Յունաստանի մէջ իրագործուած Հայոց ցեղասպանութեան ելոյթներու ծիրէն ներս, Թեսաղոնիկահայութիւնը արժանաւորապէս նշեց մեր մէկ ու կէս միլիոն նահատակներու յիշատակը, կազմակերպելով մեծ թիւով հրապարակային եւ առցանց ելոյթներ։
Թագավարակի ճնշիչ մթնոլորտը պատճառ չդարձաւ, որ կարեւոր եւ ծաւալուն ծրագիրները ներկայացուին հայ եւ յոյն հանրութեան, իրազեկելու համար անպատիժ մնացած՝ Թուրքիոյ կողմէ գործուած եղեռնագործութեան հետեւանքներուն մասին։ Բոլոր ելոյթները կազմակերպուեցան Հ.Յ.Դ. Հայ դատի յանձնախումբի համադրումով եւ գործակցութեամբ՝ Մակեդոնիոյ եւ Թրակիոյ Հայ Գթութեան Խաչի, Համազգայինի «Ղ.Սարեան» մասնաճիւղի եւ «Ս. Աստուածածին» եկեղեցւոյ թաղային խորհուրդի։
Առցանց կլոր սեղանի զրոյց
Կազմակերպութեամբ «Համազգային» հայ կրթական եւ մշակութային միութեան Թեսաղոնիկէի «Ղ. Սարեան» մասնաճիւղի վարչութեան, Ուրբաթ՝ 23 Ապրիլ 2021-ի երեկոյեան ժամը 8։00-էն սկսեալ, տեղի ունեցաւ առցանց կլոր սեղանի զրոյց, նիւթ ունենալով՝ «Ապրում եւ յիշողութիւն. 1915-ի Հայոց ցեղասպանութեան թողած հետքը արուեստին վրայ»։ Սոյն կլոր սեղանին հրաւիրուած էին 5 հայ եւ յոյն անձնաւորութիւններ՝ Եաննիս Քէսոփուլոս, Եորղոս-Իուլիոս Փափատոփուլոս, Էտուարտօ Սաքալեան, Յակոբ Ճելալեան եւ Արմէնուհի Գասպարեան։ Օրուան հաղորդավարն էր Հայ դատի յանձնախումբի անդամ ընկ. Յովիկ Գասապեան, որ բարի գալուստ մաղթելով ու հանրութեան ներկայացնելով հրաւիրեալները, մեկնարկը դրաւ օրուան առցանց կլոր սեղանի զրոյցին։
Օրուան հաղորդավարի ճարտարութենէն մեկնած, առցանց ելոյթը տեղի ունեցաւ 3 ժամուան տեւողութիւն, յունարէն լեզուով, ուր հրաւիրեալները իրենց ներկայացումներով, կարծիքներով, պատկերներով, փաստաթուղթերով կարողացան արտայայտուիլ մշակոյթին ու արուեստին վրայ 1915-ի Հայոց ցեղասպանութեան թողած հետքերուն մասին։ Աւարտին, ընկ. Գասապեան, «Համազգային»ի վարչութեան անունով շնորհակալութիւն յայտնեց հրաւիրեալներուն եւ փակման խօսքով հանդէս եկաւ։
Բարեխօսական կարգ
«Ս. Աստուածածին» եկեղեցւոյ մէջ
Շաբաթ՝ 24 Ապրիլ 2021-ի առաւօտեան ժամը 10։00-ին, Թեսաղոնիկէի «Ս. Աստուածածին» եկեղեցւոյ մէջ տեղի ունեցաւ Հայոց ցեղասպանութեան սրբադասուած նահատակներուն բարեխօսական կարգը, հանդիսապետութեամբ շրջանի հոգեւոր հովիւ Ստեփանոս ծ. վրդ. Փաշայեանի, ներկայութեամբ եկեղեցւոյ թաղական խորհուրդի ատենապետին, Հ.Յ.Դ. Յունաստանի Կեդրոնական կոմիտէի Հայ դատի յանձնախումբի, հաստատութիւններու եւ կառոյցներու ներկայացուցիչներուն, պետական, զինուորական եւ քաղաքական բարձրաստիճան անձնաւորութիւններու, երեսփոխաններու, ինչպէս նաեւ հաւատացեալներու, նկատի ունենալով երկրէն ներս համաճարակի տարածման դէմ պետութեան առնուած որոշումները։
Նշենք, որ եկեղեցւոյ կեդրոնը զետեղուած էր ապրիլեան ս. նահատակներու նուիրուած փայտեայ շարժուն յուշարձանը, Ցեղասպանութեան նահատակներու մասունքներով, ինչպէս նաեւ եկեղեցւոյ Թաղային խորհուրդին կողմէ զարդարուած ծաղիկներ։
Եկեղեցական գոհաբանական արարողութեան աւարտին, տեղի ունեցաւ պաշտօնական ելոյթը։ Ապրիլեան ս. նահատակներու ոգեկոչման առթիւ իր խօսքը փոխանցեց Թեսաղոնիկէի մարզային շրջանի փոխմարզպետուհի տիկ. Փարասքէվի Փաթուլիտու։ Բարեխօսական պաշտօնական եկեղեցական արարողութենէն անմիջապէս ետք, բոլոր հիւրերու ներկայութեան Գ. զօրաբանակի յուշարձանին առջեւ տեղի ունեցաւ ծաղկեպսակի զետեղում։
Արիւնատուութիւն
Արդէն սովորութիւն դարձած, ամէն տարի, Հայոց ցեղասպանութեան նուիրուած ոգեկոչումներու ծիրէն ներս, կը կատարուի արիւնատուութիւն։
Այս տարի եւս, կազմակերպութեամբ Հ.Գ.Խ.-ի Թեսաղոնիկէի «Անի» մասնաճիւղին, Շաբաթ՝ 24 Ապրիլ 2021-ի առաւօտեան ժամը 9։30-13։30, Թեսաղոնիկէի «Ս. Աստուածածին» եկեղեցւոյ կից գտնուող «Տէր-Զաքարեան» սրահէն ներս տեղի ունեցաւ արիւնատուութիւն։ Մեծ թիւով հայ եւ յոյն անձեր ներկայացան իրենց տուրքը մատուցելու Ցեղասպանութեան նահատակներու յիշատակին։
Բողոքի նստացոյց եւ
մոմավառութիւն
Կազմակերպութեամբ Հ.Յ.Դ. Երիտ. միութեան Թեսաղոնիկէի «Ս. Թեհլիրեան» խումբին, Շաբաթ,՝ 24 Ապրիլ 2021-ի երեկոյեան ժամը 7։00-էն սկսեալ, Թեսաղոնիկէի «Սպիտակ Աշտարակ»ի առջեւ տեղի ունեցաւ բողոքի նստացոյց եւ մոմավառութիւն։
Նոյն գիշեր, Թեսաղոնիկէի քաղաքապետարանի հետ յատուկ կարգադրութեամբ, Թեսաղոնիկէի «Սպիտակ Աշտարակ» պատմական կոթողը լուսաւորուեցաւ եռագոյնով, տպաւորիչ պատկեր մը ստեղծելով երեկոյեան ու գիշերուան խորհրդաւորութեան մէջ։ Մինչ այդ, խումբ մը հայրենակիցներ, Թեսաղոնիկէի Լանկատա շրջանէն, իրենց անձնական ինքնաշարժներով, եռագոյն դրօշներ բարձր պարզած, պետական մարմիններու հսկողութեամբ, իրենց երթի սկիզբը դրին, շրջելով գրեթէ Թեսաղոնիկէի կեդրոնական մայր պողոտաներէն եւ հասան «Սպիտակ Աշտարակ»ին առջեւ ու միացան բողոքի նստացոյցին։
Տպաւորիչ համերգ
Օրուան ելոյթներուն շարքը իր գագաթնակէտին հասաւ տպաւորիչ համերգով մը՝ նուիրուած Հայոց ցեղասպանութեան 106-ամեակին։
Թեսաղոնիկէի սիմֆոնիք նուագախումբը, համբաւ վայելող երաժիշտ Միլթոս Լողիատիսի ղեկավարութեամբ, Թեսաղոնիկէի համերգասրահի տպաւորիչ բեմէն հանդէս եկաւ հայ եւ յոյն յօրինողներու ստեղծագործութիւններով, իսկ միջազգային բեմերու վրայ յաջողութիւններով պսակուած յունահայ համբաւաւոր սոփրանօ Սիրան Չալըքեան, իր ոգեշունչ մեկնաբանութեամբ եւ քաղցրաթրթիռ ձայնով, երգեց հայկական հոգեւոր մեղեդիներ։ Ելոյթը ծաղկեցաւ նաեւ հայերէն եւ յունարէն ասմունքներով, որոնք խոր ապրումով եւ յուզական արտայայտութիւններով կատարուեցան Թեսաղոնիկէի պետական թատրոնի գեղարուեստական տնօրէն Նիքոս Քոլովոսի եւ Համազգայինի վարչութեան անդամ Արաքսիա Գանապետեանի կողմէ։
Ելոյթին համար, յատուկ ուշադրութեամբ ընտրուած էին հայ եւ յոյն յօրինողներու ստեղծագորղծութիւնները։ Այսպէս, կարգով ներկայացուեցան Էդուարդ Միրզոյեանի «Շուշանիկ» ստեղծագործութիւնը, Խրիսթոս Խածիսի «Լոյս Խաչէն» հայկական հոգեւոր մեղեդիներու վրայ հիմնուած իւրայատուկ յօրինումը եւ Արամ Խաչատուրեանի «Սփարթակ» համաշխարհային ճանաչողութիւն ունեցող պալէէն բաժին մը։
Թեսաղոնիկէի սիմֆոնիք նուագախումբը ցոյց տուաւ իր գեղարուեստական եւ կատարողական բարձր մակարդակը, իսկ հայ սիրուած երգչուհի Սիրան Չալըքեանի մեկնաբանութիւնը երանգաւորեց հոգեւոր մեղեդիներու հոգեզմայլ կառուցուածքն ու երաժշտական խորութիւնը:
Նշենք, որ ելոյթի սփռումը կատարուեցաւ ամբողջ Յունաստանի տարածքին պետական EPT3 հեռատեսիլի կայանին կողմէ, իսկ անոր իրագործումը կարելի եղաւ շնորհիւ Թեսաղոնիկէի համերգասրահի նոր գեղարուեստական տնօրէն, հայազգի համբաւաւոր ջութակահար Խրիսթոս Ղալիլէասի ջանքերուն։ Ելոյթի սկիզբին, ան նաեւ հանդէս եկաւ խօսքով, ներկայացնելու համար յայտագիրի մանրամասնութիւնները եւ ելոյթի նպատակը։
Վաւերագրական ելոյթ
Աւագ Երկուշաբթի եւ Երեքշաբթի, 26-27 Ապրիլ 2021-ի երեկոյեան ժամը 9։00-ին, Թեսաղոնիկէի քաղաքապետարանի TV-100 հեռատեսիլի կայանէն, տեղի ունեցաւ վաւերագրական ելոյթի մը հաղորդումը, նուիրուած Հայոց ցեղասպանութեան 106-ամեակին։ Սոյն հաղորդումին ներկայացան Ցեղասպանութեան վերապրողներուն յաջորդող սերունդներու ներկայացուցիչներ, որոնք անդրադարձան իրենց ապրումներուն, յիշատակներուն եւ հայ ժողովուրդի յարատեւ պայքարի կարեւորութեան։ Ներկայացումի ընթացքին հանդէս եկան հայազգի ծանօթ դերասանուհի Խրիսթինա Ալեքսանեան, Թեսաղոնիկէի «Ս. Աստուածածին» եկեղեցւոյ Թաղային խորհուրդի ատենապետ Յարութիւն Աբրահամեան, Թեսաղոնիկէի համերգասրահի գեղարուեստական տնօրէն Խրիսթոս Ղալիլէաս, Միացեալ Նահանգներու «Collgate» համալսարանի մարդասիրական ուսուցման դասախօս եւ հանրածանօթ գրող Փիթըր Պալաքեան, ինչպէս նաեւ եւ Հ.Յ.Դ. Հայ դատի յանձնախումբի անդամներ ընկ. Տիգրան Պլէճեան, Պետրոս Հալաճեան եւ Յովիկ Գասապեան։ Ելոյթի հաղորդավարն էր Եաննիս Քեսոփուլոս։ Բոլոր խօսողները արտայայտուեցան իրենց նախնիներուն կողմէ փոխանցուած յուշերուն մասին, ներկայացնելով սերունդէ սերունդ փոխանցուող Ցեղասպանութեան ահաւոր տեսարանները եւ անձնական դառն ապրումները, իսկ փրոֆ. Պալաքեան խօսեցաւ Թուրքիոյ անպատճելիութեան եւ Հայոց ցեղասպանութեան անհատոյց մնացած ըլլալու իրողութեան մասին։
«Թող մեր նահատակներուն թափած անմեղ արիւնը երբե՛ք մեր ազգային ինքնագիտակցումին
մէջ մոռացութեան չտրուի»
«Յիշատակն արդարոցն օրհնութեամբ եղիցի»
ԹՂԹԱԿԻՑ
