ՊԱՐԷՏ ՔՀՆՅ. ԽԱՉԵՐԵԱՆ
Տէրունական աղօթքի այս տողը, բազմաթիւ անգամներ կրկնողը կամ ինծի յիշեցնողը, Դպրեվանքի աշակերտական տարիներու իմ հսկիչները չէին միայն կամ իմ դասընկերները։ Այլ Յունաստանի մէջ՝ պարոն Սարգիս Աշրեանը եւս։
Աթէնք հաստատուելէս քիչ ժամանակ ետք, բարեպատեհութիւնը ունեցայ իրեն ծանօթանալու ապա ընտանեկան բարեկամութիւն հաստատելու։ Այդ իմաստալից կապը շարունակուեցաւ նաեւ Գավալայի մէջ։ Փոխադարձ յարգանքի վրայ հիմնուած մեր յարաբերութիւնը, առիթը ընծայեց աւելի մօտէն ճանչնալու իր անձին ու գործին։ Եւ իսկապէս պատիւ էր, մարդկային անսահման արժանիքներով օժտուած պարոն Սարգիս Աշրեանի հետ բարեկամութիւնը։
Հեռաձայնային մեր խօսակցութիւնները կամ ուղղակի զրոյցները, ընդհանրապէս կ’սկսէին անձնական նիւթերով եւ իրենց աւարտին կը հասնէին հոգեւորով կամ ազգայինով։ Ու անոնց ընթացքին, պարոն Սարգիսը խոր հաւատքով քանիցս կը մէջբերէր «Եղիցին կամք Քո» տողը եւ յոյսը կը դնէր Աստուծոյ վրայ։
Շատ պարզ է, որ պարոն բառը չարտասանուիր կամ չգրուիր հանգուցեալի մը համար։ Սարգիս Աշրեանը սակայն, մարդկային իր հարուստ արժէքներուն, քրիստոնէական առաքինի վարքին ու բարքին եւ ազնուական ոգիին ու շուքին շնորհիւ, բոլորին կողմէ այնքան արժանի դարձաւ պարոն տիտղոսին, որ դժուար պիտի ըլլար յետ մահու յանկարծ զանց առնել իր արդար վաստակածը։
Եկեղեցասիրութիւն ու հայրենասիրութիւն։ Անոր կեանքի հիմնական իմաստներն ու նպատակներն էին։ Աստուծոյ հանդէպ հաւատքն ու հայրենիքի հանդէպ սէրը, իր մօտ հասած էին իրենց գագաթնակէտին։
Սարգիս Աշրեանը հոգեւոր մարդ մըն էր առանց սքեմի։ Հայաստանեայց Առաքելական եկեղեցւոյ արժանաւոր զաւակ, որ կարգ ու կանոնին հմուտ էր եւ սուրբ պատարագի մեկնաբանութեան ծանօթ։ Ան «Երկիւղիւ եւ հաւատով» մուտք կը գործէր եկեղեցի։ Եւ ամէնէն գեղեցիկն ու ոգեւորիչ պատկերը այն էր, որ սուրբ պատարագի ընթացքին, ան ծնկաչոք կը հետեւէր սրբասացութեան ու զղջման աղօթքի բաժիններուն։ «Սկիզբէն էր Բանն եւ Բանն էր Աստուած եւ Աստուած էր Բանն» տողը հիմքն էր իր հաւատքին, իսկ «Եղիցին կամք Քո»ն՝ յենարանը իր կեանքին։ Եւ Տէրն Աստուած գնահատելով այդ բոլորը, զինք վաղուց վարձատրած էր սքանչելի կողակիցով եւ շնորհալի ընտանիքով մը, որուն ծանօթ ենք բոլորս։
Սարգիս Աշրեանը հայրենասէր ու ազգասէր հայորդի մըն էր։ Ազգային կեանքէն ներս ան ստանձնած էր որոշ պաշտօններ, որոնց հանդէպ ցուցաբերած էր գիտակցութիւն ու նուիրում։ Ժամանակաւոր այդ աթոռը, ոչ մէկ ձեւով փոփոխած էր իր սկզբունքները։ Այլ ընդհակառակը։ Իր վսեմ նկարագրին հետեւելով գիտակցութիւնը, ազնուութիւնն ու ծառայութիւնը, օրին այդ պաշտօններուն հասարակ յայտարարը դարձուցած էր։ Այլ խօսքով, պաշտօնը ազգօգուտ նպատակներուն ծառայեցուցած։ Մինչ շատեր, գերագոյն նպատակները կը ծառայեցնեն պաշտօններուն կամ առաւելաբար իրենց անձերուն։
Այո շատ ազնիւ մարդ մըն էր ան, բայց ոչ մէկ զիջում կը կատարէր վասն արդարութեան ու ճշմարտութեան։ Գաղութային ոեւէ մէկ հարցի կամ ծրագրի պարագային, ունէր յստակ ու քաջ կեցուածք։ Բացարձակապէս դէմ էր աշխատանքէն աւելի ինքզինք ցուցադրելու, կամքը պարտադրելու կամ թերի պատասխանատուի մը բնաւ չնեղացնելու ազգավնաս գործելակերպին։ Ազգակերտումի ու մարդակերտումի մեծ ուսուցիչ մըն էր ան, առանց դասարանի ու դասապահի։
«Եղիցին կամք Քո»։ Եւ Աստուծոյ կամքին համաձայն, բոլորի սիրոյն ու յարգանքին արժանացած պարոն Սարգիս Աշրեանը մեկնեցաւ երանութեան աշխարհ։ Հոն՝ ուր շատ քիչեր կ’ընդունուին։ Եւ հոս՝ ափսոս շատ քիչեր կը մնան։
Յիշատակն արդարոյն օրհնութեամբ եղիցի։