ կա­ռա­վա­րու­թեան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ»: Ա­ւե­լին, KEAի հիմ­նա­դիր եւ նախ­կին նա­խա­գահ ­Տա­ւութ ­Քաւ­րա­նօղ­լուն այժմ Էր­տո­ղա­նի գի­տա­կան խորհր­դա­կանն է, կը տե­ղե­կաց­նէ Daily Beast: ­Քաւ­րա­նօղ­լուն թո­ւի­թը­րի մէջ տե­ղադ­րած է ­Ճէյմս ­Պէյ­քը­րի հետ իր լու­սան­կա­րը…
Daily Beast կը հա­ղոր­դէ, որ ըստ ար­դա­րա­դա­տու­թեան նա­խա­րա­րու­թեան ­Մոն­թէ ­Խորհր­դա­տո­ւա­կան ­Խում­բի ներ­կա­յա­ցու­ցած ար­ձա­նագ­րու­թեան, ա­նի­կա «զբա­ղած է Թ­րամ­փի նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րար­շա­ւի եւ նա­խա­գա­հա­կան ան­ցու­մա­յին անձ­նա­կազ­մի ա­ջակ­ցու­թեամբ» KEAի ա­նու­նէն` «­Թուր­քիոյ եւ ­Միա­ցեալ ­Նա­հանգ­նե­րու մի­ջեւ ընդ­հա­նուր յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը եւ հա­սա­րա­կա­կան ըն­կա­լում­նե­րը բա­րե­լա­ւե­լու հա­մար»: ­Մոն­թէն նաեւ շփում­ներ ու­նե­ցած է «Օ­պա­մա­յի վար­չա­կար­գի հե­ռա­ցող պաշ­տօ­նեա­նե­րու հետ, հան­դի­պում­ներ ու­նե­ցած է պաշտ­պա­նու­թեան նա­խա­րա­րու­թեան անձ­նա­կազ­մին հետ եւ ե­լեկտ­րո­նա­յին նա­մակ­ներ ու­ղար­կած է այն ժա­մա­նա­կո­ւան փոխ-նա­խա­գահ ­Պայ­տը­նի անվ­տան­գու­թեան հար­ցե­րով խորհր­դա­կան ­Քո­լին ­Քա­լին»:
­Պոլ­սե­ցի ի­րա­ւա­բան Իս­րա­ֆիլ ­Քահ­րա­ման ար­դա­րա­դա­տու­թեան նա­խա­րա­րու­թիւն ներ­կա­յա­ցու­ցած յայ­տին մէջ նշո­ւած է որ­պէս KEAի օ­րի­նա­կան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ, ըստ Daily Beastի: Իս­րա­ֆիլ յայ­տա­րա­րած է, որ պայ­մա­նագ­րի նպա­տակն է «զար­գաց­նել բա­րե­կա­մու­թիւնն ու հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թիւ­նը ­Թուր­քիոյ եւ ­Միա­ցեալ ­Նա­հանգ­նե­րու մի­ջեւ գի­տա­կան եւ տնտե­սա­կան զար­գաց­ման աս­պա­րէ­զին մէջ»: Daily Beast մէջ­բե­րե­լով ­Քահ­րա­մա­նին, նշած է, որ KEAն ­հիմ­նադ­րո­ւած է «խումբ մը յար­գար­ժան գիտ­նա­կան­նե­րու կող­մէ` քա­ղա­քա­ցիա­կան հա­սա­րա­կու­թեան գոր­ծու­նէու­թիւ­նը ղե­կա­վա­րե­լու նպա­տա­կով, որ­պէս­զի բարձ­րա­ցո­ւի ի­րա­զե­կու­թիւ­նը տնտե­սու­թեան զար­գաց­ման մա­սին ­Թուր­քիոյ մէջ»:
­Սա ան­հե­թե­թու­թիւն է:
Ին­չո՞ւ պէտք է խում­բը, ո­րու նպա­տակն է տնտե­սու­թեան մա­սին ի­րա­զե­կու­թեան բարձ­րա­ցու­մը ­Թուր­քիոյ մէջ, լոպ­պիս­տա­կան խումբ վար­ձէ Ո­ւա­շինկ­թը­նի մէջ:
­Սա ա­ւե­լի շատ նման է թրքա­կան կա­ռա­վա­րու­թեան հա­մար ստեղ­ծո­ւած ծա­ծուկ ներ­կա­յա­ցուց­չու­թեան մը, քան գիտ­նա­կան­նե­րու ան­կախ խում­բի: ­Կա­րե­ւոր է պար­զել, թէ ո՛վ կը տնտե­սա­ւո­րէ KEAն…
­Հե­տաքրք­րա­կան է, որ ­Հե­տաքն­նող Լ­րագ­րող­նե­րու ­Պիւ­րո­յի հետ կապ հաս­տա­տե­լով՝ ­Տակ­լըս ­Պէյ­քըր նշած է.- Մ­տա­հո­գու­թիւն­ներ կան, որ ­Միա­ցեալ նա­հանգ­ներ-­Թուր­քիա յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը «քիչ մը վատ­թա­րա­ցած են» Օ­պա­մա­յի վար­չա­կազ­մի վեր­ջին տա­րի­նե­րուն: «­Կա­րե­լի է հնա­րա­ւոր ըլ­լայ կա՛մ ամ­րապն­դել այդ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը, կա՛մ տես­նել, թէ ինչ­պէ՛ս ա­տոնց ա­ւե­լի մեծ վնաս կը հաս­ցո­ւի: Եւ ա­տի­կա է պատ­ճա­ռը, որ [KEAն] վար­ձած է ­Մոն­թէն` օգ­նե­լու այդ ան­ցու­մա­յին փու­լին»:
­Տակ­լըս ­Պէյ­քըր ա­ւել­ցու­ցած է, որ իր ըն­կե­րու­թեան աշ­խա­տան­քը KEAի հա­մար «եր­բեք նա­խա­տե­սո­ւած չէ ե­ղած ընդ­հա­նուր հան­րա­յին կա­պե­րու քա­րո­զար­շա­ւի հա­մար: Ա­տի­կա քիչ մը ա­ւե­լի մեծ հնա­րա­ւո­րու­թիւն է ներ­կա­յաց­նե­լու ի­րենց տե­սա­կէ­տը… ա­նոնք կը զգան, որ մենք ի վի­ճա­կի ենք օգ­նե­լու ի­րենց անհ­րա­ժեշտ ծա­նօ­թու­թիւն­նե­րով»:
­Զար­մա­նա­լի չէ, որ Թ­րամ­փի երդմ­նա­կա­լու­թե­նէն եւ KEAի ու Թ­րամ­փի վար­չա­կազ­մի պաշ­տօ­նեա­նե­րու մի­ջեւ «անհ­րա­ժեշտ ծա­նօ­թու­թիւն­ներ» հաս­տա­տե­լէն ետք, KEAն չ­թար­մա­ցուց պայ­մա­նա­գի­րը ­Մոն­թէի հետ, երբ ա­նոր նախ­նա­կան վե­ցամ­սեայ ժամ­կէ­տը լրա­ցաւ 2017ի ­Փետ­րո­ւա­րին: «­Պայ­մա­նագ­րի այս կէ­տով նա­խա­տե­սո­ւած 400 հա­զար տո­լա­րէն վճա­րո­ւած է միայն 105 հա­զար տո­լար»,- ըստ ­Հե­տաքն­նող Լ­րագ­րող­նե­րու ­Պիւ­րո­յին: