Գր­քե­րու աշ­խար­հէն

Մար­գար ­Շա­րապ­խա­նեան
Ա­րա­գա­ծոտ­նի մարզ, գիւղ Ու­շի

Քա­նի մը շա­բաթ ա­ռաջ այս գիր­քը հա­սաւ Ու­շիի գրա­դա­րա­նիս սե­ղա­նին։ ­Բե­րո­ղը մեր ըն­տա­նի­քին բա­րե­կամ, նախ­կին յու­նա­հայ, Ա­լիսն էր։ ­Բե­րո­ւած գիր­քը ­Վազ­գէն ­Պէր­պէ­րեա­նի ի­տա­լե­րէն լե­զո­ւով գրած ու Ի­տա­լիա հրա­տա­րա­կած վէ­պին յու­նա­րէն թարգ­մա­նու­թիւնն էր,«­Գա­դօ ա­բօ է­նա ա­տիա­ֆո­րօ ու­րա­նօ» տիտ­ղո­սով։
Եօ­թը հա­րիւր քսան­հինգ էջ­նոց հաստ­կեկ հա­տոր մըն է այս գիր­քը, զոր կար­դա­ցի մեծ հե­տաքրք­րու­թեամբ։
­Բազ­մա­ճիւղ ե­րես­նե­րով բո­վան­դա­կու­թիւն ու­նե­ցող վէպ մըն է այս գիր­քը, ո­րուն մէջ կը դե­գե­րին եր­կո­ւո­րեակ եղ­բայր­ներ, ո­րոնք նոյ­նիսկ հե­ռո­ւէն ի­րա­րու հո­գե­պէս կա­պո­ւած են սեր­տօ­րէն։ Այս եղ­բայր­նե­րուն ծնող­քը, Իզ­մի­րի ա­հա­ւոր ջար­դէն հա­զիւ ա­զա­տո­ւած, ու­րիշ գաղ­թա­կան­նե­րու հետ, ­Յու­նաս­տա­նի ­Փաթ­րա քա­ղա­քը կը գաղ­թեն։
Ի­րենց եւ ­Փաթ­րա ծնած ի­րենց եր­կո­ւո­րեակ­նե­րուն ապ­րած կեան­քը կը պատ­կե­րաց­նէ այս գիր­քը՝ անս­պա­սե­լի ե­լե­ւէջ­նե­րով ու տո­ւայ­տանք­նե­րով լե­ցուն։
­Մի­քա­յէ­լը (մէկ եղ­բայ­րը) կեան­քի պայ­ման­նե­րուն բե­րու­մով կը ղրկո­ւի ­Վե­նե­տիկ, որ­պէս ու­սա­նող ­Մու­րատ-­Ռա­ֆա­յէ­լեան պատ­մա­կան գի­շե­րօ­թիկ վար­ժա­րա­նին։ Իսկ միւս եղ­բայ­րը՝ ­Գաբ­րիէլ, ծնող­քին հետ կը հաս­տա­տո­ւի ­Խորհր­դա­յին ­Հա­յաս­տան, ուր­կէ ա­նոնք ա­նի­մաստ զրպար­տու­թեամբ կ­՛աք­սո­րո­ւին ­Սի­պե­րիոյ տա­փաս­տան­նե­րը որ­պէս գե­րի։ Եր­կու եղ­բայր­ներն ալ հաշտ ու հա­մե­րաշխ կեանք չեն ապ­րիր ի­րենց ղրկո­ւած նոր մի­ջա­վայ­րե­րուն մէջ։
­Հո­գե­բա­նա­կան ու նե­րաշ­խար­հա­յին հար­ցե­րով ու դէպ­քե­րով լե­ցուն հա­տոր մըն է ­Վազ­գէն ­Պէր­պէ­րեա­նի այս գոր­ծը, ո­րուն ներ­փա­կած նիւ­թե­րուն մա­սին ա­ւե­լի եր­կար պէտք է գրել, մա­նա­ւանդ երբ կը ծա­նօ­թա­նաս քե­զի ար­դէն ծա­նօթ, ի­րենց՝ յատ­կա­պէս ­Մի­քա­յէ­լին ապ­րած ու­սում­նա­կան ներ­քին ու ար­տադպ­րո­ցա­կան տա­րի­նե­րուն, ­Վե­նե­տիկ ու ­Թո­րոն­թօ, ուր ու­սու­մը ամ­բող­ջաց­նե­լու կ­՛եր­թայ։
Ար­դա­րեւ, նոյ­նան­ման եր­կո­ւո­րեակ ման­չե­րու տար­բեր ու մա­նա­ւանդ ան­տար­բեր եր­կինք­նե­րու տակ, դժո­ւար հո­գե­վի­ճակ­նե­րով ապ­րո­ւած, պա­տա­նի, ե­րի­տա­սարդ ու հա­սուն ան­ձե­րու կեանքն է այս գիր­քը, որ ի­րա­կան ու նաեւ ե­րե­ւա­կա­յա­կան դէմ­քե­րով ու դէպ­քե­րով լե­ցուն է ու կը խօ­սի գրա­սէր ըն­թեր­ցո­ղի սրտին։
­Հոս եր­կու եղ­բայր­ներն ալ ի­րենց ճա­կա­տագ­րին գե­րին դար­ձած են, ո­րով­հե­տեւ ի­րենց տար­բեր կեան­քե­րը, եր­կու ան­տար­բեր եր­կինք­նե­րու տակ կ­՛ա­ռաջ­նոր­դո­ւին ի­րենց ճա­կա­տագ­րին թե­լադ­րանք­նե­րով։ Եր­կին­քը սա­կայն ան­տար­բեր կը հան­դի­սա­նայ ա­նոնց ճա­կա­տագ­րին յա­ռա­ջա­ցու­ցած վե­րի­վայ­րում­նե­րուն ու տա­ռա­պանք­նե­րուն հան­դէպ։ ­Գիր­քը հնա­րա­միտ ու անս­պա­սե­լի վեր­ջա­ւո­րու­թիւն ու­նի, երբ տաս­նեակ տա­րի­ներ ետք, ­Մի­քա­յէ­լը – ք­րո­ջը՝ ­Ռո­զա­յին հետ — ­Սի­պե­րիոյ ցուրտ տա­փաս­տան­նե­րը կ­՛եր­թան, երբ կը տե­ղե­կա­նան, թէ Ս­տա­լի­նի մա­հէն ետք ի­րենց միակ եղ­բայ­րը՝ ­Գաբ­րիէ­լը, ա­զատ ար­ձա­կո­ւած է։ ­Հոս ու հոն կը թա­փա­ռին, կը փնտռեն ու կը փնտռեն եւ վեր­ջա­ւո­րու­թեան…։
­Բայց կ­՛ար­ժէ, որ գիր­քը կար­դաք։
­Յու­նա­րէն թարգ­մա­նու­թիւ­նը յա­ջող ու դիւ­րա­սահ է։
­Խո­րի­մաստ ու յա­ջող գիրք մըն է ­Վազ­գէ­նին այս գոր­ծը։
Ապ­րի՛ս տղաս։