27-28 ­Փետ­րո­ւա­րին, Եւ­րո­պա­կան ­Խորհր­դա­րա­նի պատ­գա­մա­ւոր­ներ ­Մի­շէլ ­Ռի­վա­զի (­Կա­նաչ­ներ) եւ ­Լարս Ա­տաք­թու­սօ (Ե.Ժ.Կ.) հիւ­րըն­կա­լե­ցին հան­րա­յին քննար­կում՝ ա­կա­նա­ւոր մի­ջազ­գա­յին գիտ­նա­կան­նե­րու եւ դի­ւա­նա­գէտ­նե­րու մաս­նակ­ցու­թեամբ:
Քն­նարկ­ման նիւթն էին մի­ջազ­գա­յին ի­րա­ւուն­քի զար­գա­ցում­նե­րը, բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րու կար­գա­վի­ճա­կը եւ Ար­ցա­խի հա­կա­մար­տու­թեան խա­ղաղ կար­գա­ւոր­ման հաս­նե­լու ա­ռա­ջարկ­նե­րը:
­Բա­նա­խօս­նե­րու շար­քին էին Մ.Ա.Կ.ի ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան եւ ա­նա­չառ մի­ջազ­գա­յին կար­գի ա­ջակ­ցու­թեան հար­ցե­րով ան­կախ փոր­ձա­գէտ դոկ­տոր Ալֆ­րէտ տէ ­Զա­յաս, ա­մե­րի­կեան Ի­րա­ւուն­քի ­Հա­մալ­սա­րա­նի Ո­ւա­շինկ­թը­նի ի­րա­ւա­գի­տու­թեան դպրո­ցի դա­սա­խօս, «մի­ջազ­գա­յին հան­րա­յին ի­րա­ւուն­քի եւ քա­ղա­քա­կա­նու­թեան խումբ»ի հա­մա­հիմ­նա­դիր դոկ­տոր ­Փօլ Ո­ւի­լեըմզ, ­Ռու­սիոյ պե­տա­կան հա­մալ­սա­րա­նի դա­սա­խօս դոկ­տոր ­Սեր­գէյ ­Մար­քե­տո­նով եւ Ար­ցա­խի ­Հան­րա­պե­տու­թեան ար­տա­քին գոր­ծոց փոխ-նա­խա­րար Ար­մի­նէ Ա­լեք­սա­նեան: ­Մի­ջո­ցա­ռու­մը միա­ցեալ ջան­քե­րով կազ­մա­կեր­պած էին «ար­դա­րու­թեան եւ մար­դու ի­րա­ւունք­նե­րու հայ­կա­կան ի­րա­ւա­կան կեդ­րոն»ը (Armenian Legal Center for Justice and Human Rights-ALC), «­Թիւ­ֆէն­քեան» հիմ­նար­կը եւ Հ.Յ.Դ. Եւ­րո­պա­յի ­Հայ ­Դա­տի գրա­սե­նեա­կը (European Armenian Federation for Justice and Democracy-EAFJD):
­Գի­տա­ժո­ղո­վը հա­սաւ հե­տե­ւեալ եզ­րա­կա­ցու­թիւն­նե­րուն.
– Ար­ցախ պէտք է դառ­նայ խա­ղա­ղու­թեան գոր­ծա­ռոյ­թին հիմ­նա­կան դե­րա­կա­տար, այլ ոչ թէ ա­ռար­կայ.
– ­Հաս­տա­տո­ւած մի­ջազ­գա­յին ի­րա­ւա­կան նա­խա­դէպ­նե­րու հի­ման վրայ ժո­ղո­վուրդ­նե­րը, ո­րոնց շար­քին ար­ցախ­ցի­նե­րը, ի­րա­ւունք ու­նին ան­կա­խու­թիւն հռչա­կե­լու.
– ­Մի­ջազ­գա­յին ի­րա­ւուն­քը կ­՛ար­գի­լէ բռնի ու­ժով պա­տաս­խա­նել ան­կա­խու­թեան հռչակ­ման.
– Ար­ցախ լիար­ժէք պե­տու­թիւն է՝ ըստ «վաս­տա­կած ինք­նիշ­խա­նու­թեան» հա­յե­ցա­կար­գին, ո­րով­հե­տեւ ա­նի­կա ու­նի ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան ճա­նա­պար­հով ընտ­րո­ւած իշ­խա­նու­թիւն, իր սահ­ման­նե­րուն նկատ­մամբ վե­րահս­կո­ղու­թիւն եւ գոր­ծող քա­ղա­քա­ցիա­կան հա­սա­րա­կու­թիւն
– ­Մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թիւ­նը պէտք է ներ­կա­յու­թիւն ըլ­լայ Ար­ցա­խի մէջ՝ ան­կախ ա­նոր կար­գա­վի­ճա­կէն.
– ­Մի­ջազ­գա­յին ի­րա­ւուն­քը ո­րո­շա­կի շրջա­նակ կ­՛ա­պա­հո­վէ, բայց ա­ռան­ձինն չի կրնար ծա­ռա­յել իբ­րեւ հա­կա­մար­տու­թիւն­նե­րու լուծ­ման գոր­ծիք. հա­կա­մար­տու­թիւն­նե­րու կար­գա­ւոր­ման գոր­ծա­ռոյ­թին մէջ կա­րե­լի չէ ան­տե­սել քա­ղա­քա­կա­նու­թեան դե­րը.
– Վս­տա­հու­թեան մթնո­լոր­տի ա­պա­հո­վու­մը ա­ռանց­քա­յին գոր­ծիք է հիմ­նա­հար­ցի վերջ­նա­կան կար­գա­ւոր­ման եւ խա­ղա­ղու­թեան հաս­նե­լու նպա­տա­կին հա­մար.
– ­Հա­յա­տեա­ցու­թեան սրա­ցու­մը եւ պա­տե­րազ­մի քա­ջա­լե­րու­մը ա­նըն­դու­նե­լի են եւ պէտք չէ խրա­խու­սո­ւին. բռնու­թեան եւ ա­տե­լու­թեան հո­վա­նա­ւոր­չու­թիւ­նը ար­գի­լո­ւած է մի­ջազ­գա­յին ի­րա­ւուն­քով։
Ար­ցա­խի ­Հան­րա­պե­տու­թեան ար­տա­քին գոր­ծոց փոխ-նա­խա­րար Ար­մի­նէ Ա­լեք­սա­նեան ը­սաւ հե­տե­ւեա­լը.- «Ար­ցա­խը միայն հա­կա­մար­տու­թեան ա­նուն չէ. այն տա­րածք է, որ­տեղ մար­դիկ են ապ­րում: Այս մարդ­կանց վի­ճա­կո­ւած էր պայ­քա­րել ի­րենց ապ­րե­լու ի­րա­ւուն­քի հա­մար»: