Ա­րեւմ­տեան Ա­մե­րի­կա­յի ­Հայ ­Դա­տի ­Յանձ­նա­խում­բին կազ­մա­կեր­պած եւ ­Հոկ­տեմ­բեր 7ին կա­յա­ցած խորհր­դա­ժո­ղո­վի ծի­րին մէջ կա­տա­րո­ւած քննար­կում­նե­րէն մէ­կուն ըն­թաց­քին, «Ար­դա­րու­թեան ու մարդ­կա­յին ի­րա­ւանց հայ­կա­կան ի­րա­ւա­կան կեդ­րոն»ի գոր­ծա­դիր վա­րիչ ­Քէյթ ­Նա­հա­պե­տեան յայ­տա­րա­րեց, թէ ­Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան օ­րե­րուն հա­յե­րու բռնագ­րա­ւեալ կա­լո­ւած­նե­րուն առն­չո­ւող փաս­տա­թուղ­թե­րու ար­խիւ մը սկսած է պատ­րաս­տո­ւե­լու, ա­մուր հիմ­քի վրայ դնե­լու հա­մար վնա­սուց հա­տու­ցում ա­պա­հո­վե­լու աշ­խա­տան­քը։
Ար­խի­ւին մէջ պի­տի պա­հո­ւին բռնագ­րա­ւեալ եւ գող­ցո­ւած բնա­կա­րան­նե­րու, այ­գի­նե­րու, հո­ղա­տա­րածք­նե­րու եւ այլ կա­լո­ւած­նե­րու, ինչ­պէս նաեւ դրա­մատ­նա­յին հա­շիւ­նե­րու, ա­պա­հո­վագ­րու­թեանց եւ այլ հարստու­թեանց առն­չո­ւող փաս­տա­թուղ­թեր։
­Նա­հա­պե­տեան շեշ­տեց, թէ նման ար­խիւ մը կեն­սա­կան պի­տի ըլ­լայ հա­յու­թեան ար­դար հա­տու­ցում ա­պա­հո­վե­լու աշ­խա­տան­քին հա­մար՝ մե­ծա­պէս նպաս­տե­լով այս գծով ­Թուր­քիոյ հետ կա­յա­նա­լիք քննար­կում­նե­րուն։ «­Ճորճ Ո­ւա­շինկ­թըն» Հա­մալ­սա­րա­նի ի­րա­ւա­բա­նա­կան բա­ժան­մուն­քին եւ «Ար­դա­րու­թեան ու մարդ­կա­յին ի­րա­ւանց հայ­կա­կան ի­րա­ւա­կան կեդ­րոն»ին միա­ցեալ ջան­քե­րով կա­յա­ցած այս տա­րո­ւան ներ­կա­յաց­ման ըն­թաց­քին, «­Հար­վըրտ» հա­մալ­սա­րա­նէն ու­սում­նա­սի­րող դոկտ. Ու­միթ ­Քիւրթ ման­րա­մաս­նօ­րէն խօ­սած էր ­Հա­յոց ­Ցե­ղաս­պա­նու­թեան հե­տե­ւան­քով Օս­մա­նեան ­Կայս­րու­թե­նէն տե­ղա­հա­նո­ւած հա­յե­րու լքեալ, շար­ժա­կան եւ ան­շարժ գոյ­քե­րուն եւ սե­փա­կա­նու­թեան օ­րի­նա­կան վե­րա­դարձ­ման հար­ցին մա­սին։ ­Քիւրթ կեդ­րո­նա­ցած էր յատ­կա­պէս պե­տա­կան նման գո­ղու­թիւն­ներ կա­րե­լի դար­ձու­ցած Օս­մա­նեան ­Կայս­րու­թեան եւ ա­նոր յա­ջոր­դած քե­մա­լա­կան ­Թուր­քիոյ մէջ նոյն ո­գիով հաս­տա­տո­ւած օ­րէն­քե­րուն վրայ՝ շեշ­տե­լով, որ տա­կա­ւին ­Թուր­քիոյ պե­տա­կան ար­խիւ­նե­րը, ո­րոնք վստա­հա­բար հա­րուստ տե­ղե­կու­թիւն­ներ ու­նին գրա­ւո­ւած գոյ­քե­րուն եւ կա­լո­ւած­նե­րուն մա­սին, գոց են ի­րեն նման ու­սում­նա­սի­րող­նե­րու առ­ջեւ։
­Նա­հա­պե­տեան կոչ ը­րաւ ներ­կա­նե­րուն եւ խորհր­դա­ժո­ղո­վին հա­մա­ցան­ցի մի­ջո­ցաւ հե­տե­ւող­նե­րուն, որ նման փաս­տա­թուղ­թեր տրա­մադ­րեն՝ հե­տե­ւեալ կայ­քէ­ջը այ­ցե­լե­լով.
https://armenianlegal.org/document-preservation-form։