­Միաս­նա­կա­նու­թեան ո­գիով յու­նա­հա­յու­թիւ­նը իր
ընդվ­զու­մը յայտ­նեց Ատր­պէյ­ճա­նի
յար­ձա­կո­ղա­կա­նու­թեան
ու ցե­ղաս­պա­նա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թեան դէմ

Ատր­պէյ­ճա­նի կող­մէ սան­ձա­զեր­ծո­ւած ընդ­հա­նուր յար­ձա­կու­մին եւ Ար­ցա­խին կող­մէ հրա­դա­դա­րի ըն­դուն­ման ի­րա­կա­նու­թեան տակ, ­Չո­րեք­շաբ­թի, 20 ­Սեպ­տեմ­բեր 2023-ի, ե­րե­կո­յեան յու­նա­հա­յու­թիւ­նը ըն­դա­ռա­ջե­լով կո­չե­րուն, հա­մախմ­բո­ւե­ցաւ Ա­թէն­քի կեդ­րո­նա­կան «­Սին­տաղ­մա»-ի հրա­պա­րա­կը։ ­Նոյն օ­րուան ա­ռա­ւօ­տուն, Ար­ցա­խէն հա­սած լու­րե­րը կը խօ­սէին հրա­դա­դա­րին մա­սին, որ հե­տե­ւանք էր ատր­պէյ­ճա­նա­կան ու­ժե­րու հա­մա­տա­րած յար­ձա­կում­նե­րուն Ար­ցա­խի սահ­ման­նե­րուն ամ­բողջ եր­կայն­քին, օգ­տա­գոր­ծե­լով ռազ­մա­կան օ­դա­յին եւ ցա­մա­քա­յին ծանր սար­քեր։ Ատր­պէյ­ճա­նի յար­ձա­կում­նե­րը թի­րախ դար­ձու­ցին ան­մեղ ժո­ղո­վուր­դը եւ Ար­ցա­խի են­թա­կա­ռու­ցո­ւածք­նե­րը, հա­րիւ­րա­ւոր մարդ­կա­յին կո­րուստ­ներ եւ լուրջ վնաս­ներ պատ­ճա­ռե­լով։
Այս­պէս, քա­նի մը ժա­մո­ւան մէջ, յու­նա­հայ գա­ղու­թի քա­ղա­քա­կան գոր­ծօն­նե­րը, կազ­մա­կեր­պու­թեամբ Հ.Յ.Դ. ­Յու­նաս­տա­նի ­Կեդր. կո­մի­տէի եւ Ռ.Ա.Կ.-ի ­Յու­նաս­տա­նի Շրջ. վար­չու­թեան, ըն­կե­րա­յին ցան­ցե­րու եւ հա­մա­ցան­ցի հար­թակ­նե­րուն մի­ջո­ցով ա­րագ եւ ան­մի­ջա­կան կոչ ուղ­ղե­ցին, ժո­ղո­վուր­դը հրա­ւի­րե­լով հա­ւա­քի՝ Ա­թէն­քի կեդ­րո­նա­կան հրա­պա­րա­կին վրայ։ ­Հա­րիւ­րա­ւոր հայ­րե­նա­կից­ներ ան­սա­լով միաս­նա­կան կո­չին, ի­րենց ներ­կա­յու­թիւ­նը հաս­տա­տե­ցին հա­ւա­քին, իսկ ա­նոնց կող­քին՝ գա­ղու­թի կրօ­նա­կան, ազ­գա­յին եւ միու­թե­նա­կան կա­ռոյց­նե­րը եւս զօ­րակ­ցու­թեան ձայն բարձ­րա­ցու­ցին Ար­ցա­խի մարտն­չող ժո­ղո­վուր­դին։ ­Յատ­կանշ­կան էր կազ­մա­կերպ պա­տա­նի­նե­րու եւ ե­րի­տա­սարդ­նե­րու ներ­կա­յու­թիւ­նը, ո­րոնք պաս­տառ­նե­րով, ­Հա­յաս­տա­նի ու Ար­ցա­խի դրօշ­նե­րով յատ­կան­շե­ցին հա­ւա­քի ու­ժա­կա­նու­թիւնն ու ընդվ­զու­մի ո­գին։
­Հա­մախմ­բո­ւած ժո­ղո­վուր­դին ա­ռա­ջին խօս­քը ուղ­ղեց Հ.Յ.Դ. ­Յու­նաս­տա­նի ­Հայ դա­տի յանձ­նա­խում­բի ա­տե­նա­պետ ընկ. ­Յա­րու­թիւն Ս­պար­թա­լեան, որ ամ­փոփ գի­ծե­րու մէջ ներ­կա­յա­ցուց ատր­պէյ­ճա­նա­կան յար­ձա­կում­նե­րու ըն­թացքն ու հա­յու­թեան դի­մադ­րու­թիւ­նը, միա­ժա­մա­նակ ան ընդգ­ծեց, թէ մի­ջազ­գա­յին ըն­տա­նի­քը բա­ւա­կա­նա­ցաւ կո­չեր ուղ­ղե­լով Ատր­պէյ­ճա­նին, իսկ վեր­ջի­նի սան­ցար­ձակ յար­ձա­կո­ղա­պաշ­տու­թիւ­նը՝ հայ ժո­ղո­վուր­դին վրայ նոր ցե­ղաս­պա­նու­թիւն գոր­ծե­լու սպառ­նա­լի­քով, չէ դա­տա­պար­տո­ւած աշ­խար­հին կող­մէ։ ­Յա­ջորդ խօ­սո­ղը ե­ղաւ Ռ.Ա.Կ.-ի ­Յու­նաս­տա­նի Շրջ. վար­չու­թեան փո­խա­տե­նա­պետ պ. ­Սե­ւակ ­Փա­նո­սեան, որ յայտ­նեց. «­Մեր հայ­րե­նի­քի ա­մէ­նէն կա­րե­ւոր մա­սե­րէն մէ­կը՝ Ար­ցա­խը վտան­գի մէջ է այ­սօր։ Դժ­բախ­տա­բար, մենք ա­ռան­ձին մնա­ցած ենք։ Ոչ մէկ եր­կիր մեր կող­քին կե­ցած է։ Ա­մէ­նէն կա­րե­ւոր պատ­գամն է՝ չհու­սա­հա­տիլ եր­բեք. պի­տի պայ­քա­րինք եւ պի­տի դի­մա­նանք, թի­կունք կանգ­նե­լով մեր հայ­րե­նի քոյ­րե­րուն եւ եղ­բայր­նե­րուն։ ­Մենք պի­տի տո­կանք մեր հո­ղին վրայ, հա­զա­րա­մեակ­ներ շա­րու­նակ կառ­չած մնա­ցած ենք մեր սրբա­զան հո­ղին։ Որ­քան ալ պատ­մու­թեան ըն­թաց­քին ­Հա­միտ­ներ, ­Թա­լեաթ­ներ եւ Էն­վեր­ներ ան­ցած են, Ա­լիեւ­ներն ալ պի­տի անց­նին ու եր­թան։ ­Մենք վե­րա­տե­սու­թեան պի­տի են­թար­կենք մեր ը­րած­նե­րը, պի­տի ճշդենք մեր ուղ­ղու­թիւ­նը։
­Կա­րե­ւորն է մնալ միաս­նա­կան՝ ինչ­պէս այ­սօր, այս պա­հուն, ձեռք ձեռ­քի տա­լով յա­նուն Ար­ցա­խի ու հա­յու­թեան պայ­քա­րին»։
­Յու­նա­հայ կազ­մա­կերպ ե­րի­տա­սար­դու­թեան ա­նու­նով ա­ռա­ջին ու­ղեր­ձը կար­դաց ընկ. Ա­րամ ­Պետ­րո­սեան, որ իր խօս­քին մէջ կոչ ուղ­ղեց մի­ջազ­գա­յին ու­ժե­րուն դա­տա­պար­տե­լու Ատր­պէյ­ճա­նի հա­կա­հայ քա­ղա­քա­կա­նու­թիւ­նը, դա­տա­պար­տան­քի ո­րո­շում­ներ հաս­տա­տել Ատր­պէյ­ճա­նի ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րուն հա­մար ընդ­դէմ Ար­ցա­խի խա­ղաղ բնակ­չու­թեան, պա­հան­ջեց դի­ւա­նա­գի­տա­կան եւ տնտե­սա­կան պատ­ժա­մի­ջոց­նե­րու կի­րար­կու­մը Ատր­պէյ­ճա­նի ղե­կա­վա­րու­թեան դէմ։ Ան ընդգ­ծեց Ար­ցա­խի ան­կա­խու­թեան մի­չազ­գա­յին ճա­նաչ­ման անհ­րա­ժեշ­տու­թիւ­նը, հայ բնակ­չու­թեան ֆի­զի­քա­կան գո­յու­թեան պահ­պա­նու­մը, մար­դա­սի­րա­կան ա­ղէ­տի կան­խու­մը եւ ա­նոր ինք­նո­րոշ­ման նե­րաշ­խա­ւո­րու­մը։ ­Նաեւ կոչ ուղ­ղեց ­Յու­նաս­տա­նի կա­ռա­վա­րու­թեան՝ մի­ջամտե­լու հա­մար Եւ­րո­պա­կան ­Միու­թեան ա­տեան­նե­րուն, Ար­ցա­խի ժո­ղո­վուր­դի պաշտ­պա­նու­թեան ի խնդիր։
Ե­րի­տա­սար­դա­կա­նի յա­ջորդ խօ­սո­ղը ե­ղաւ ընկ. ­Վահ­րամ ­Ման­կո­յեան, որ անդ­րա­դար­ձաւ ատրպէյ­ճա­նա­կան յար­ձա­կո­ղա­կա­նու­թեան, հա­յու­թեան հե­րո­սա­կան ան­հա­ւա­սար դի­մադ­րու­թեան։ Ան ընդգ­ծեց, թէ Ար­ցա­խի իշ­խա­նու­թիւն­նե­րը ստի­պո­ւե­ցան ըն­դու­նիլ հրա­դա­դա­րը, ո­րուն հե­տե­ւան­քով կը լու­ծա­րո­ւի պաշտ­պա­նու­թեան բա­նա­կը եւ հա­յե­րը ամ­բող­ջու­թեամբ պի­տի հա­մար­կո­ւին Ատր­պէյ­ճա­նի ի­րա­ւա­սու­թեան մէջ, նոր ցե­ղաս­պա­նու­թեան ու բնաջն­ջու­մի վտան­գը կա­խո­ւած ըլ­լա­լով ար­ցախ­ցի­նե­րուն վրայ։ Ան եւս կոչ ուղ­ղեց մի­ջազ­գա­յին ու­ժե­րուն կի­րար­կե­լու պատ­ժա­մի­ջոց­ներ Ատր­պէյ­ճա­նի դէմ։ ­Շեշ­տեց, թէ Ատր­պէյ­ճա­նի հասկ­ցած լե­զուն պատ­ժա­կան մի­ջոց­նե­րու ու­ղին է, որ ան­յա­պաղ պէտք է գոր­ծադ­րո­ւի ա­նոր դէմ, կան­խե­լու հա­մար ցե­ղաս­պա­նա­կան նոր քա­ղա­քա­կա­նու­թիւ­նը հա­յու­թեան հան­դէպ։
­Յու­նա­հայ կազ­մա­կերպ պա­տա­նե­կան սե­րուն­դին ա­նու­նով ընկ. Ա­լին ­Սե­րո­բեան, կուռ եւ հա­մար­ձակ ու­ղեր­ձով մը ար­տա­յայ­տեց բո­լոր հայ պա­տա­նի­նե­րու նե­րաշ­խարհն ու ընդվ­զու­մը Ար­ցա­խի հա­յու­թեան հան­դէպ կա­տա­րո­ւող հա­մա­տա­րած ցե­ղաս­պա­նու­թեան դէմ։ Ան Ս­փիւռ­քի հայ պա­տա­նի­նե­րու ո­գիին ար­տա­յայ­տի­չը ըլ­լա­լով, դա­տա­պար­տեց լռու­թեան պա­տը, որ բարձ­րա­ցած է Ար­ցա­խի հա­յու­թեան առ­ջեւ, միա­ժա­մա­նակ կոչ ուղ­ղեց հայ պա­տա­նի­նե­րուն սեր­տել մեր պատ­մու­թիւ­նը եւ ամ­բողջ ո­գիով տէր կանգ­նիլ Ար­ցա­խի ու հա­յու­թեան ի­րա­ւունք­նե­րուն։
­Հա­ւա­քի փա­կու­մը կա­տա­րեց ընկ. ­Յա­րու­թիւն Ս­պար­թա­լեան, որ կոչ ուղ­ղեց ­Յու­նաս­տա­նի կա­ռա­վա­րու­թեան մի­ջամ­տե­լու Եւ­րո­պա­կան ­Միու­թեան մօտ։ Ան շեշ­տեց, թէ Ատր­պէյ­ճան հե­տե­ւո­ղա­կան կեր­պով կը բնաջն­ջէ հայ­կա­կան մշա­կու­թա­յին կո­թող­նե­րը, վեր­ջին ա­րար­քը ըլ­լա­լով Ա­մա­րա­սի վան­քի գրա­ւու­մը։ Ատր­պէյ­ճան բա­ցա­յայ­տօ­րէն կը խախ­տէ մի­ջազ­գա­յին օ­րէն­քը եւ դաշ­նագ­րե­րը։ Ան ընդգ­ծեց, որ Եւ­րո­պա­կան ­Միու­թիւ­նը պար­տի պատ­ժա­մի­ջոց­ներ կի­րար­կել Ատր­պէյ­ճա­նի դէմ, ինչ­պէս նաեւ կա­սե­ցո­ւին ռազ­մա­կան օ­ժան­դա­կու­թեան ծրա­գիր­նե­րը ­Թուր­քիոյ հա­մար։
Ան եզ­րա­կա­ցուց, որ այ­սօ­րո­ւան հա­ւա­քը կեն­սա­կան կա­րե­ւո­րու­թիւն կը ստա­նայ հա­յու­թեան պա­հան­ջա­տի­րու­թեան ձայ­նին կա­պակ­ցու­թեամբ, մղե­լու հա­մար մի­ջազ­գա­յին ըն­տա­նի­քը եւ քա­ղա­քա­կիրթ աշ­խար­հը սան­ձե­լու ­Պա­քո­ւի բռնա­տի­րա­կան վար­չա­խում­բի ո­ճիր­ներն ու ցե­ղաս­պա­նա­կան ա­րարք­նե­րը։ «­Մենք պար­տինք լսել Ար­ցա­խի ժո­ղո­վուր­դի ձայ­նը եւ կանգ­նիլ մեր եղ­բայր­նե­րու կող­քին», եզ­րա­փա­կեց ան։