Ընկ. Յովսէփ Պարազեանի թաղման արարողութիւնը

Ե­րեք­շաբ­թի՝ 18 ­Յու­նիս 2019ի կէ­սօ­րին, ­Նէոս ­Գոզ­մո­սի «Ս. ­Կա­րա­պետ» ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ, տե­ղի ու­նե­ցաւ «Ա­զատ Օր»ի բազ­մա­վաս­տակ խմբա­գիր եւ յու­նա­հայ յայտ­նի գոր­ծիչ ընկ. ­Յով­սէփ ­Պա­րա­զեա­նի թաղ­ման կար­գը։
Ա­րա­րո­ղու­թեան նա­խա­գա­հեց յու­նա­հա­յոց թե­մա­կալ Ա­ռաջ­նորդ ­Գե­ղամ արք. ­Խա­չե­րեան, իր կող­քին ու­նե­նա­լով հո­գե­ւո­րա­կան­նե­րու դա­սը։ ­Ներ­կայ ե­ղան նաեւ հայ կա­թո­ղի­կէ հա­մայն­քա­պետ ­Յով­սէփ ծ.վրդ. ­Պէ­զա­զեան, հայ ա­ւե­տա­րա­նա­կան ե­կե­ղեց­ւոյ վե­րա­պա­տո­ւե­լի ­Վի­գէն ­Չո­լա­քեան, Ազ­գա­յին ­Վար­չու­թեան եւ յա­րա­կից խոր­հուրդ­նե­րու, Հ.Յ.Դ. ­Յու­նաս­տա­նի ­Կեդ­րո­նա­կան ­Կո­մի­տէի, Հ.Կ.­Խա­չի, «­Հա­մազ­գա­յին»ի, Հ.Մ.Ը.Մ.ի եւ Հ.Յ.Դ. Ե­րիտ. եւ Պատան. ­Միու­թեան վար­չու­թիւն­նե­րու ան­դամ­նե­րը, «Ա­զատ Օր»ի ըն­տա­նի­քը, «Ար­մե­նի­քա» պար­բե­րա­թեր­թի եւ «­Հայ ­Կեանք» ե­լեկտ­րո­նա­յին երկ­շա­բա­թաթեր­թի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ, ինչ­պէս նաեւ մեծ թի­ւով գա­ղա­փա­րի ըն­կեր­ներ, միու­թեանց ան­դամ­ներ եւ ըն­տա­նե­կան բա­րե­կամ­ներ։
Ա­ռաջ­նորդ Սր­բա­զան հայ­րը, իր քա­րո­զին մէջ, վեր ա­ռաւ հան­գու­ցեալ ըն­կե­րոջ ար­ժա­նիք­նե­րը՝ բո­լոր բնա­գա­ւառ­նե­րէն ներս ուր ան գոր­ծեց, մէկ առ մէկ նշե­լով իր 50ա­մեայ ծա­ռա­յու­թեան հանգ­րո­ւան­նե­րը՝ «Ա­զատ Օր»ի, ինչ­պէս նաեւ՝ յու­նա­հայ գա­ղու­թի կու­սակ­ցա­կան եւ միու­թե­նա­կան կեան­քի բո­լոր ո­լորտ­նե­րուն մէջ։
Ա­պա, ­Յով­հան­նէս վրդ. ­Սաղ­տը­ճեան ըն­թեր­ցեց ­Մե­ծի ­Տանն ­Կի­լի­կիոյ Ա­րամ Ա. ­Կա­թո­ղի­կո­սի ցա­ւակ­ցա­կան գի­րը (կար­դալ 5րդ էջին վրայ)։
­Գա­ղա­փա­րի ըն­կեր­նե­րու ա­նու­նով խօ­սե­ցաւ Հ.Յ.Դ. ­Կեդր. ­Կո­մի­տէի ան­դամ ընկ. Հ­ռիփ­սի­մէ ­Յա­րու­թիւ­նեան։
Ընկ. ­Միհ­րան ­Քիւր­տօղ­լեան ըն­թեր­ցեց ընկ. ­Շա­ղիկ ­Մա­րու­խեա­նի սրտի խօս­քը, որ­պէս «Ա­զատ Օր»ի մէջ ընկ. ­Յով­սէփ ­Պա­րա­զեա­նի նախ­կին գոր­ծա­կից։
Ա­պա, թա­փօ­րը ուղ­ղո­ւե­ցաւ դէ­պի Ա. գե­րեզ­մա­նա­տուն, ուր Հ.Յ.Դ. դրօ­շով ծած­կո­ւած դա­գա­ղը գա­ղա­փա­րի ըն­կեր­նե­րու կող­մէ ու­սամ­բարձ տա­րո­ւե­ցաւ մին­չեւ վեր­ջին հանգս­տա­րան ու ներ­կա­նե­րը յու­զո­ւած միաս­նա­բար եր­գե­ցին «­Վէր­քե­րով լի» եր­գը։
­Տեղ­ւոյն վրայ, Լո­ռի ­Պա­րա­զեան ըն­թեր­ցեց ընկ. ­Յով­սէ­փի սա­նին՝ ­Թա­լին ­Թաշ­ճեա­նի խօս­քը ապա՝ իր սրտի խօս­քը կար­դաց ­Փա­րի­զէն ընկ. ­Վա­հէ ­Թաշ­ճեան ու դող­դո­ջուն ձայ­նով եր­գեց ընկ. ­Յով­սէփ ­Պա­րա­զեա­նի ա­մէ­նա­սի­րած «­Կի­կոն» սրտա­ռուչ եր­գը։
Ս­տո­րեւ կը ներ­կա­յաց­նենք գա­ղա­փա­րի ըն­կեր­նե­րու ա­նու­նով ըն­թեր­ցո­ւած, ընկ. Հ. ­Յա­րու­թիւ­նեա­նի դամ­բա­նա­կան խօս­քը։

Ս­գա­կից­ներ,

­­Հան­գիստ ու բախ­տա­ւոր էինք, մեր բազ­մազ­բաղ ա­ռօ­րեա­յով ու ա­րե­ւոտ օ­րե­րով։ Եր­ջա­նիկ էինք, զինք մեր քով ու­նե­նա­լով, այն զգա­ցո­ղու­թեամբ՝ թէ կեան­քը սահ­ման­ներ չու­նի… թէ սո­վո­րա­կան մեր պա­հե­րը դեռ եր­կար պի­տի տե­ւեն… Որ­քա՜ն խաբուած էինք…
Ան­ժա­մա­նակ հե­ռա­ցաւ մեր ըն­կե­րը, մեր վստա­հե­լի գոր­ծըն­կե­րը, ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան մեր բո­լոր միու­թիւն­նե­րու շար­ժիչ ու­ժը, մարտն­չո­ղը։ ­­Կեան­քով ու ե­ռան­դով լե­ցուն, մի՛շտ շարժ­ման մէջ, մի՛շտ նա­խա­ձեռ­նող ընկ. ­­Յով­սէ­փը։ Չ­կայ այ­լեւս ան­հան­գիստ, պրպտող, հաս­նող ու պայ­քա­րող մեր ըն­կե­րը։
­­Հա­մա­կեր­պու­մը դժո­ւար է՝ իր բա­ցա­կա­յու­թեան ստեղ­ծած նոր պայ­ման­նե­րուն։ Որ­քան ծրագ­րեր կի­սատ մնա­ցին, որ­քան ան­կա­տար ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւն­ներ, ..դեռ չգրո­ւած տո­ղեր…
­­Հա­ճե­լի էր իր աշ­խու­ժու­թիւ­նը, ջեր­մու­թիւ­նը եւ իր սի­րա­լիր վե­րա­բեր­մուն­քը։
­­Մենք դեռ շատ պի­տի փնտռենք ի­րեն «Ա­զատ Օ­ր­»ի գրա­սե­նեա­կին մէջ, ա­կումբ­նե­րուն, ժո­ղով­նե­րուն, մեր զրոյց­նե­րուն, մեր հե­ռա­ւոր ու մօ­տիկ աշ­խա­տանք­նե­րուն, ար­տերկ­րի հայ­կա­կան հա­մայնք­նե­րուն մօտ, … բայց ա­ւաղ, պի­տի չգտնենք զինք ֆի­զի­քա­պէս։ ­­Բայց չենք յու­սալ­քո­ւիր։ Ո­րով­հե­տեւ ան իր դրոշ­մը մեր բո­լո­րին մօտ զօ­րա­ւոր կեր­պով զե­տե­ղած է։ ­­Մեր ա­կանջ­նե­րուն մէջ եր­կար պի­տի հնչեն իր յոր­դոր­նե­րը, իր թե­լադ­րանք­նե­րը, իր դի­տո­ղու­թիւն­նե­րը, որ շու­տով՝ յան­դի­մա­նու­թե­նէն քա­ջա­լե­րա­կան խօս­քի կը վե­րա­ծո­ւէին։ Ո­րով­հե­տեւ, ճշմար­տու­թեան եւ ար­դա­րու­թեան օ­րի­նա­կե­լի մար­տիկ մըն էր ընկ. ­­Յով­սէ­փը, այն խոր հա­մո­զու­մով, թէ ազ­գա­յին, գա­ղու­թա­յին եւ կու­սակ­ցա­կան մեր պար­տա­ւո­րու­թիւն­նե­րուն մէջ կա­րե­լի է սխա­լիլ, բայց կա­րե­լի չէ եր­բե՛ք ան­տար­բեր մնալ ու խղճմտու­թեամբ չաշ­խա­տիլ։
Ընկ. ­­Յով­սէ­փին հա­մար չկար բնա­գա­ւառ մը, ուր ան իր ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ու կազ­մա­կեր­պա­կան ներդ­րու­մը բե­րած չըլ­լար։
­­Բո­լոր այն պա­հե­րուն, երբ մենք իր շուրջ կը հա­ւա­քո­ւէինք միաս­նա­բար մտո­րե­լու եւ փոր­ձե­լու հա­մար կազ­մա­կեր­պել մեր ը­նե­լիքն ու ծրա­գի­րը, յայտ­նի էր, թէ ինք ար­դէն կրա­կի մէջ էր, յա­ջորդ վայր­կեա­նին ար­դէն ո­րո­շած էր, թէ ի՛նչ եւ ինչ­պէ՛ս պէտք է ը­նել։ ­­Դուն իր հետ կը խօ­սէիր այս­տեղ, իսկ ան ար­դէն յա­ջորդ հանգ­րո­ւա­նին ան­ցած էր, գի­տէ՛ր, թէ ա­պա­գան ինչ պի­տի բե­րէ։ Եւ միշտ ա­ճա­պա­րան­քով, միշտ շտա­պե­լով, ո­րով­հե­տեւ այլ աշ­խա­տանք մը ու­նէր ան­մի­ջա­պէս ետք։ Կրկ­նա­պատ­կուած, ե­ռա­պատ­կո­ւած աշ­խու­ժու­թեամբ: Ո­րով­հե­տեւ նա­խա­ձեռ­նող էր, գա­ղա­փար­նե­րով ու ծրագ­րե­րով լե­ցուն մտա­ծում­նե­րով, իսկ գոր­ծադ­րու­թեան ա­րագ կշռոյ­թով։ Իր կեան­քի բա­նա­ձե­ւը՝ շար­ժումն էր։ Իսկ ե­րե­ւի միակ ան­ծա­նօթ բա­ռը` «հան­գիստ»:
­­Կը քա­լէր ա­րագ։ ­­Միշտ ա­րագ։ ­­Կը գրէր նոյն­քան ա­րագ։ Կ­’ապ­րէր ա­րագ։ Եւ այդ­պէս ա­րագ ալ հե­ռա­ցաւ: ­­Ժո­ղո­վուր­դը ի­մաս­տու­թեամբ կ’ը­սէ «­­Լե­ցուն կեանք մը եր­կար կը տե­ւէ, նոյ­նիսկ ե­թէ թո­ւա­յին համ­րան­քով կարճ ըլ­լայ»։
Այս բա­ռե­րը սո­վո­րա­կան կրնան ըլ­լալ, բայց ըն­կեր ­­Յով­սէ­փին վաս­տա­կը իր ապ­րա­ծէն շատ ա­ւե­լին էր, ո­րով­հե­տեւ ան կա­տա­րե­լա­պէս լե­ցուց իր կեան­քը: Ուր որ ալ գոր­ծեց, իր շուրջ հա­մախմ­բեց եւ ներշն­չեց ա­պա­գայ սե­րունդ­նե­րը։ Որ­պէս Հ.Յ.Դ. ­­Յու­նաս­տա­նի ­­Պա­տա­նե­կան ­­Միու­թեան ­­Ֆիք­սի «­Զար­թօնք» խում­բի հիմ­նա­դիր, Հ.Յ.Դ. Ե­րի­տա­սար­դա­կան ­­Միու­թեան ­­Կեդ­րո­նա­կան ­­Վար­չու­թեան ան­դամ, Հ.Մ.Ը.Մ.ի մար­զիկ, ­­Դաշ­նակ­ցա­կան շար­քա­յին ըն­կեր, Հ.Յ.Դ. ­­Յու­նաս­տա­նի ­­Կեդ­րո­նա­կան ­Կո­մի­տէի ան­դամ, Հ.Յ.Դ. ­­Յու­նաս­տա­նի ­­Հայ ­­Դա­տի ­­Յանձ­նա­խում­բի հիմ­նա­դիր ան­դամ, ­­Հա­մազ­գա­յի­նի տա­ղան­դա­ւոր ան­դամ եւ Շր­ջա­նա­յին ­­Վար­չու­թեան ա­տե­նա­պետ, ­­Հայ ­­Կա­պոյտ ­­Խա­չի գոր­ծու­նեայ հա­մա­կիր, եւ դաս­տիա­րակ­չա­կան, բա­նա­խօ­սա­կան, յանձ­նախմ­բա­յին շատ շատ այլ պար­տա­կա­նու­թիւն­նե­րով, ան ո­գեշն­չեց, կազ­մա­կեր­պեց, նո­րա­րա­կան միտ­քեր յղա­ցաւ, գոր­ծե­լաոճ ստեղ­ծեց, բա­րո­յա­կա­նու­թիւն ու սկզբուն­քայ­նու­թիւն պար­տադ­րեց։
­­Հայ ­­Դա­տի աշ­խա­տանք­նե­րուն երբ կու­գար խօս­քը, ան միշտ կ’ը­սէր. «Մ­շա­կոյթ կ’ը­սենք, բայց մենք ­Հայ ­­Դատ կ’ը­նենք. ­­Հա­յա­պահ­պա­նում կ’ը­սենք, բայց մեր ազ­գի պա­հան­ջա­տի­րու­թիւնն ու ազ­գա­յին դա­տերն ենք որ կը հե­տապն­դենք»։
«Ա­զատ Օր»ի խմբագ­րու­թեան մէջ իր մօտ եւ իր շու­քին տակ մեր ապ­րած օ­րե­րը, մեր հե­տա­գայ գոր­ծու­նէու­թեան վա­ռե­լա­նիւ­թը ե­ղան։ Ա­մէ­նօ­րեայ թեր­թի հրա­տա­րա­կու­թեան եր­բեք չդադ­րող ե­ռու­զե­ռին մէջ` թափ կար, մասշ­տապ ու բազ­մա­զա­նու­թիւն, որ վե­րա­կեն­դա­նա­ցուց ու թռիչք տո­ւաւ կու­սակ­ցա­կան եւ ազ­գա­յին մեր ամ­բողջ գոր­ծու­նէու­թեան։ Ան որ­պէս 40 տա­րո­ւայ խմբա­գիր եւ հե­տա­գա­յին՝ թեր­թի մշտա­կան աշ­խա­տա­կից, հսկա­յա­կան փոր­ձա­ռու­թիւն ձեռք ձգեց, իր ներդ­րու­մը բե­րե­լով կու­սակ­ցա­կան եւ մամ­լոյ խորհր­դա­ժո­ղով­նե­րու, Ս­փիւռ­քի նա­խա­րա­րու­թեան մամ­լոյ հա­ւաք­նե­րու։ ­­Մամ­լոյ ար­ժա­նա­ւոր այս ե­րախ­տա­ւո­րը, մեծ պա­շա­րի տէր անձ­նա­ւո­րու­թիւն մըն էր, ո­րու հե­տաքրք­րու­թեան մար­զը միշտ հայ մշա­կոյթն էր, հա­յե­րէն լե­զո­ւով եւ հայ­կա­կան ազ­գա­յին ար­ժէք­նե­րով ու բար­քե­րով։ ­­Նոյն պա­հուն, ան կեան­քի ու մար­դոց մեծ սի­րա­հար մըն էր, որ սէր ու յար­գանք կը վա­յե­լէր իր հայ եւ յոյն բա­րե­կամ­նե­րուն մօտ։
Ար­ժէք էր՝ ոչ միայն յու­նա­հա­յու­թեան, այլ նաեւ այլ գա­ղութ­նե­րու հա­մար։ «Ա­զատ Օ­ր»ի պաշ­տօ­նա­կից հայ­կա­կան բո­լոր թեր­թե­րուն հա­մար վստա­հե­լի յօ­դո­ւա­ծա­գիր, փնտռո­ւած դա­սա­խօս։
Ան եր­կար տա­րի­ներ գոր­ծեց ­­Հա­մազ­գա­յին հայ մշա­կու­թա­յին միու­թեան մէջ, եւ մին­չեւ իր վա­ղա­ժամ կո­րուս­տը, վա­րեց ա­տե­նա­պե­տի պաշ­տօ­նը։
­­Խո­րա­պէս հա­ւա­տաց մեր գա­ղու­թա­յին կա­ռոյց­նե­րու գոր­ծու­նէու­թեան կա­րե­ւո­րու­թեան եւ ա­նոնց մի­ջո­ցաւ տա­րո­ւող կազ­մա­կեր­պա­կան գոր­ծին։ ­­Գոր­ծե­րը ղե­կա­վա­րե­լու, հա­մադ­րե­լու, կազ­մա­կեր­պե­լու պար­տա­կա­նու­թեամբ բո­լո­րին կող­քին գտնո­ւե­ցաւ։ Իր ըն­տա­նի­քի ան­դամ­նե­րը՝ ­­Մայ­տան, Ար­մի­կը, ­­Լո­ռին, ­­Ռե­փե­կան, նոյն բարձ­րա­մա­կար­դակ ծա­ռա­յու­թեան ճամ­բէն կ’ուղ­ղո­ւին, օ­րի­նա­կե­լի նո­ւի­րու­մով։
­­Յու­նա­հա­յու­թեան կա­ռոյց­նե­րու կեն­սու­նա­կու­թիւնն ու աշ­խու­ժու­թիւ­նը մեծ խնդիր մըն էր ի­րեն հա­մար: ­­Գա­ղու­թա­յին մեր հար­ցե­րու դի­մագ­րա­ւու­մը, դժո­ւա­րու­թեանց յաղ­թա­հա­րու­մը իր մտա­ծում­նե­րուն մաս կը կազ­մէին: ­­Հա­յու­թեան ու­ժի ամ­բող­ջա­կան ճա­ռա­գայ­թու­մը իր նպա­տակն ու թի­րախն էր:
­­Հայ ­­Յե­ղա­փո­խա­կան ­­Դաշ­նակ­ցու­թեան հա­ւա­տա­րիմ զի­նո­ւո­րի հան­գա­ման­քով, ան այս ուղ­ղու­թեամբ ա­մէն օր կը վե­րա­նո­րո­գէր իր ուխ­տը՝ ընդ­միշտ եւ նո­ւի­րա­բար ծա­ռա­յե­լով, ե­րի­տա­սարդ­նե­րուն յոր­դո­րե­լով:
­­Դաշ­նակ­ցա­կան ան­կեղծ զի­նո­ւոր մըն էր ըն­կեր ­­Յով­սէ­փը, որ ամ­բողջ հո­գիով ու հա­ւատ­քով տա­րաւ իր պար­տա­կա­նու­թիւն­նե­րը։
Ա­կան­ջիս մէջ կը հնչէ մեր վեր­ջին խօ­սակ­ցու­թե­նէն պահ մը. «­­Պի­տի գոր­ծենք, այ­լընտ­րանք չկայ։ Որ­քան ալ այ­լա­փո­խո­ւին պայ­ման­նե­րը, մենք գործ ու­նինք կա­տա­րե­լիք»
­Բայց տե­սէք. իր տո­կու­նու­թեան մէջ ան չա­փա­զանց փխրուն էր։ ­­Մէկ ակն­թարթ բա­ւեց, որ ան մեկ­նի, ան­դարձ…
Այ­նո­ւա­մե­նայ­նիւ, զինք ճնշող ու տագ­նա­պեց­նող բազ­մա­թիւ հար­ցե­րը, եր­բեք չկա­րո­ղա­ցան ճնշել այս մար­դու հո­գե­կան եւ է­նէր­գե­տիկ հզօր պա­շար­նե­րը, որ իր ման­կու­թե­նէն սկսեալ՝ լա՛ւ ի­մա­ցաւ պա­տաս­խա­նա­տո­ւու­թեան բե­ռը։
Ան լոյս սփռե­լով իր շուրջ՝ սպա­ռե­ցաւ…
­­Հայ ­­Յե­ղա­փո­խա­կան ­­Դաշ­նակ­ցու­թեան ­­Յու­նաս­տա­նի ­­Կեդ­րո­նա­կան ­­Կո­մի­տէի, Հ.Յ.Դ. «Ա­րամ ­­Մա­նու­կեան» ­­Կո­մի­տէու­թեան, գա­ղա­փա­րի բո­լոր ըն­կեր­նե­րուն, «Ա­զատ Օր»ի խմբագ­րու­թեան, ­­Հա­մազ­գա­յին ­հայ մ­­շա­կու­թա­յին եւ կրթա­կան ­միու­թեան ­­Յու­նաս­տա­նի Շր­ջա­նա­յին ­­Վար­չու­թեան եւ իր մաս­նա­ճիւ­ղե­րուն ու միա­ւոր­նե­րուն, ­­Հայ ­­Կա­պոյտ ­­Խա­չի եւ Հ.Մ.Ը.Մ.ի Շր­ջա­նա­յին ­­Վար­չու­թեանց ու ան­դամ­նե­րուն, Հ.Յ.Դ. Ե­րի­տա­սար­դա­կան եւ ­­Պա­տա­նե­կան ­­Միու­թիւն­նե­րուն եւ յու­նա­հա­յու­թեան ա­նու­նով խո­րին ցա­ւակ­ցու­թիւն­ներ կը փո­խան­ցենք ընկ. ­­Յով­սէ­փի ըն­տա­նի­քի ան­դամ­նե­րուն, մօ­տիկ ու հե­ռա­ւոր ըն­կեր­նե­րուն եւ գոր­ծըն­կեր­նե­րուն։
­­Յի­շա­տա­կը վառ պի­տի մնայ մեր հո­գի­նե­րուն մէջ։