Զա­տիկ կղզիի խորհր­դա­ւոր ար­ձան­նե­րը

Եր­կար ճամ­բոր­դու­թիւն մը

Զա­տիկ կղզիի ար­ձան­նե­րուն հաս­նե­լու հա­մար, ոե­ւէ հե­տա­խոյզ պէտք է քա­ջու­թիւ­նը ու­նե­նայ նա­ւար­կե­լու մին­չեւ ­Հա­րա­ւա­յին Ա­մե­րի­կա­յի ա­փե­րը:
Չի­լիի ծո­վա­փէն հե­ռու, ­Խա­ղա­ղա­կան ով­կիա­նո­սին մէջ է, որ կը գտնո­ւի այս խորհր­դա­ւոր կղզին: Ան գտնո­ւած է եւ­րո­պա­ցի­նե­րու կող­մէ, 1722ին, ­Կի­րա­կի օր մը: ­Հո­լան­տա­ցի նա­ւա­րար ­Ճա­քոպ ­Ռո­կը­վիին կը փոր­ձէր հաս­նիլ Աւստ­րա­լիա, սա­կայն ան սխալ­մամբ հա­սաւ այդ փոքր կղզիին: Այդ օ­րը Եւ­րո­պա­յի մէջ ­Զա­տի­կը կը տօ­նո­ւէր: Այս պատ­ճա­ռով այս կղզին կո­չո­ւե­ցաւ ­Զա­տիկ կղզի:

Զա­տիկ կղզիի քա­ղա­քակր­թու­թիւ­նը

Իր եր­կի­րը վե­րա­դառ­նա­լէ ետք, հո­լան­տա­ցի հե­տա­խոյ­զը պատ­մեց, թէ ինք տե­սած է հա­զա­րա­ւոր ան­ձեր ­Զա­տի­կի կղզիին վրայ: Ա­սի­կա կը նշա­նա­կէ, որ այդ հո­ղե­րուն վրայ կ­՛ապ­րէին մար­դիկ, եւ` շատ հին ժա­մա­նակ­նե­րէն: Հ­նա­գի­տա­կան պե­ղում­նե­րու շնոր­հիւ` մաս­նա­գէտ­նե­րը կ­՛են­թադ­րեն, թէ կղզի հա­սած ա­ռա­ջին մար­դի­կը ե­կած են ­Փո­լի­նե­զիա­յէն` ­Խա­ղա­ղա­կան ով­կիա­նո­սին մէջ ար­շի­պե­ղա­գո­սէ մը: Աշ­խար­հէն կտրո­ւած` ա­նոնք ստեղ­ծած են ի­րենց յա­տուկ քա­ղա­քակր­թու­թիւ­նը եւ սո­վո­րու­թիւն­նե­րը:
Այդ ա­ւան­դու­թիւն­նե­րուն կար­գին է հսկա­յա­կան ար­ձան­նե­րու` ­Մոայ­նե­րու շի­նու­թիւ­նը:
Այս ար­ձան­նե­րը շի­նե­լու հա­մար կղզիին բնա­կիչ­նե­րը հա­նած են ­Ռա­նօ-­Ռա­րա­քու մեծ հրա­բու­խէն ժայ­ռի կտոր­ներ: Կ­՛են­թադ­րո­ւի, որ ա­նոնք այս աշ­խա­տանք­նե­րը սկսած են 10րդ ­դա­րուն: ­Շատ դժո­ւար աշ­խա­տանք­ներ, ո­րոնք տե­ւած են հա­րիւ­րա­ւոր տա­րի­ներ (մօ­տա­ւո­րա­պէս վեց դար): Այս մեծ ճի­գե­րէն մէջ­տեղ ե­կած են մօ­տա­ւո­րա­պէս հա­րիւր ­Մոայ: Ա­նոնք տա­րա­ծո­ւած են կղզիին չորս կող­մե­րը:

Քա­րէ հսկա­նե­րուն գաղտ­նիք­նե­րը

Տա­կա­ւին այ­սօր ­Զա­տիկ կղզիի քա­րէ հսկա­նե­րը բազ­մա­թիւ գաղտ­նիք­ներ կը պա­հեն: Ան­կա­րե­լի է գիտ­նալ, թէ ճիշդ ե՛րբ ա­նոնք տա­շո­ւած են, եւ մար­դիկ տա­կա­ւին հարց կու տան, թէ ինչ­պէ՞ս այդ հին ժա­մա­նակ­նե­րուն մար­դիկ կրցած են այդ­քան մեծ ար­ձան­ներ քան­դա­կել: ­Մոայ­նե­րուն հա­սա­կը կրնայ հաս­նիլ մին­չեւ 20 մեթ­րի, եւ ա­նոնք կը կշռեն, մի­ջին հա­շո­ւով, տաս­նը­չորս թոն:
Ա­սի­կա կը հա­մա­պա­տաս­խա­նէ եր­կու ափ­րի­կեան փի­ղե­րու ծան­րու­թեան:
Կղ­զիին վրայ գո­յու­թիւն ու­նին ա­ւե­լի ծանր ար­ձան­ներ նաեւ:
Սա­կայն ին­չո՞ւ կղզիի բնա­կիչ­նե­րը ո­րո­շած են ստեղ­ծել այս հսկա­նե­րը: ­Հա­ւա­նա­բար` ներ­կա­յաց­նե­լու հա­մար ի­րենց կրօն­քի աս­տո­ւած­նե­րը: Այս պատ­ճա­ռո՞վ է ար­դեօք, որ բո­լոր ար­ձան­նե­րու շի­նու­թիւ­նը չէ վեր­ջա­ցած, ար­դեօ՞ք կղզիին բնա­կիչ­նե­րը դադ­րած են այս ար­ձան­նե­րը շի­նե­լէ, երբ ա­նոնց հա­ւատ­քը փո­խո­ւած է…